Plac Zgody we Wrocławiu

---

Historia

Obszar, na którym znajduje się plac Zgody, został włączony do granic Wrocławia już w 1808 roku. W 1856 roku stworzono stosowny plan zabudowy dla tych terenów, które znajdują się na lewym brzegu rzeki Odry. Od tego momentu realizacja zabudowy trwała sukcesywnie przez cały XIX i XX wiek.

Główną ulicą w Przedmieściu Oławskim, która w przeszłości stanowiła część średniowiecznej drogi prowadzącej do Oławy, jest obecna ulica Generała Romualda Traugutta, przebiegająca tuż obok placu. Na samym placu znajdował się natomiast tzw. Biały Folwark (Parschner Vorwerk, Allodium Album, Weisses Vorwerk), który przypisywany był majątkowi biskupów wrocławskich na gruntach dawnej wsi Parschowice. Folwark ten był znany już od około 1360 roku, a w jego obrębie znajdował się także letni Pałac Biskupów Wrocławskich, zbudowany w latach 1732–1737 na zlecenie kardynała Philippa Ludwiga von Sinzendorf, prawdopodobnie według projektu Chistopha Hacknera.

Obiekt ten przestał być użytkowany przez biskupów już od 1751 roku, a w 1795 roku został odzyskany i sprzedany Egmontowi Websky w 1880 roku. Po przejęciu pałacu przez rodzinę Websky, budynek został rozbudowany według projektu firmy Brost & Grosser. Rodzina Websky zarządzała nim do 1905 roku. Od 1907 roku w pałacu mieścił się urząd stanu cywilnego. Niestety, budynek uległ zniszczeniu w 1945 roku w czasie II wojny światowej, jednak już w latach 1962–1965 został odbudowany, chociaż w uproszczonej formie. W budynku tym przez pewien czas funkcjonował dom aktora, natomiast od 2004 roku stał się siedzibą Muzeum Etnograficznego, które jest oddziałem Muzeum Miejskiego, a w późniejszym czasie także Muzeum Narodowego, które zostało założone 1 stycznia 2000 roku.

Sam plac, jak również ulica Zgodna, zostały wytyczone w 1908 roku w wyniku parcelacji terenu, na którym wcześniej mieściły się wymienione już obiekty. Proces ten miał miejsce po rozbiórce budynków gospodarczych dawnego folwarku w 1906 roku oraz po zakończeniu działalności fabryki cykorii, która funkcjonowała w tych obiektach od 1803 do 1880 roku. Wokół placu zbudowano wówczas kamienice czynszowe w stylu zabudowy ciągłej, które powstały w latach 1898–1910. Niestety, budynki te zostały częściowo zniszczone w 1945 roku podczas oblężenia Wrocławia. Uzupełniając tę zabudowę, w latach 1980–1990 powstały budynki plombowe, w tym również obiekt nr 3-7, który zbudowano w latach 1986–1992 według projektu A. Boryska. Dodatkowo, warto zaznaczyć, że plac znajduje się w rejonie, który został zalany podczas powodzi w 1997 roku.

Nazwy placu

W historii Plac Zgody we Wrocławiu był znany pod wieloma różnymi nazwami. Oto niektóre z nich:

• webskyplatz,
• zgody.

Poprzednia nazwa, czyli webskyplatz, była hołdem dla Egmonta Websky, właściciela posiadłości znanej jako „Biały Folwark”, który mieszkał w pobliżu. Urodził się on 17 czerwca 1827 roku w Głuszycy, a zmarł 26 lutego 1906 roku we Wrocławiu. Websky był nie tylko przemysłowcem w branży tekstylnej, ale także pełnił funkcję tajnego komunalnego radcy państwowego.

Warto zaznaczyć, że Egmont Websky założył w sąsiedztwie placu Muzeum Sztuki w pałacu biskupa Schaffgotscha, co niewątpliwie wzbogaciło ówczesną ofertę kulturalną tego miejsca.

Aktualna nazwa, Plac Zgody, jest bezpośrednio związana z pobliską ulicą o nazwie ulica Zgodna, co podkreśla lokalne powiązania i historię tego obszaru.

Ulice

Plac Zgody we Wrocławiu jest otoczony przez ulicę o długości 155 metrów, która zaczyna się przy ulicy Generała Romualda Traugutta, skręca pod kątem zbliżonym do prostego, a następnie prowadzi do ulicy Zgodnej. Jest to droga gminna klasy D, co oznacza, że jest to droga dojazdowa.

