Kamienica Rynek-Ratusz 7-9 we Wrocławiu


Kamienica Rynek-Ratusz 7-9 to zespół trzech niezwykle cennych zabytków, które wznoszą się dumnie na wrocławskim Rynku. Zlokalizowane są w północnej części trzecią, znane jako strona rymarzy oraz strona złotników.

Historia tych kamienic sięga aż XV–XVII wieku, kiedy to pierwotnie na tym miejscu funkcjonowały parterowe drewniane kramy. W miarę upływu czasu, obiekty te przekształcono w piętrowe murowane budynki mieszkalne, które przylegały do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej Smatruzy. W ciągu lat, na skutek zmian i potrzeb lokalnych mieszkańców, pomieszczenia te zyskały na przestronności, stając się wielopiętrowymi kamienicami.

Rok 1824 był przełomowy dla tej części Wrocławia, ponieważ to wtedy zlikwidowano Smatruzy. Właściciele kamienic postanowili wykupić tereny, płacąc za nie 21 000 talarów, co umożliwiło im przedłużenie swoich budynków na południe. Architektura zachowana z tego okresu wykazuje wyraźne cechy stylu późnoklasycystycznego, świadcząc o różnorodności i bogactwie wrocławskich zabytków.

Niestety, II wojna światowa przyniosła ze sobą ogromne zniszczenia w tej części Wrocławia, w tym także na północnej pierzei Rynku. W 1954 roku odbudowę tego obszaru powierzono profesorowi Edmundowi Małachowiczowi, który współpracował z zespołem składającym się z prof. Stanisława Koziczuka, Jadwigi Hawrylak oraz Stefana Janusza Müllera. Projekt ten na nowo tchnął życie w zniszczone struktury, przywracając im dawną chwałę i estetyczny urok.

Historia kamieniec

Przed rokiem 1945, lokalizacja znana obecnie jako Rynek-Ratusz 7-9 w Wrocławiu składała się z trzech oddzielnych budynków, każdy z własnymi klatkami schodowymi. Po zakończeniu II wojny światowej, kamienice zostały połączone, a klatka schodowa z budynku środkowego stała się wspólna dla kamienic zewnętrznych. To ważne przekształcenie zainicjowało nowy rozdział w historii tego miejsca.

Kamienica nr 7

Kamienica narożna, mająca wymiary 4,4 x 10 m, początkowo prezentowała się w stylu barokowym. Jej podpiwniczenie, które sięga epoki wczesnego renesansu, a nawet gotyku, zawiera elementy, które obecnie stanowią część restauracji Spiż. Przed 1743 rokiem budowla miała trzy kondygnacje oraz dwa trakty. Po przebudowie dostosowano ją do nowego wyglądu, nadając cztery kondygnacje. Część zachodnia, która była szersza, zyskała cztery osie, pokryte dachem mansardowym z dekoracyjnym szczycikiem. Na parterze, w zewnętrznej osi, znajduje się wejście do Smatruz, obok którego usytuowano portal z datą „1743”. Od północy, budynek prezentuje dwie osie okienne, zakończone trójkątnym tympanonem.

W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica została znacznie uszkodzona, jednak po wojnie została odbudowana pod okiem architektki Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, łącząc pierwotny budynek z kamienicami 8 i 9. W zachodniej elewacji nowo odtworzono portal, przesuwając go do schodów prowadzących do Smatruz.

Kamienica nr 8

Budynek ten, o szerokości 4,5 metra, posiada pięć kondygnacji w dwuosiowym układzie. Zwieńczeniem budowli był szczyt z przerwanym tympanonem. Powstał on w 1713 roku w ramach gruntownej przebudowy, a część pierwotnych elementów, w tym obramowanie witryn i portal ozdobiony reliefem roślinnym, zachowało się do dziś. Nad portalem znajdują się dwa nadproża gięte ku górze, a w zworniku znajduje się data „1713”.

Wnętrze z początku XVII wieku przyozdabiał drewniany strop barokowy, który niestety nie przetrwał do dzisiejszych czasów. Górna część fasady datuje się na około 1750 rok. Podczas II wojny światowej, czwarte piętro oraz szczyt budynku uległy zniszczeniu, jednak po odbudowie, według planu Grabowskiej-Hawrylak, przywrócono oryginalny wygląd, a klatka schodowa stała się wspólna dla kamienic nr 7 i 9.

Kamienica nr 9

Zbudowana w drugiej dekadzie XVIII wieku, kamienica nr 9 ma pięć kondygnacji oraz dwie osie okienne. Zwieńcza ją szczyt w formie jednoosiowej edykuli, ozdobiony wolutowymi spływami i tympanonem z wazonem na szczycie. W XIX wieku doszło do przebudowy, w trakcie której szczyt został zlikwidowany i zrównany z sąsiednim barokowym budynkiem. Po tej modyfikacji, fasada zyskała prosty gzyms, a całość pokryto kalenicowym dachem.

W 1945 roku kamienica nie doznała poważnych zniszczeń, ale po odbudowie, przeprowadzonej na podstawie projektu Stanisława Koziczuka i Stefana Janusza Müllera, zachowano barokowy charakter szczytu, chociaż budynek został obniżony o jedną kondygnację. Na parterze dostrzegamy renesansowe opaski, które jednak odbiegają od historystycznego stylu budynku.

Od 1989 roku, w przestrzeni parterowej budynku nr 7-9 swoją działalność prowadzi restauracja „Żak”, stając się istotnym punktem kulturalnym tego miejsca.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  2. Leksykon architektury Wrocławia, 2011, s. 326.
  3. Leksykon architektury Wrocławia, 2011, s. 325.
  4. Wiśniewski, 2002, s. 112.
  5. Wiśniewski, 2002, s. 110.
  6. Wiśniewski, 2002, s. 109-110.
  7. Małachowicz, 1985, s. 211.
  8. Czerner, 1976, s. 142.
  9. Czerner, 1976, s. 28.

Oceń: Kamienica Rynek-Ratusz 7-9 we Wrocławiu

Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:10