Kamienica Pod Złotym Orłem we Wrocławiu (Kurzy Targ)

---

Historia i architektura kamienicy

Na początku historii kamienicy Pod Złotym Orłem, powstał pierwszy murowany budynek, który zrealizowano na działce o wymiarach od 6 do 7,5 metra szerokości oraz 23,7 metra długości w drugiej połowie XIV wieku. W roku 1554 budowla ta została gruntownie przebudowana przez właścicieli, którzy prowadzili warsztat mistrzów kamieniarskich z Łużyc. Oznaczenia ich rzemiosła można dostrzec do dziś na fasadzie. Przed rokiem 1893 kamienica przeszła kolejną transformację, podczas której połączono dom frontowy z oficyną, a także zmodernizowano parter i pierwsze piętro, instalując żeliwne schody.

Ostateczna forma budynku to czterokondygnacyjna kamienica z wyraźnie widocznym dwukondygnacyjnym szczytem, pokrytym dwuspadowym dachem, co nadaje jej wyjątkowy charakter. Fasada zachowała renesansowy styl z harmonijną kompozycją kamieniarską, wyróżniającą się gzymsami nad- oraz podokiennymi, a także z tryglifowymi fryzami otaczającymi profile okien. Częściowo te elementy zostały zachowane także od strony dziedzińca oraz w bocznej oficynie. Wszelkie kondygnacje łączą wąskie pilastry, które podkreślają ich podział wizualny. Na szczycie fasady umieszczono woluty, a dwupoziomowość została zaznaczona za pomocą lizen i gzymsów.

Fasada, w jej wczesnorenesansowym wyrazie, czerpała inspirację z podobnych struktur, które powstały w saskim środowisku tego regionu Europy, w tym miejscach jak Chojnów, Zgorzelec, Legnica i Lwówek. W XVIII wieku, w osi elewacji, pomiędzy drugą a trzecią kondygnacją, umieszczono tablicę z złotym orłem, inskrypcją oraz datą „1784”.

Wnętrze kamienicy, zwłaszcza na parterze, charakteryzuje się dwutraktowym układem, gdzie można odnaleźć sienią frontową oraz tylną z przejściem. W wyższych kondygnacjach zastosowano układ trzytraktowy, w którym wyodrębniono klatkę schodową. Wnętrza zachowały elementy architektoniczne z XVI wieku, a w piwnicy oraz na parterze można zobaczyć sklepienia kolebkowe i lunetowe. Na drugiej i trzeciej kondygnacji widoczne są stropy kasetonowe, datowane na połowę XVI wieku. Ponadto, na parterze i dwóch kolejnych piętrach występują kolumny międzyokienne z wolutowymi głowicami, co nadaje wnętrzu elegancji i wyjątkowości.

Zgodnie z oceną profesora Jana Harasimowicza, zachowane elementy architektoniczne są uważane za jeden z najlepiej zachowanych przykładów wczesnorenesansowej kamienicy mieszczańskiej na Dolnym Śląsku.

Apteka

Apteka, która nieprzerwanie funkcjonowała w budynku od drugiej połowy XIII lub początku XIV wieku, znana była jako „Apteka Pod Podwójnym Złotym Orłem” lub „Apteka Targu Wiankowego”. Jest to jedna z najstarszych aptek w Polsce.

Pierwszym właścicielem apteki był mistrz Mikołaj lub mistrz Piotr, który zmarł w 1349 roku. Z czasem aptekę prowadzili Peter oraz Szymon, znany jako „aptekarz naszego cesarza”. Niemiecki historyk Wilhelm Brachmann wskazywał, że nazwa „Pod Orłem” związana była z przywilejami, które apteka uzyskała z rąk cesarskich. Nazwa „Apteka Pod Cesarskim Złotym Orłem” została oficjalnie zarejestrowana w 1829 roku, a nad głównym wejściem umieszczono godło z tym napisem.

W późniejszych latach budynek zmieniał właścicieli. Wśród nich znajdował się Andreas (1395-1403) oraz J. Stanko z Cermony (1403-1407), a w 1484 roku aptekę przejął M. Ron, który sprzedał ją Rosenbergowi. Jego syn również zarządzał apteką później. W latach 1534-1626 apteka znajdowała się w rękach rodziny Laurera, której przedstawiciele G. Lauler oraz jego syn S. Lauler odgrywali istotną rolę w jej działalności. Historię kontynuowali Laurentius Scholz, F. von Vollgnad do 1677 roku, następnie jego brat H. von Vollgnad, a także G. Buchwalder (1677-1685), C. Hancke do 1695 roku, M. Morgenbesser (1703-1736), J.W. Lenz, K. Werner od 1748 roku oraz J.D. Beer. W zachowanej tablicy widnieje także nazwisko Georgii Daniels Beeri.

Później kolejno prowadzenie apteki zlecone było R. Mohnr, L. Ledermann, T. Czerwenka, A. Weisstein, E. Priemer, S. Stern, S. Fink oraz H. Hubel. Po II wojnie światowej, Józef Kozak zajął się prowadzeniem apteki w tym miejscu, by w 1951 roku przenieść ją na wrocławski Rynek, do kamienicy Pod Złotą Trójcą Świętą, gdzie nadal się znajduje.

Obecnie w kamienicy Pod Złotym Orłem można odwiedzić Muzeum Farmacji – Dom Śląskiego Aptekarza, którego właścicielem jest Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

---

Oceń: Kamienica Pod Złotym Orłem we Wrocławiu (Kurzy Targ)

---