Apartamentowiec Thespian to nowoczesny budynek mieszkalny, który wpisuje się w charakter lokalnej architektury. Zlokalizowany we Wrocławiu, na osiedlu Powstańców Śląskich, przy placu Powstańców Śląskich 1, stanowi istotny element tej części miasta.
Obiekt został wzniesiony w latach 2008-2011, w miejscu historycznego pawilonu usługowego "Rondo", który po II wojnie światowej pełnił jego rolę w przestrzeni miejskiej. Projekt budynku powstał w zespole pod kierunkiem uznanej pracowni Maćków Pracownia Projektowa, co przyczyniło się do jego unikalnej estetyki i funkcjonalności.
Apartamentowiec Thespian charakteryzuje się 9 kondygnacjami nadziemnymi oraz 2 podziemnymi poziomami, na których mieszczą się nie tylko lokale mieszkalne, ale również różnorodne lokale użytkowe, w tym biura oraz przestrzenie handlowo-usługowe. Znajdują się tu także garaże wielostanowiskowe, co zapewnia wygodę mieszkańcom.
Warto podkreślić, że architektura tego obiektu spotkała się z pozytywnym odzewem, zwłaszcza w kontekście zrównoważonego podejścia do zespołu zabudowy historycznej, która zachowała się w okolicy. Wyróżnia się on również spójnym nawiązaniem do sąsiadujących wysokich bloków osiedla Południe, co sprzyja harmonijnemu wpisaniu się w miejską przestrzeń.
W rezultacie, projekt apartamentowca zdobył II nagrodę na Międzynarodowym Biennale dla Młodych Architektów Leonardo Award 2009, a także inne wyróżnienia oraz nominacje w licznych konkursach architektonicznych, co dowodzi jego wysokiej jakości i innowacyjnego podejścia do architektury mieszkaniowej.
Położenie i otoczenie
Budynek znany jako Thespian usytuowany jest w sercu Wrocławia, dokładnie na osiedlu Powstańców Śląskich. Jego formalny adres to plac Powstańców Śląskich 1 (kod pocztowy: 53-329). Budowla znajduje się po północnej stronie placu, co zapewnia jej doskonałą widoczność. W bezpośrednim sąsiedztwie, po zachodniej stronie budynku, przebiega ulica Zaporoska, podczas gdy po stronie wschodniej usytuowana jest ulica Powstańców Śląskich. Co więcej, na północ od obiektu rozciąga się zespół bloków mieszkalnych, w ramach Osiedla Południe, które sięgają ulicy Wielkiej. Tę lokalizację określa się jako bardzo prestiżową.
Obszar Wrocławia, w którym znajduje się ten budynek, to przestrzeń znana z dużej liczby bloków mieszkalnych, ale jednocześnie w okolicy można znaleźć osiedla o kameralnym charakterze. Mimo, że jest to lokalizacja gęsto zabudowana, cechuje ją również znaczny stopień wykorzystania terenu oraz średnia do dużej gęstość zaludnienia. Przestrzeń ta wyróżnia się przejrzystym układem urbanistycznym oraz zrozumiałym wzorem geometrycznym ulic, co ułatwia poruszanie się po okolicy.
Znaczącym atutem tego terenu jest jego doskonały dostęp do infrastruktury komunikacyjnej. W bliskim sąsiedztwie budynku znajdują się przystanki tramwajowe oraz autobusowe, które obsługują zarówno regularne linie dzienne, jak i nocne w ramach wrocławskiego systemu komunikacji miejskiej. Takie połączenia transportowe znacząco podnoszą komfort życia mieszkańców oraz użytkowników budynku, co sprawia, że Thespian jest miejscem bardzo pożądanym do zamieszkania.
