Plac Powstańców Śląskich to fascynująca przestrzeń w formie rondo, znana również jako plac gwiaździsty, z malowniczym parkiem w centrum. Zlokalizowany w południowej części Wrocławia, na osi głównej arterii – ul. Powstańców Śląskich, prowadzącej z serca miasta na południe i południowy zachód, w kierunku kluczowego węzła autostradowego A4 w Bielanach Wrocławskich oraz Świdnicy.
Okrąg tej przestrzeni ma około 220 metrów średnicy i charakteryzuje się trójpasmową jezdnią okrężną, otoczoną bujną zielenią. Sześć ulic łączy się z tym placem, tworząc jego wyjątkowy układ (początkowo planowano ich osiem). Najważniejsze z nich to wspomniana ul. Powstańców Śląskich, która dochodzi od północnego wschodu i wychodzi na południowy zachód. Drugą ulicą jest ul. Zaporoska, przechodząca od północy, a na przeciwległej stronie łączy się z ul. Sudecką (obie ulice nosiły do 1969 roku wspólną nazwę ul. Sudeckiej).
Dwie kolejne ulice to ul. Kamienna, która dociera do placu od wschodu, oraz jednojezdniowa ul. Bernarda Pretficza, łącząca się z placem od północno-zachodniej strony. Ta słynna przestrzeń została zaprojektowana przez architektów Ferdinanda Alexandra Kaumanna oraz Augusta Hoffmanna w roku 1880, jednak jej realizacja miała miejsce dopiero w 1895 roku. Stanowiła część ambitnego projektu urbanistycznego na południowych przedmieściach Wrocławia, określanego jako Kaiser-Wilhelm-Viertel – „Dzielnica Cesarza Wilhelma”, poświęcona Wilhelmowi I. Obecnie wiele z tych terenów pokrywa się z osiedlem Południe.
Początkowo w centrum placu zaplanowano utworzenie placu targowego, jednak z biegiem czasu zdecydowano się na jego przemianę w przestrzeń rekreacyjną. Patronem nowego placu został cesarz Wilhelm I Hohenzollern, co równoznaczne było z pierwotną nazwą Kaiser-Wilhelm-Platz. Nastólnie zmieniała się ona na Reichs-Präsident-Platz, a od 1934 roku zyskała nazwisko marszałka Paul von Hindenburga (Hindenburg Platz). W 1945 roku, w wyniku zmian politycznych, miejsce to zaczęto nazywać Placem Powstańców Śląskich.
W otoczeniu placu zbudowano imponujące kamienice oraz budynki użyteczności publicznej. W 1911 roku w południowej części, między ul. Powstańców a ul. Sudecką, wzniesiono gmach Królewskiego Urzędu Górniczego (Oberbergamt), w którym obecnie ma swoją siedzibę dyrekcja spółki Tauron Dystrybucja Serwis. W parku pośrodku placu po I wojnie światowej usytuowano pomnik 51. regimentu piechoty pruskiej. Po jego zburzeniu w 1945 roku, na jego miejscu, 6 października 1964 roku, odsłonięto Pomnik Poległych Milicjantów, zaprojektowany przez wrocławskiego rzeźbiarza Jerzego Boronia (1924–1986), który został zlikwidowany 23 maja 1991.
Do około 1937 roku, tramwaje przejeżdżały wokół placu, gdyż jezdnia była jedyną trasą komunikacyjną. Dopiero po przekształceniu ul. Powstańców Śląskich w dwujezdniową arterię z tramwajem w środku, tramwaje zaczęły kursować przez centrum placu. Podczas II wojny światowej zabudowa wokół placu uległa znacznemu zniszczeniu w trakcie natarcia Armii Czerwonej, a nieodbudowane tereny między ul. Sztabową a Pretficza pozostały niezagospodarowane aż do roku 2009. W miejscu zniszczonego w 1945 roku terenu, między ul. Zaporoską a ul. Powstańców Śląskich, w latach 60. powstał tzw. „sklep Rondo”, który w 2008 roku zlikwidowano. Na tym miejscu zrealizowano nowoczesny apartamentowiec „Thespian”, oddany do użytku w 2011 roku.
Przypisy
- W 2009 wzdłuż obwodu placu, na miejscu dawnych ogrodów Górki Friebego oddano do eksploatacji apartamentowiec „Rondo Verona” firmy Verona Building.
- Établissement Górka Friebego założony został wiele lat przed projektami zagospodarowania całej dzielnicy i samego placu, jeszcze w roku 1848; rozbudowywany był potem jeszcze w 1856, 1882 i 1922, zrównany z ziemią podczas obrony Festung Breslau w 1945.
- Rejon placu zajęty został przez wojska radzieckie pomiędzy 22 a 23 lutego 1945 r.
- Kamienny obelisk, będący częścią tego pomnika, próbowali bezskutecznie w 1982 podczas stanu wojennego obalić wrocławscy studenci przy pomocy bomby domowej roboty.
- Inny okazały budynek, kamienica po przeciwległej stronie placu między Zaporoską a Pretficza (pl. Powstańców Śl. 5) mieści dziś oddział tego samego przedsiębiorstwa.
- Kolejne wersje projektu placu przedstawili Alfred von Scholtz i Alfred Frühwirth; jedna z tych wersji przewidywała ustawienie pośrodku placu wodnej wieży ciśnień. Wieżę ciśnień na potrzeby nowo powstającej dzielnicy rzeczywiście wzniesiono, ale przy skrzyżowaniu ul. Sudeckiej i Wiśniowej, około 400 metrów od centrum placu; jest to istniejąca do dziś wieża ciśnień przy Al. Wiśniowej.
- Pośrodku kadru zdjęcia widoczna nieużywana pozostałość torów tramwajowych skręcających z obwodu placu w ulicę Sudecką.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Plac Rozjezdny we Wrocławiu | Plac Strzegomski we Wrocławiu | Plac Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu | Plac Teatralny we Wrocławiu | Plac Uniwersytecki we Wrocławiu | Stare Jatki we Wrocławiu | Ulica Antoniego Cieszyńskiego we Wrocławiu | Ulica Boczna we Wrocławiu | Ulica Bzowa we Wrocławiu | Ulica Grochowa we Wrocławiu | Plac Maxa Borna we Wrocławiu | Plac Ludwika Zamenhofa we Wrocławiu | Plac Legionów we Wrocławiu | Plac Konstytucji 3 Maja we Wrocławiu | Plac Kaliski we Wrocławiu | Plac Dominikański we Wrocławiu | Plac Ciesielski we Wrocławiu | Plac Bzowy we Wrocławiu | Plac Zgody we Wrocławiu | Bulwar św. Matki Teresy z Kalkuty we WrocławiuOceń: Plac Powstańców Śląskich we Wrocławiu