Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu

---

Położenie i otoczenie

Budynek, o którym mowa, zlokalizowany jest w Wrocławiu, na terenie osiedla Powstańców Śląskich, które znajduje się w dawnej dzielnicy Krzyki. Konkretny adres tej zabudowy to ulica Powstańców Śląskich 46-64. Obszar, w którym usytuowany jest ten budynek, jest znany z licznych dużych osiedli blokowych, które charakteryzuje znaczny stopień zagospodarowania oraz stosunkowo wysoką gęstość zaludnienia.

Istotnym aspektem tego miejsca jest jego klarowny układ urbanistyczny, który ułatwia orientację w przestrzeni. Ulice są geometralnie uporządkowane, a funkcjonalność terenu jest zróżnicowana, co sprzyja codziennemu życiu mieszkańców. Warto podkreślić także, że lokalizacja budynku zapewnia doskonały dostęp do infrastruktury komunikacyjnej. W bliskim sąsiedztwie znajdują się przystanki tramwajowe i autobusowe, które są obsługiwane zarówno przez linie dzienne, jak i nocne wrocławskiej komunikacji miejskiej.

Budynek usytuowany jest w pierzei wschodniej ulicy, na odcinku między ulicą Zaolziańską a ulicą Radosną. Na północnym krańcu sąsiaduje z zachowaną kamienicą, która została ujęta w gminnej ewidencji zabytków, znajdującą się pod adresem ulica Zaolziańska 1. Naprzeciwko budynku, po stronie zachodniej ulicy Powstańców Śląskich, znajdują się obiekty zwanego Centrum Południowego. Po kierunku południowo-zachodnim dostrzegamy znaną wieżę – Sky Tower.

Natomiast po stronie wschodniej budynku rozciąga się osiedle Barbara, wzbogacone o obszary zielone, które są standardem w okolicy. Osiedle to zrealizowano w ramach zabudowy południowej dzielnicy Wrocławia, znanej jako osiedle Południe, projektowanej i rozwijanej w latach 60. oraz 70. XX wieku. Dodatkowo, w kierunku południowym znaleźć można dwa kolejne galeriowce, które tworzą wschodnią ścianę ulicy Powstańców Śląskich. Jeden z nich jest zlokalizowany pomiędzy ulicą Radosną a Wielką (galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 82-94), natomiast drugi między ulicą Wielką a placem Powstańców Śląskich.

Historia

Wrocław, a zwłaszcza obszar znany jako Przedmieście Południowe, jest bogaty w historię i architekturę, która na przestrzeni lat ulegała znacznym przemianom. W dwudziestoleciu międzywojennym okolica, w której znajduje się wspomniany budynek, była jednym z najbardziej prestigious i reprezentacyjnych fragmentów miasta, obfitującym w eleganckie kamienice oraz wyższy standard życia mieszkańców.

Centralnym punktem całego układu urbanistycznego była ulica Powstańców Śląskich, która odegrała kluczową rolę w rozwoju tej okolicy. Niestety, tragiczne wydarzenia podczas II wojny światowej, a w szczególności oblężenie Wrocławia w 1945 roku, doprowadziły do ogromnych zniszczeń, ocenia się, że wyniosły one około 90% zniszczonego terenu.

Po wojnie, w latach 60. XX wieku, w ramach odbudowy wprowadzono projekt budowy Osiedla Południe, który trwał również w latach 70. XX wieku oraz później. Całość osiedla podzielono na cztery sektory, a teren, na którym stoi wspomniany budynek, zaliczono do osiedla Barbara. Zostało ono zaprojektowane w stylu modernistycznym, wyróżniającym się znacznie w stosunku do historycznych zabudowań w tej części miasta.

Jednym z trzech galeriowców, które powstały w tej okolicy, jest budowla zlokalizowana przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64. Projekt architektoniczny został stworzony przez Wacława Kamockiego i Juliana Łowińskiego. Prace nad projektem rozpoczęły się w 1978 roku (istnieją również sugestie wskazujące na rok 1985). Budowa budynku miała swój początek w 1988 roku, a jego oddanie do użytku miało miejsce w 1991 roku (choć niektóre źródła podają rok 1992).

W 2015 roku budynek przeszedł znaczący remont, w ramach którego odnawiano galerie komunikacyjne, malowano elewację oraz wymieniano windy. W 2023 roku kontynuowano prace, koncentrując się na remoncie elewacji, co świadczy o dalszym dbaniu o ten ważny element wrocławskiej architektury.