Historia
Obszar znany jako Przedmieście Południowe, w którym znajduje się budynek Thespian, w latach dwudziestych ubiegłego wieku stanowił jeden z najbardziej prestiżowych rejonów miasta. Charakteryzował się on licznymi luksusowymi kamienicami i wysokim standardem życia. Główną osią urbanistyczną w tej lokalizacji była ulica Powstańców Śląskich, a obszar ten wzbogacony był także o duży plac – plac Powstańców Śląskich, z którego rozchodziły się inne ulice, w tym aleja, obecnie znana jako ulica Zaporoska. Urbanistyczny plan tego rejonu został stworzony w 1880 roku, a jego realizacja miała miejsce do 1895 roku. Wokół wspomnianego placu zbudowano reprezentacyjne pierzeje, z zachowaniem okrągłego kształtu placu o średnicy około 220 metrów. Teren, na którym posadowiony jest Thespian, również był zabudowany jednolitą pierzeją składającą się z kamienic, zarówno od strony placu, jak i ulic w jego okolicy.
W wyniku działań wojennych, szczególnie podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, obszar ten został w znaczący sposób zniszczony, tracąc około 90% swojej zabudowy. Choć w pobliżu placu Powstańców Śląskich przeżyło stosunkowo więcej budynków, przedwojenna architektura na omawianym terenie już nie istnieje.
W czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, w latach sześćdziesiątych XX wieku, rozpoczęto budowę Osiedla Południe, której kontynuacja miała miejsce także w latach siedemdziesiątych. Osiedle zostało podzielone na cztery części, a teren, na którym stoi Thespian, wchodził w skład osiedla Celina. Nowo powstałe kompleksy zaprojektowano w stylu modernistycznym, kompletnie odcinając się od historycznych form zabudowy. W rejonie objętym placem Powstańców Śląskich oraz ulicami: Zaporoską, Wielką i Powstańców Śląskich, zbudowano między innymi trzy jedenastokondygnacyjne bloki mieszkalne, które stanowiły północno-zachodnią pierzeję ulicy Powstańców Śląskich. W 1969 roku zrealizowano także pawilon handlowy, nazwany Rondo, w którym znajdował się supermarket. Projekt wykonał Wacław Kamocki, a sam projekt powstał w 1965 roku. Uznawany wówczas za nowoczesny, z biegiem lat zyskał również liczne krytyczne opinie, szczególnie ze względu na niewłaściwą lokalizację i styl, który nie korespondował z pozostałą zabudową placu.
Po przemianach ustrojowych w Polsce, w miejscu tego pawilonu, planowano nową inwestycję. W 2007 roku złożono wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, która została uzyskana w 2008 roku. Stary obiekt został rozebrany w tym samym roku, a także wykonano projekt budowlany oraz wniosek o pozwolenie na budowę nowego budynku, które zrealizowano w 2009 roku. Inwestorem przedsięwzięcia była firma ING Real Estate Development Sp. z o.o., a menedżerem projektu została Grontmij Polska. Architektoniczny projekt budynku wykonała wrocławska pracownia Maćków Pracownia Projektowa, której zespołem byli: Zbigniew Maćków (główny projektant), Michał Zawadzki (architekt prowadzący), Maciej Kowaluk, Mariusz Maury, Michał Nykiel, Ewelina Zawadzka. Projektowanie konstrukcji budynku zrealizowano w pracowni GP Konstruktor.
Budowa samego budynku rozpoczęła się w styczniu 2010 roku, a w maju tego samego roku ukończono stan zero, z planem na zakończenie stanu surowego zamkniętego pod koniec 2010 roku. Ostatecznie zakończenie budowy miało miejsce w 2011 roku, kiedy to uzyskano pozwolenie na użytkowanie w maju, jednak prace nad aranżacją wnętrz trwały dalej. Generalnym wykonawcą budynku była firma Eiffage Budownictwo Mitex. Całkowity koszt inwestycji wyniósł około dziewięćdziesięciu milionów złotych, a projekt objął również uporządkowanie terenu wokół budynku, w tym takich elementów jak chodnik, ścieżka rowerowa, lampy, ławki oraz klomby, co dodatkowo kosztowało około jednego miliona złotych. W ramach inwestycji stworzono również miniaturę budynku, odlaną w brązie w skali 1:100, która została ustawiona w sąsiedztwie budynku przy ulicy Powstańców Śląskich.
