Plac Ciesielski we Wrocławiu

---

Historia

Historie rozwoju placu Ciesielskiego są ściśle powiązane z planami budowy osiedla ZłotnikiŻerniki, znanego w języku niemieckim jako Goldschmieden-Neukrich. Opracowany projekt zakładał zajęcie znacznego terenu o powierzchni około 350 ha, który miał zostać przekształcony w hipoteczne osiedle. Planowano w nim wzniesienie 750 domów oraz utworzenie działek do prowadzenia ogrodnictwa. Pomysłodawcą tego projektu był Ernst May, który inspirował się koncepcjami urbanistycznymi unwinowskimi (Hampstead). Wówczas Ernst May pracował w spółce Schlesische Landgesellschaft, która zajmowała się wspieraniem budowy różnorodnych osiedli – zarówno wiejskich, jak i przedmiejskich oraz miejskich.

W późniejszym etapie powstała spółka Schlesisches Heim, która skupiła się na budowie osiedli przeznaczonych dla robotników oraz skromnych urzędników. Z wielu przyczyn pierwotny projekt nie został zrealizowany w zamierzonym kształcie, co skutkowało jego uproszczeniem oraz zmianą w 1920 roku. Zrewidowany plan obejmował obszar znajdujący się po obydwu stronach ulicy Rajskiej, od placu Kaliskiego aż po ulicę Kamiennogórską, wzdłuż granic między dzisiejszymi ulicami Kosmonautów a Wielkopolską.

Przygotowany projekt osiedla w największym stopniu odzwierciedlał najnowsze podejście Ernesta Maya oparte na koncepcji tzw. osiedla z błoniem. W takim układzie zabudowa została usytuowana z dala od głównych dróg komunikacyjnych, co miało na celu zapewnienie dogodnego dostępu do wewnętrznej osi komunikacyjnej oraz związaną z tym bliskość do terenów zielonych – błoni, które stanowiły element nawiązań do dawnego nawsia. Funkcjonalność tych przestrzeni miała sprzyjać spotkaniom mieszkańców, zapewniając miejsca do zabawy dla dzieci oraz przestrzenie rekreacyjne.

W ramach uproszczonego projektu, >dzisiejszy plac Ciesielski zyskał formę trójkątnego błonia. Obszar ten w 1920 roku został zabudowany w sposób zgodny z koncepcją taniego budownictwa, opartego na typizowanych modelach domów. W skład zabudowy wchodziły najmniejsze domy kryzysowe o holenderskim rodowodzie. Ich rozmieszczenie, wzdłuż łukowatej drogi południowo-wschodniej pierzei, było zgodne z planem zaproponowanym przez Ernesta Maya, nawiązując do angielskich miast poprzez zastosowanie elementów planistycznych znanych z Royal Crescent w Bath – tzw. pseudocrescent. Ten wariant opierał się na umiejscowieniu jednorodnych domów wzdłuż drogi, zwróconych ku otwartym przestrzeniom zielonym.

Choć pierwotny projekt planował także realizację innych przestrzeni, jego najważniejsze elementy zastosowane zostały również w aktualnych układach miejskich, jak np. plac Kaliski oraz skrzyżowanie z ulicą Złotnicką. Podczas realizacji planu osiedla zbudowano łącznie 94 domy przy ulicy Rajskiej oraz sąsiednich placach, w tym również na placu Ciesielskim oraz placu Kaliskim.

Warto zauważyć, że obszar, na którym zlokalizowana jest ulica Rajska, obecnie wchodzi w skład osiedla Leśnica, do którego przynależą również Złotniki. Zanim w 1928 roku Złotniki stały się częścią miasta, funkcjonowały jako oddzielna wieś. W pobliżu placu Ciesielskiego znajdował się również zakład rzemieślniczy mistrza ciesielskiego Herberta Fischera, usytuowany pod adresem Zimmerplatz 10.

Nazwy

W historii placu można wyróżnić jego dawne i obecne nazwy, które odzwierciedlają przemiany w jego funkcji i znaczeniu.

• Zimmerplatz, aż do roku 1946,
• Ciesielski, od roku 1946.

Warto dodać, że przy placu, pod adresem numer 10, znajdował się zakład ciesielski, który przyczynił się do nadania mu obecnej nazwy. Nowa nazwa została formalnie ustanowiona przez Zarząd Miejski, co zostało uchwalone w okólniku nr 33 z dnia 15.05.1946.

