Plac Kaliski we Wrocławiu

Ulice i place

Plac Kaliski to interesujący lokalny punkt znajdujący się w Wrocławiu, dokładniej w dzielnicy Złotnikach, w obrębie osiedla Leśnica. Jest to miejsce, które z pewnością zasługuje na uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Wprawdzie plac jest stosunkowo niepozorny, lecz posiada kilka ciekawych cech. Powierzchnia placu obejmuje drogę gminną, która ma długość 239 m, a także zieleniec o prostokątnym, aczkolwiek zbliżonym do kształtu półkola, co nadaje mu wyjątkowy charakter. Elementy te współtworzą przestrzeń sprzyjającą rekreacji.

Droga przypisana do placu Kaliski pełni ważną rolę, ponieważ łączy ulicę Wielkopolską z pętlą drogową otaczającą plac oraz z ulicą Rajską. To sprawia, że miejsce to jest dobrze skomunikowane z resztą Wrocławia, co jeszcze bardziej podnosi jego walory.

Historia

Historia kształtowania placu Kaliskiego jest ściśle związana z ambicją stworzenia rentierskiego osiedla Złotniki-Żerniki (niem. Goldschmieden-Neukirch). Początkowa wizja dotycząca tego obszaru, który rozciągał się na około 350 hektarów, zakładała powstanie dużego osiedla hipotecznego, w ramach którego planowano wzniesienie 750 domów oraz wyznaczenie parcel pod ogrodnictwo. Autorem tej wizji był Ernst May, uznający swoje koncepcje za część projektów unwinowskich, takich jak te z Hampstead. Pracując w przedsiębiorstwie Schlesische Landgesellschaft, zaangażował się w rozwój osiedli zarówno wiejskich, jak i miejskich.

W miarę upływu czasu, May uczestniczył w tworzeniu spółki Schlesisches Heim, koncentrując się na mieszkaniach dla robotników i drobnych urzędników. Realizacja pierwotnego projektu była trudna i ostatecznie uproszczona w 1920 roku. Nowa wersja obejmowała tereny po obu stronach ul. Rajskiej, rozciągające się od dzisiejszego placu Kaliskiego do ul. Kamiennogórskiej, między ul. Kosmonautów a ul. Wielkopolską. W opracowanego na nowo układzie osiedla uwzględniono zalecenia Ernesta Maya dotyczące stworzenia tzw. osiedli z błoniem, gdzie budynki znajdowały się na uboczu głównych dróg komunikacyjnych.

W uproszczonym projekcie stworzono obecny plac Kaliski, który ma formę błonia o prostokątnym kształcie zbliżonym do półkola. Jest on istotnym punktem zakończenia całej urbanistyki oraz osi komunikacyjnej, z którą współczesna ul. Rajska jest związana. W 1920 roku przy placu Kaliskim powstała zabudowa, której koncepcja opierała się na tanim budownictwie mieszkaniowym. Tworzono domy z katalogu grupy II typu 9h, wzniesione w latach 1919-1920 jako część osiedla dla robotników rolnych.

Ta inwestycja obejmowała pięć bliźniaczych budynków przy placu Kaliskim 1-10. Rozmieszczenie obiektów wzdłuż krętej drogi jest odzwierciedleniem stylu promowanego przez Ernesta Maya, znanego jako pseudocrescent, zapożyczonego z brytyjskich miast, na przykład z Royal Crescent w Bath. Ten model urbanistyczny charakteryzował się wachlarzowym układem domów zwróconych ku otwartej przestrzeni zielonej, co można dostrzec także w układzie placu Ciesielskiego oraz w skrzyżowaniach z ul. Złotnicką.

W ramach omawianej inwestycji przy ul. Rajskiej oraz związanych z nią placach, powstało łącznie 94 domy (w tym na placu Kaliski i placu Ciesielskim). Dziś obszar ten, na którym położona jest ul. Rajska, należy do osiedla Leśnica. Ponadto, Złotniki, które do 1928 roku stanowiły odrębną wieś, zostały włączone w granice miasta, co miało istotny wpływ na rozwój całego regionu.

Nazwy

Plac Kaliski ma bogatą historię odwzorowaną w jego nazwach, które odzwierciedlają zmiany zachodzące w regionie.

Na przestrzeni lat, to miejsce nosiło różne nazwy, w tym:

  • Wendorfplatz, aż do roku 1946,
  • Kaliski, począwszy od 1946 roku.

Wendorfplatz, pierwotna nazwa, odnosi się do postaci Ottona Wendorfa, znanego producenta wody mineralnej, którego działalność miała istotne znaczenie dla lokalnej społeczności.

Obecna nazwa została wprowadzona przez Zarząd Miejski, a formalne ogłoszenie miało miejsce w okólniku nr 33 z dnia 15 maja 1946 roku.

Układ drogowy

Warto zwrócić uwagę, że do placu Kaliskiemu nadano drogę gminną nr 106084D, która ma długość 239 metrów i należy do klasy dróg dojazdowych.

Powierzchnia działki, na której znajduje się plac, w tym pętla drogowa oraz zieleniec, to łącznie 2525 metrów kwadratowych, wyłączając drogę łączącą z ulicą Wielkopolską, która zajmuje 257 metrów kwadratowych.

Wszystkie drogi w tym rejonie znajdują się w strefie zamieszkania, co wiąże się z ograniczeniem prędkości do 20 km/h.

Droga przypisana do placu łączy ulicę Wielkopolską z pętlą oraz prowadzi do ulicy Rajskiej.

