Plac Rozjezdny we Wrocławiu

Historia tego miejsca sięga lat 1881–1882, kiedy to plac został założony przez właściciela terenów, które wcześniej były znane jako pola dawnej wsi Gajowice. Osiedle to z czasem przyłączyło się do Wrocławia, w dużej części leżąc na południowy zachód od Przedmieścia Świdnickiego. Plan placu nawiązuje do układu dwóch trójkątów: jeden z nich to niewielki skwer, natomiast drugi jest przeznaczony pod zabudowę, która w przeszłości składała się z kamienic czynszowych z lat 80. XIX wieku.

Obecność linii kolejowej w tym rejonie sięga czasów budowy dworca Wrocław Głównego, który jest połączony z wrocławską estakadą. Budowa tych konstrukcji miała miejsce w latach 1896–1901 i obejmowała wiele wiaduktów, z których jeden znajduje się ponad ulicą Tadeusza Zielińskiego, a kolejny służy do ruchu nad ulicą Wincentego Stysia. Same wiadukty, które zostały zaprojektowane w duchu standaryzacji stosowanej na Śląsku, to stalowe konstrukcje o długości 20–25 m, oparte na solidnych kamiennych przyczółkach z żeliwnymi słupami.

Warto również zauważyć, że plac ma bogatą historię rekreacyjną i kulturową. W 1877 roku powstał tutaj cyrk E. Renza, a następnie, po przejęciu go przez cyrk Buscha w 1878 roku, stał się drugim stałym cyrkiem w Wrocławiu. Budynek cyrku, pierwotnie wzniesiony na planie dwunastokąta, mieścił do 6 tysięcy widzów i był wyposażony w stajnie dla 100 koni. Niestety, w 1945 roku zniszczył go pożar.

Również w 1898 roku na tym terenie wybudowano elektrownię, która odgrywała kluczową rolę w zasilaniu elektrycznej sieci tramwajowej. Szyny prowadzące do elektrowni, które niegdyś służyły do transportu węgla, zachowały się do dziś. W latach 1927–1928 elektrownia została przekształcona w miejską elektrociepłownię, co znacząco wpłynęło na rozwój komunikacji tramwajowej w Wrocławiu.

Po zakończeniu II wojny światowej znaczną część zabudowy wokół placu zniszczono, a przeprowadzone prace rozbiórkowe dotknęły także wiele historii i wspomnień tego miejsca. Obecnie część budynków przy ulicy Joachima Lelewela oraz Prostej przetrwała próbę czasu, a w latach 60. XX wieku wzniesiono w okolicy nowe bloki mieszkalne. Starano się również nadać wolnej przestrzeni rekreacyjną funkcję, choćby przez stworzenie terenów do sportu i odpoczynku.

W 2000 roku na byłym skwerze przy torach rozpoczęto budowę kompleksu usługowo-parkingowego, która jednak utknęła w martwym punkcie z powodu problemów finansowych. Obecnie trwają prace związane z nowym projektem, w ramach którego ma powstać nowoczesny biurowiec z parkingiem. Nowym inwestorem jest firma „Nowa Nadzieja” z Warszawy.

Obecny kształt placu, w tym długość jezdni wynoszącą 114 m od ulicy Kolejowej do ulicy Jęczmiennej, przypomina jego historyczny układ, dobrze wpisując się w otaczający krajobraz miasta.