Układ drogowy

Plac Ciesielski, usytuowany w Wrocławiu, ma przypisaną drogę gminną nr 105957D o całkowitej długości wynoszącej 183 metry, której klasyfikacja to droga dojazdowa. Droga tę cechuje jednorożność na początku, gdyż zaczyna się od ulicy Wielkopolskiej, a następnie zmienia kierunek, rozdzielając się i prowadząc po łuku w stronę ulicy Rajskiej.

W dalszej części jezdnia, po przejściu ulicy Rajskiej, zachowuje prostoliniowy przebieg, co zapewnia gładki i bezpieczny przejazd. Powierzchnia, na której znajduje się plac – obejmująca zarówno drogi, jak i zieleń – wynosi 2502 metry kwadratowe.

Wszystkie drogi w okolicy placu położone są w strefie zamieszkania, co wiąże się z regulacją ograniczenia prędkości jazdy do 20 kilometrów na godzinę. Dzięki temu, zarówno piesi, jak i mieszkańcy mogą cieszyć się bezpiecznym i komfortowym otoczeniem w tej przestrzeni publicznej.

Miejscowy układ drogowy jest istotny, ponieważ łączy ulicę Wielkopolską z ulicą Rajską, co ułatwia transport i dostępność do różnych części Wrocławia.

Zabudowa i zagospodarowanie

Opisany teren stanowi zielony plac, który jest otoczony drogami, z charakterystycznym układem przypisanym do placu oraz ulicą Rajską. Jego forma w rzucie przypomina trójkąt, co nadaje mu oryginalny kształt. Na tym obszarze znajduje się także kapliczka przydrożna, pełniąca rolę krzyża pamiątkowego dla przesiedleńców ze Lwowa.

Zachodnią część placu zajmują domy mieszkalne, które są jednorodzinne lub bliźniacze, zlokalizowane pod adresami 1 (oraz ulica Rajska 32) oraz 2-3. W przestrzeni pomiędzy tymi posesjami znajduje się urządzony teren zielony, który ma powierzchnię 2527 m². W tym obszarze biegnie też droga prowadząca do pobliskiego kościoła.

Pierzeja wschodnia i południowa placu również charakteryzuje się zabudową jednorodzinną oraz bliźniaczą, obejmując posesje o numerach 4-5, 6-7, 8-9, 10-11. Dalej w kierunku ulicy Rajskiej znajdują się domy pod numerami 34-36. Na północnej stronie placu zlokalizowane są domy jednorodzinne oraz bliźniacze przy ulicy Rajskiej, pod adresami 37-39 i 41-43. Między tymi posesjami prowadzi przejście w kierunku północnym.

Plac umiejscowiony jest na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m., co dodatkowo wpływa na jego charakter oraz otoczenie. Znajduje się w obszarze statystycznym nr 930250, gdzie gęstość zaludnienia wynosi 3749 osób na km². Na dzień 31 grudnia 2018 roku w rejonie tym zameldowanych było 2536 mieszkańców.

Ochrona i zabytki

W obrębie Placu Ciesielskiego we Wrocławiu, zarówno wzdłuż ulicy, jak i w najbliższej okolicy, dostrzec można szereg cennych zabytków, których ochrona jest niezwykle istotna.

Obiekt i lokalizacja	Rok budowy, numer rejestru	Zdjęcie
Strona zachodnia
Budynek mieszkalny Plac Ciesielski 2-3	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Plac Ciesielski 4-5	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Plac Ciesielski 6-7	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Plac Ciesielski 8-9	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Plac Ciesielski 10-11	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Ulica Rajska 34-36	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Strona północna
Budynek mieszkalny Ulica Rajska 37-39	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak
Budynek mieszkalny Ulica Rajska 41-43	XX wiek, lata 20. gez, mpzp	Brak

Obszar ten znajduje się w strefie dziedzictwa kulturowego, co oznacza, że podlega szczególnej ochronie z uwagi na swoje znaczenie historyczne. Dodatkowo teren ten objęty jest archeologiczną strefą ochrony konserwatorskiej oraz strefą ścisłej ochrony konserwatorskiej.

W ramach tej ochrony uwzględniane są również historyczne elementy małej architektury umiejscowione na placu. Co więcej, zachowany układ urbanistyczny osiedla Złotniki wymaga szczególnej uwagi.

W szczególności konieczność ochrony odnosi się do pozostałości zabudowy z lat 20. XX wieku oraz jej układu przestrzennego, który jest istotnym elementem kulturowym tej lokalizacji.

---

Oceń: Plac Ciesielski we Wrocławiu

---