W bezpośredniej okolicy placu Zgody znajduje się kilka istotnych ulic:

• ulica Generała Romualda Traugutta, Wallgasse, Weingasse-Vorverkgasse, Klosterstrasse,
• ulica Zgodna, Webskystrasse (biegnąca od ulicy Tadeusza Kościuszki do ulicy Generała Romualda Traugutta),
• ulica Żabia Ścieżka, Margaretensteg (biegnąca od północnego narożnika placu przy ulicy Generała Romualda Traugutta do Mostu Żabia Ścieżka nad Oławą).

Wzdłuż ulicy Generała Romualda Traugutta znajduje się torowisko tramwajowe, a w niedalekim sąsiedztwie znajduje się przystanek tramwajowy o nazwie „Plac Zgody”.

Zabudowa i zagospodarowanie

Wrocławski plac Zgody przyjmuje trapezoidalny kształt, rozciągający się na mniej więcej 100 na 50-70 metrów. To miejsce jest otwarte ku ulicy Generała Romualda Traugutta, a jego centralnym punktem jest zieleniec, nad którego pięknem dominuje dawna siedziba letnia biskupów wrocławskich.

Wokół placu ulokowane są kamienice w zabudowie ciągłej, znajdujące się na północno-zachodniej i południowo-zachodniej pierzei. Do numerów 3, 5, 7, 9, 11, 13 należą budynki, które zachowały swój historyczny charakter, a także nowoczesne wypełnienia przestrzenne. Z kolei kamienice przy ulicy Zgodnej, zaczynające się od numeru 15, doskonale wkomponowują się w otaczający krajobraz. Na przeciwnym krańcu placu, południowo-wschodnia pierzeja, oferuje nowoczesne zabudowania mieszkalno-usługowe wzdłuż ulicy Zgodnej, o numerach 2, 4, 6.

Jednym z najważniejszych obiektów w obrębie placu jest dawny letni Pałac Biskupów Wrocławskich, który od października 2004 roku pełni funkcję Muzeum Etnograficznego, będącego częścią Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Pierwsza wystawa stała w tej nowej lokalizacji miała miejsce w maju 2006 roku. Budowla, będąca małym pałacem barokowym z przekształceniami w stylu neobarokowym, otoczona jest wspaniałym francuskim ogrodem. Tereny przylegające do pałacu, obejmujące kwartał wokół placu uformowanego przez ulice Zgodną i Generała Romualda Traugutta, rozciągają się na powierzchni 0,23 ha i są przeznaczone na tereny zieleni z opcją umiejscowienia różnych obiektów, takich jak fontanny, pomniki czy rzeźby.

W bliskiej okolicy, po przeciwnej stronie ulicy Generała Romualda Traugutta, znajduje się kompleks budynków szpitalnych, zajmujący obszar około 1,5 hektara (aktualnie około 2,34 ha). Historia tego miejsca sięga lat 1852–1913, kiedy to powstał Szpital „Bethanien”. Po drugiej wojnie światowej zintegrowano go w Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka – Centrum Medycyny Ratunkowej (które obecnie zostało przeniesione do nowego kompleksu na Stabłowicach). Zachowały się także pozostałości kaplicy ewangelickiej „Bethanien”, datowanej na 1873 rok, która przylega do ulicy Żabia Ścieżka.

Ochrona i zabytki

Obszar Przedmieścia Oławskiego objęty jest ochroną konserwatorską, która odnosi się do historycznego oraz urbanistycznego układu przestrzennego o charakterze z XIII do XIX wieku. Warto zaznaczyć, że został on wpisany do rejestru zabytków w wyniku decyzji numer 538/A/05 z dnia 20 czerwca 2005 roku. Cały teren placu, łącznie z fragmentem ulicy Zgodnej, znajduje się w strefie ochronnej.

W ramach ochrony oraz wpisu do ewidencji zabytków, uwagę zwraca Letni Pałac Biskupów, zbudowany w latach 1732–1737, który został zarejestrowany pod numerem A/2793/182 w dniu 15 lutego 1962 roku; wcześniej figurował pod numerem rejestracyjnym Z/4 z 24 kwietnia 1958 roku. Dodatkowo, w ewidencji wojewódzkiej oraz gminnej znajdują się także kamienice przy placu Zgody, w tym numery: 9, 11 oraz 13.

Do ewidencji zabytków zalicza się również kamienicę usytuowaną na rogu placu oraz ulicy Generała Romualda Traugutta, oznaczoną numerami 107/109. W gminnej ewidencji widnieją także różnorodne budynki wchodzące w skład kompleksu szpitalnego. Nie można pomijać kaplicy „Bethanien” oraz budynku mieszkalnego, które również zostały ujęte w rejestrze zabytków pod numerem A/2357/435/Wm z 30 grudnia 1987 roku.

---

Oceń: Plac Zgody we Wrocławiu

---