Nieruchomości i własność

W dzisiejszych czasach, zgodnie z aktualnym podziałem gruntów, obiekt położony przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 został podzielony na szereg działek gruntowych, co również odzwierciedla ewidencja gruntów i budynków, w której figuruje kilka odrębnych budynków. W skład tego kompleksu wchodzi najwyższy budynek mieszkalny, który stanowi jedną całość, a powierzchnia działki, na której został on posadowiony, wynosi 1.5604 ha. W klasyfikacji klasoużytku teren ten sklasyfikowany jest jako B – tereny mieszkaniowe.

Właścicielami nieruchomości są zarówno osoby fizyczne, jak i różne osoby prawne, jednak zarządzanie nimi sprawuje Spółdzielnia Mieszkaniowa Południe. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 1.423 m² i według klasyfikacji środków trwałych zaliczany jest on do rodzaju m – budynki mieszkalne (110). Budynek ten posiada podane identyfikatory, w tym EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD oraz identyfikator IIP: PL.PZGiK.112.EGiB A5B44E44-7797-459D-BB1F-E752A1081794.

Budynek zlokalizowany przy ulicy Powstańców Śląskich ma przypisane następujące numery porządkowe: 46, 48, 50, 52, 52a, 52b, 52c, 54, 54b, 56, 56b, 56c, 56d, 56e, 58, 58a, 58b, 58c. Dwie dolne kondygnacje zajmują różne biura, siedziby firm oraz lokale usługowe. W obrębie tego obiektu, pod adresem Powstańców Śląskich 50, znajduje się również Urząd Pocztowy nr 15.

Dodatkowo na opisywanej działce wyodrębniono trzy działki ewidencyjne z przestrzeniami przeznaczonymi na usługi. Oto ich szczegóły:

• numer 60: działka o powierzchni 0,1675 ha, klasyfikowana jako Bi – inne tereny zabudowane, będąca własnością gminy z ustanowionym prawem użytkowania wieczystego, z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.117 m², przypisana do rodzaju budynku według klasyfikacji środków trwałych: h – budynki handlowo-usługowe (103),
• numer 62: działka o powierzchni 0,1145 ha, klasyfikowana jako Bi – inne tereny zabudowane, stanowiąca własność Skarbu Państwa, w użytkowaniu, zawierająca budynek o powierzchni zabudowy 1.1747 m², klasyfikowany jako b – budynki biurowe (105), w której mieści się Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego KRUS Oddział Regionalny,
• numer 64: działka o powierzchni 0,1669 ha, sklasyfikowana jako B – tereny mieszkaniowe, będąca własnością gminy z prawem użytkowania wieczystego, z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.580 m², zgodnie z klasyfikacją środków trwałych kategorii h – budynki handlowo-usługowe (103).

Architektura

W różnorodnych artykułach i publikacjach podawana jest informacja o tym, że budynek posiada 16 pięter, co odpowiada 17 kondygnacjom nadziemnym. Z drugiej strony, w ewidencji gruntów i budynków można znaleźć dane, według których liczba kondygnacji w tym obiekcie mieszkalnym wynosi 14. Jego wysokość oszacowano na około 60 metrów, z czego wysokość strukturalna wynosi blisko 59 metrów. Obiekt ten pełni głównie funkcję mieszkalną, a jego długość w części przeznaczonej na mieszkania osiąga niemal 300 metrów.

Budynek został zaprojektowany jako wieloklatkowy wieżowiec w formie galeriowca, co oznacza, że wejścia do mieszkań prowadzą z otwartej galerii komunikacyjnej. Może w nim zamieszkiwać nawet 2,5 tysiąca osób. Cechą wyróżniającą ten kompleks architektoniczny są cztery wieże, które odznaczają się na tle bryły budynku mieszkalnego. W wieżach znajdują się pionowe ciągi komunikacyjne, co kontrastuje z poziomymi podziałami fasady, które wynikają z ukształtowania galerii. Zdecydowana większość elewacji została pomalowana na kolor biały.

Jednakże, wewnętrzna architektura budynku nie spełnia współczesnych standardów. Wielu lokatorów wskazuje na pewne niedogodności, takie jak niewygodne i ciasne mieszkania, niefunkcjonalne galerie, a także ciągły hałas oraz niski poziom komfortu życia mieszkańców.