Dodatkowo przewidziano możliwość stworzenia połączenia placu z ulicą Kościańską poprzez ciąg pieszy, który będzie biegł od placu w kierunku północnym.

Zabudowa i zagospodarowanie

Plac Kaliski we Wrocławiu wyróżnia się przestrzenią otwartą, która obejmuje zieleń oraz jezdnie, stanowiące ramę dla niego. Jego kształt jest zbliżony do prostokąta, który z kolei przypomina połowę okręgu, a całość ograniczona jest z wschodu cięciwą tego okręgu.

Pierzeja wschodnia zajmuje obszar wzdłuż pętli drogowej, gdzie zlokalizowane są budynki o numerach od 1 do 10, w tym zabudowa numerów 1-2, 3-4, 5-6, 7-8, 9-10. Każdy z obiektów posiada strome dachy pokryte ceramiczną dachówką, co nadaje im charakterystyczny wygląd.

Na ulicy biegnącej w kierunku od ulicy Wielkopolskiej znajdują się inne posesje, na przykład jednorodzinna zabudowa, która przypisana jest do numerów 31 i 33. Wschodnia pierzeja natomiast obejmuje zabudowę jednorodzinną oraz bliźniaczą, której numery to Rajska 1-3, 1a i 2-4.

Z punktu widzenia geograficznego, plac Kaliski znajduje się na wysokości bezwzględnej między 117 a 118 m n.p.m. Obszar ten należy do rejonu statystycznego nr 930240, cechującego się gęstością zaludnienia wynoszącą 1334 osoby na km² i 1312 mieszkańcami zameldowanymi na koniec grudnia 2018 roku.

Na samym placu mieści się zielony teren z różnorodnymi nasadzeniami oraz starannie zaplanowanym układem roślinności, które podlegają ochronie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Na zieleniecie urządzono również niewielki skwer z ławki, stołem do tenisa oraz koszem do gry w koszykówkę, co czyni to miejsce przyjaznym dla mieszkańców.

Ochrona i zabytki

W pobliżu ulicy oraz w jej bezpośredniej okolicy można znaleźć liczne zabytki, które odzwierciedlają historyczne dziedzictwo tego miejsca. W szczególności wyróżniają się one nie tylko architekturą, ale również ważnymi wydarzeniami, które miały miejsce w przeszłości.

Lokalizacja obiektuData powstania, nr rejestruZdjęcie
Strona zachodnia
Osiedle dla robotników rolnych
Budynek mieszkalny
Plac Kaliski 1-2		1919-1920
gez, mpzp		brak
Budynek mieszkalny
Plac Kaliski 3-4		1919-1920
gez, mpzp		brak
Budynek mieszkalny
Plac Kaliski 5-6		1919-1920
gez, mpzp		brak
Budynek mieszkalny
Plac Kaliski 7-8		1919-1920
gez, mpzp		brak
Budynek mieszkalny
Plac Kaliski 9-10		1919-1920
gez, mpzp		brak
Strona wschodnia
Budynek mieszkalny
Ulica Rajska 1-3		lata 20. XX wieku
gez, mpzp		brak
Budynek mieszkalny
Ulica Rajska 2-4		lata 20. XX wieku
gez, mpzp		brak

Rozpatrywany teren zalicza się do obszaru o szczególnym znaczeniu kulturowym, określanym jako strefa dziedzictwa kulturowego. Jest to obszar objęty ochroną konserwatorską, obejmującą zarówno archeologie, jak i zasoby historyczne. Wśród elementów, które powinny być chronione, znajduje się nie tylko kompozycja zieleni usytuowana na placu, ale również urbanistyczny układ osiedla Złotniki.

W obszarze tym szczególną uwagę należy zwrócić na zachowanie oryginalnej zabudowy pochodzącej z 1920 roku, a także utrzymanie jej układu przestrzennego, co jest kluczowe dla zachowania tożsamości lokalnej kultury i historii.

Przypisy

  1. Biuletyn RO Leśnica 2018 r., s. 2.
  2. Mroczko 2013 r.
  3. Ludwig 2013 r., s. 20-21.
  4. Ludwig 2013 r., s. 34.
  5. Harasimowicz 2006 r., s. 520-521 (May Ernst).
  6. Harasimowicz 2006 r., s. 634 (Dawne osady … mapa, poz. 39).
  7. Harasimowicz 2006 r., s. 1027 (Złotniki).
  8. Harasimowicz 2006 r., s. 1027-1028 (Złotniki. OM „Złotniki”).
  9. Kononowicz i Gryniewicz-Balińska 2016 r., s. 49.
  10. Kononowicz 2016 r., s. 19.
  11. Kononowicz 1992 r., s. 21.
  12. Kononowicz 1992 r., s. 16.
  13. Kononowicz 1992 r., s. 13-17.
  14. Kononowicz 1992 r., s. 7.
  15. Kononowicz 1992 r., s. 4-6.
  16. Kononowicz 1992 r., s. 4.
  17. Uchwała RMWr 2006 r., §73 ust. 2.
  18. Uchwała RMWr 2006 r., §73 ust. 1.
  19. Uchwała RMWr 2006 r., §70 ust. 1.
  20. Uchwała RMWr 2006 r., §66.
  21. Uchwała RMWr 2006 r., §63.
  22. Uchwała RMWr 2006 r., §21.
  23. Uchwała RMWr 2006 r., §21 ust. 2 pkt 4-6.
  24. Uchwała RMWr 2006 r., §21 ust. 4 pkt 2 lit. a.
  25. Uchwała RMWr 2006 r., §21 ust. 4 pkt 2 lit. b.

Oceń: Plac Kaliski we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:10