W budynku zaczęły funkcjonować różnorodne działalności, w tym firmy z sektora prawniczego, medycznego oraz finansowego. Otwarto tutaj również Konsulat Honorowy Republiki Litewskiej, a także siedzibę znalazła Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego.
Charakterystyka
Obiekt ten został zaklasyfikowany według Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) jako typ m – budynek mieszkalny (110). Jego właściwości sprawiają, że powszechnie nazywany jest apartamentowcem, a znajdujące się w nim lokale mieszkalne określane są mianem apartamentów. W budynku, poza jego podstawowym przeznaczeniem mieszkalnym, przewidziano również dodatkowe funkcje obejmujące biura, lokale handlowo-usługowe oraz parking wielostanowiskowy.
Pod względem wysokości budynek zaklasyfikowany jest jako średniowysoki, składa się z 9 kondygnacji nadziemnych oraz dwóch kondygnacji podziemnych. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 11.753 m², w tym 7.070 m² przypada na część nadziemną. W ramach tej powierzchni, łączna powierzchnia apartamentów, które mieszczą się na kondygnacjach od trzeciej do ósmej, wynosi 3.980 m², natomiast biura zajmują powierzchnię 2.150 m² a lokale handlowo-usługowe – 940 m².
Całkowita kubatura budynku wynosi 38.725 m³, a jego całkowita powierzchnia na poziomie 15.263 m². Powierzchnia zabudowy wynosi 1.492 m² (z tolerancją do 1.540 m²). W obiekcie znalazło się 32 apartamenty o zróżnicowanych powierzchniach, które wahają się od około 50-70 m² do 230 m², charakteryzujące się wysokością w granicach 3 m, a także 79 miejsc postojowych usytuowanych na dwóch podziemnych poziomach parkingu.
Budynek usytuowany jest na dwóch działkach o łącznej powierzchni geometrycznej oraz ewidencyjnej wynoszącej 2.201 m². Nieruchomość stanowi współwłasność, która należy zarówno do osób fizycznych, jak i innych podmiotów prawnych. Wspólnie tworzą oni wspólnotę mieszkaniową, która przyjęła nazwę: Wspólnota Mieszkaniowa THESPIAN.
Architektura, odbiór, opinie
Architektura budynku odnosi się do stylistyki modernistycznej, co zwraca uwagę na jego ciekawą formę. W analizach przeprowadzonych na temat obiektu stwierdza się, że dobrze wkomponowuje się on w różnorodną zabudowę otaczającego go terenu. Z jednej strony łączy go z historyczną architekturą placu, z drugiej zaś z bardziej nowoczesnym osiedlem południowym. Obie te strefy wyraźnie różnią się, zarówno pod kątem układu urbanistycznego, jak i zastosowanej architektury, co czyni ten budynek kluczowym elementem w jednej z głównych arterii komunikacyjnych miasta, ul. Powstańców Śląskich.
Realizacja tego projektu opierała się na założeniu, które zostało jasno opisane na stronie internetowej pracowni architektonicznej odpowiedzialnej za jego powstanie. Dzięki zastosowaniu różnorodności wysokości w konstrukcji budynku, stworzono harmonijną kompozycję. Od strony placu budynek prezentuje się jako czteropiętrowy, natomiast za wyraźnym cofnięciem na tyłach, osiąga wysokość sześciu kondygnacji.
Forma oraz elewacja budynku sprytnie odnosi się do sąsiedniej zabudowy, co zostało osiągnięte między innymi poprzez łukowe kształtowanie frontu oraz jego relację z placem oraz otaczającymi go kamienicami. Wysoki cokół, obejmujący dwie pierwsze kondygnacje i podkreślony licznymi pionowymi podziałami, nadaje budowli elegancki charakter. Ponadto, strefa wejściowa budynku jest wyraźnie zaakcentowana, a tarasowe zwieńczenie stanowi nawiązanie do tradycyjnych gzymsów i kalenic w budynkach wokół placu.