Między wieżowcem mieszkalnym a pawilonami handlowo-usługowymi zaprojektowano trakt komunikacyjny o długości ponad 200 metrów i szerokości około 10 metrów. Wysokość budynków przeznaczonych na działalność handlową i biurową jest ustalona na dwie kondygnacje.

Odbiór

W odniesieniu do omawianego obiektu, często określanego mianem „Titanic”, należy zauważyć, że jego architektura dodaje mu szczególnego charakteru. Potocznie używa się również nazwy „niezatapialny Titanik” lub „zagubiony transatlantyk”, które podkreślają jego unikalny wygląd.

Dzięki zewnętrznemu kształtowi, przypominającemu statek bądź prom, budynek ten nosi również miano „Galeriowiec”. Zgodnie z zamysłem projektanta, który inspirował się dużymi pasażerskimi liniowcami, jego wizja miała swoje źródło w pasji do wszystkiego co związane z wodą.

Charakterystyczne cztery wieże budowli są przyrównywane do kominów słynnego statku Titanic, co jeszcze bardziej uwydatnia skojarzenia związane z jego monumentalnością. Niezaprzeczalnie, projekt wrocławskiego galeriowca zaliczany jest do jednych z największych „molochów” w obrębie miasta. Jego rozmiar sprawia, że nie sposób go przeoczyć, a jego architektura czyni go obiektem, który wzbudza wielkie emocje.

Opinie na temat stanu budynku są skrajnie zróżnicowane. Z jednej strony, niektórzy doceniają konstrukcję, z drugiej zaś pojawiają się głosy krytyczne, wskazujące na negatywny wpływ na krajobraz. Pewne wypowiedzi nazywają go „maszkaronem”, co jest związane z kontrowersjami, jakie budzi. Nie brak także postulatów jego wyburzenia. Jednocześnie, nazywając go „gigantem”, podkreśla się jego niezaprzeczalną obecność w przestrzeni miejskiej, zarówno ze względu na jego rozmiar, jak i architektoniczne elementy, które przyciągają uwagę.

Niezależnie od różnych opinii, wiele osób ma jego widok głęboko w pamięci, szczególnie w okresie zakończenia budowy, gdy budynek wzbudzał olbrzymie zainteresowanie oraz zachwyt. Wraz z upływem czasu, jego blask lekko przygasł, jednak nie można zapominać o tym, że przesłania on nudne blokowiska, co przemawia na jego korzyść.

Jednakże, krytyka tego obiektu jest niejednorodna i wyjątkowo ostra. Niektórzy dostrzegają w nim przeskalowanie różnych elementów, takich jak pasaż, z którego korzysta relatywnie niewiele osób, przy jednoczesnym wysokim koszcie jego utrzymania. Pośród zarzutów pojawia się także monumentalizm, mroczny wygląd korytarzy oraz brak czytelności układu komunikacyjnego, co sprawia wrażenie betonowego labiryntu.

W budynku można spotkać niedoświetlone przejścia czy klatki schodowe, które rodzą uczucie strachu. Wiele krytycznych głosów wskazuje również na „betonowe sarkofagi” bez okien, a także mroczne tunele, które zastępują blask i otwartość przestrzeni. Przeszkody te stają się miejscami dla dzikich toalet lub nielegalnych wysypisk, co na pewno nie jest normą pożądaną w miejskim krajobrazie. Autorzy krytyki zauważają antyhumanitarny charakter tegoż miejsca, podkreślając, że jego architektura nie do końca odpowiada współczesnym wymaganiom oraz zachowaniom ludzi.

Warto zaznaczyć, że budynek był jedną z propozycji uznania za dobra kultury współczesnej przed uchwałą studium uwarunkowań miasta Wrocławia z 2018 roku, jednak ostatecznie nie został na liście uwzględniony.

Pomimo negatywnych wyrazów krytyki, galeriowiec ten stanowi charakterystyczny element Wrocławia, pełniąc istotną rolę w lokalnym dziedzictwie. Uzdolniony do objęcia ochroną jako zabytek, wzmacnia swoje cechy reprezentacyjne wzdłuż ulicy Powstańców Śląskich, podkreślając swoją rolę w architekturze całego osiedla i większego miasta. Oferuje nie tylko usługi podstawowe, ale także przestrzeń dla branży gastronomicznej.

---

Oceń: Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu

---