Charakteryzując ten obiekt, można stwierdzić, że jest współczesną interpretacją tradycyjnej, eleganckiej kamienicy, wpisującą się w stylistykę placu. Warto podkreślić, że zastosowane w budynku materiały oraz sposób ich wykończenia są odzwierciedleniem luksusu, w przeciwieństwie do bogatej ornamentyki historycznych budowli. Wysokiej jakości materiały, ogromne przeszklenia oraz szlachetny beton w postaci wąskich gzymsów tworzą nowoczesną i estetyczną całość.
Wartym uwagi elementem jest dziewięciopiętrowa wieża, która stanowi dominantę nad północno-wschodnią częścią budynku, wskazując na związek pomiędzy niską zabudową placu a wyższymi blokami znajdującymi się w osiedlu Wrocław-Południe. To rozwiązanie pozwala również na efektywne wykorzystanie cennej przestrzeni budowlanej. Kolorystyka elewacji, stworzona przy użyciu paneli w odcieniach złotym i srebrnym, sprzyja nowoczesnemu wyglądowi budynku.
W projekcie zastosowano też specjalnie zaprojektowaną dwuwarstwową elewację, co było odpowiedzią na hałaśliwe otoczenie. Zamierzeniem architektów było otwarcie budynku na miejskie otoczenie oraz pobliską zieleń. Elewacja składa się z dwóch warstw szklanych, osadzonych w aluminiowej konstrukcji z zachowaniem 60 cm odstępu. W przestrzeni między nimi w części biurowej umieszczone zostały aluminiowe żaluzje, a w mieszkalnej – białe tekstylne zasłony, które pełnią funkcję ochrony przed słońcem oraz poprawiają właściwości termiczne.
Dodatkowymi atutami są opcje zdalnego sterowania przesłonami, co sprawia, że elewacja budynku nigdy nie wygląda identycznie, oferując różnice w doświadczaniu przestrzeni. W części mieszkalnej znajdują się luksusowe apartamenty o zróżnicowanej powierzchni – od 60 m² do 200 m², gdzie niektóre z nich są wyposażone w dodatkowe funkcjonalności, takie jak tarasy. Przykładowo, na szóstym piętrze znajduje się apartament o powierzchni 150 m², z tarasem o tej samej powierzchni, z którego rozciąga się widok na miasto oraz otaczający plac Powstańców Śląskich.
Według cennika z lat 2010-2011, cena lokali mieszkalnych wynosiła od 14 do 15 tysięcy złotych za m², a najdroższy apartament kosztował 2,5 miliona złotych. W częściach wspólnych dominują naturalne materiały, takie jak kamień i drewno oraz szlachetne tynki, co podkreśla luksusowy charakter całego obiektu.
Wyróżnienia
Projekt tego wyjątkowego budynku został nagrodzony w 2009 roku II miejscem na Międzynarodowym Biennale dla Młodych Architektów, znanego jako Leonardo Award 2009. To prestiżowe wydarzenie odbyło się równocześnie z VII Narodowym Festiwalem Architektury w Mińsku 2009.
W ciągu swojej krótkiej, lecz znaczącej kariery, budynek zdobył liczne wyróżnienia. Wśród nich znajduje się nagroda dla dewelopera roku – Diament Architektury 2010, która podkreśliła wyjątkowość tego projektu. Ponadto, w 2010 roku architektura budynku uzyskała II stopień w prestiżowym konkursie „Budowa Roku 2010”, organizowanym przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, w kategorii budynków mieszkalnych.
Wyróżnienia te nie kończą się na krajowym szczeblu. W 2011 roku budynek zdobył pierwsze miejsce w zestawieniu najlepszych polskich budynków według polskiego oddziału międzynarodowego forum architektonicznego Skyscrapercity.com, które określono żartobliwie jako ranking „Miss Polski”. Dodatkowo, w tej samej edycji, budynek uhonorowano Grand Prix w konkursie architektonicznym „Piękny Wrocław”, zorganizowanym przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia oraz Prezydenta Wrocławia, a także w kategorii budynku mieszkalnego wielorodzinnego.
Warto również zaznaczyć, że projekt został nominowany do międzynarodowej nagrody Budynek Roku 2011 (World Building of the Year 2011) podczas Światowego Festiwalu Architektury we Wrocławiu, w którym doszedł do finału. Dodatkowo, uzyskał nominację do Nagrody Architektonicznej tygodnika „Polityka” na rok 2011 (wręczoną w 2012 roku).
Przypisy
- UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.28/7.
- UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, poi/pt/3770 (pl. Powstańców Śląskich 1).
- stat.gov.pl 2023 ↓, REGON: 021677924.
- urbanity.pl 2015 ↓, apartamentowiec-thespian,b2378.
- UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, poi/poi/11065.
- UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa własności: Południe, AR_35, 28/7.
- Muratorplus.pl 2010 ↓, Wrocław: apartamentowiec Thespian coraz większy.
- Urbanity.pl 2010b ↓, w6691 (Thespian pnie się w górę).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich plac).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich ulica).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 722-723 (Przedmieście Południowe).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 198-199 (Powstańców Śląskich plac).
- Antkowiak 1970 ↓, s. 197-198 (Powstańców Śląskich ulica).
- Urbanity.pl 2010a ↓, w7128 (We Wrocławiu rośnie kolejny apartamentowiec).
- Czerwińska 2012 ↓, 22980 (Piękne budynki nagrodzone).
- Redakcja www.wroclaw.pl i b.d. ↓, Kategoria – budynek mieszkalny wielorodzinny.
- Ratajczak 2022 ↓, Piękny Wrocław.
- Sarzyński 2014 ↓, Zobacz, kto zdobył Nagrody Architektoniczne POLITYKI za 2011.
- Konsulat-litwy.pl i b.d. ↓, Konsul Honorowy Republiki Litewskiej we Wrocławiu.
- wskz.pl 2023 ↓, Baza dydaktyczna.
- UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa przyrodnicza.
- Bińkowska i in. 2013 ↓, s. 570-571 (poz. 507 Tereny zieleni dzielnicy Wrocław Południe).
- Bińkowska i in. 2013 ↓, s. 604-606 (poz. 543 ul. Sudecka).
- ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_34.40/1.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Budynek dawnego gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu | Budynki mieszkalne przy ulicy Podwale 45-56 we Wrocławiu | Budynki mieszkalne przy ulicy Teatralnej 22-26 i Piotra Skargi 7-17 we Wrocławiu | Budynek konwiktu pw. św. Józefa we Wrocławiu | Budynek mieszkalny przy ulicy Trzebnickiej 18-20 we Wrocławiu | Dom szeregowy przy ul. Tramwajowej 4–30 we Wrocławiu | Dom dwurodzinny przy ul. Dembowskiego 11/13 we Wrocławiu | Dom dwurodzinny przy ul. Zielonego Dębu 23/25 we Wrocławiu | Kamienica Pod Błękitnym Kołem we Wrocławiu | Kamienica Pod Czarnym Krzyżem we Wrocławiu | Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 112-122 we Wrocławiu | Kamienica Pod Złotym Orłem we Wrocławiu (Kurzy Targ) | Stara Giełda we Wrocławiu | Plebania kościoła pw. św. Wincentego we Wrocławiu | Kamienice przy ulicy Kazimierza Wielkiego 47-51 we Wrocławiu | Kamienica Szwedzka Sień we Wrocławiu | Kamienica Rynek-Ratusz 7-9 we Wrocławiu | Kamienica Rynek-Ratusz 16 we Wrocławiu | Kamienica Rynek-Ratusz 11-12 we Wrocławiu | Kamienica przy ulicy Włodkowica 5–9 we WrocławiuOceń: Apartamentowiec Thespian