Kamienica przy ulicy Wita Stwosza 56 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy

Budowa pierwszego obiektu na posesji 56 datuje się na drugą połowę XIV wieku, kiedy to wzniesiono go jako dobudówkę do sąsiedniej, datowanej na XIII wiek, kamienicy. Fasada przedstawianego budynku miała szerokość siedmiu metrów, a jego głębokość osiągała imponujące ponad 19 metrów wskutek rozbudowy do dwóch traktów. W przyziemiu znalazło się sklepienie krzyżowo-żebrowe, które zdobiły rzeźbione kamienne zworniki – przedstawiające Baranka Mistycznego oraz pięciopłatkową różę, z dwoma przęsłami w części frontowej oraz dwiema w tylnej.

Na początku XIX wieku, budynek przeszedł w ręce włoskiego kupca Josefa Molinariego z Genui. To on zlecił przebudowę projektu Josepha Ertela, co nadało kamienicy formy klasycystyczne. Reliefy fasady inspirowano pałacem Schlegenbergów. Część parterowa była przeznaczona dla domu handlowego, podczas gdy w piwnicach zlokalizowano magazyny, a wyższe kondygnacje służyły za mieszkania dla właścicieli. Budynek był trzypiętrowy, z jednokondygnacyjnym dachem i dwiema lukarnami; jego fasada miała sześć osi.

W trzeciej i czwartej osi znajdowały się pierwotnie dwa identyczne portale, a ich łukowe naświetla dochodziły aż do pasa fryzu. Portal zachodni prowadził do wnętrza, zaś wschodni do pomieszczenia handlowego. Nad witrynami mieścił się fryz zdobiący alegorie handlu i żeglugi, który obecnie znajduje się w Muzeum Miejskim we Wrocławiu. Dodatkowym elementem były kraty w prostokątnych oknach, które miały podkreślać funkcję handlowo-bankową budynku, co można zauważyć, porównując ze sklepami w pobliżu, które reprezentowały inne branże.

Kamienica przechodziła kolejne mniejsze przebudowy w latach 1882, 1900, 1910 oraz 1928, co skutkowało m.in. wprowadzeniem nowych witryn w części parterowej. W wyniku jednej z przebudów portal wschodni został zamurowany, a wejście umieszczono obok, dodając dużą witrynę. Parter został oddzielony od górnej kondygnacji belkowaniem, na którym umieszczono szyld z nazwiskiem właściciela. Około 1900 roku budynek był w posiadaniu Maxa Schoenfeldera, który prowadził tu palarnię kawy „Kaffee-Rösterei”.

Dom handlowy Molinarich

Na parterze kamienicy, Molinari, wespół z trzema synami: Theodorem (1803–1880), Ottomarem (?–1857) oraz Leo (1827–1907), założyli dom handlowy oraz kantor o nazwie „J. Molinari und Söhne, Kolonialwaren, Farbwaren und Produktenhandlung”. Zakład ten był zorganizowany w cztery osobne działy: dział sprzedaży detalicznej, pod kierownictwem Heinricha Zedlera, w którym pracował dwudziestoletni Otto Stiebler, późniejszy założyciel palarni kawy przy Placu Teatralnym 5, a także dział sprzedaży zagranicznej, krajowej oraz hurtowej, prowadzony przez Leo Molinari, Otta Scheche i Theodora Molinari.

W dziale detalicznym, obok standardowych produktów, oferowano różnorodne towary kolonialne, w tym herbatę, przyprawy, a także owoce kandyzowane i suszone. Specjalnością domu handlowego Molinarich były różne kawy; sprzedawano zarówno surowe ziarna, jak i paloną kawę, którą przygotowywano na miejscu. Na przestrzeni dziesięcioleci firma kładła duży nacisk na innowacyjność w metodach parzenia kawy, korzystając z nowoczesnych technologii. W pierwszej dekadzie XX wieku stworzyli własną markę kawy, a sprzedaż towarów kolonialnych na rynku detalicznym została przekazana spółce Molinari’s Erben.

Dział sprzedaży zagranicznej obsługiwał głównie hurtowy obrót kawą, herbatą, ryżem i przyprawami w Galicji, Austrii, na Węgrzech i w Rumunii, jak również w Polsce pod zaborami. Molinarich dysponował dwoma składami tranzytowymi w Trieście oraz Wiedniu i największym we Wrocławiu przy ulicy Księcia Witolda 31 (dawnej Werderstrasse). Do składu wiedeńskiego docierały towary z Cejlonu, dystrybuowane następnie w krajach położonych na południe od Karpat.

Dział sprzedaży krajowej z kolei zajmował się sprowadzaniem towarów, najczęściej od wyspecjalizowanych dostawców z Anglii i Holandii, które przekazywano początkowo drogą rzeczną, a później koleją do wrocławskiego składu. Sprzedaż dotyczyła głównie Śląska, Wielkopolski, a także takich miast jak Berlin, Drezno czy Lipsk. Hurtowy handel obejmował również cukier trzcinowy, biały cukier, materiały siewne, oraz blokowe farby wysyłane do Danii, Szwecji i Norwegii, a kukurydzę sprowadzano z USA.

Rodzina Molinariich w literaturze

Warto wspomnieć, że w 1855 roku niemiecki dramaturg Gustav Freytag stworzył trzytomową powieść pt. „Soll und Haben”. Bohaterem tej powieści był Schröter, którego postać inspirowana była bliskim przyjacielem autora, Theodorem Molinari, a także jego sukcesami rodzinnymi.

Po 1945 roku

W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica doświadczyła znacznych uszkodzeń. W 1960 roku przystąpiono do jej odbudowy, co miało na celu nadanie budynkowi zupełnie nowego charakteru.

Najważniejszą zmianą w architekturze była redukcja rozmiarów kamienicy, która została znacząco skrócona oraz zwężona, przechodząc z sześcioosiowej do trzyosiowej. Parter budynku zyskał nowy wygląd dzięki ostrołukowym oknom arkadowym, co miało przywołać średniowieczną estetykę.

Prace związane z rekonstrukcją wnętrza parteru odbyły się pod czujnym okiem S. Koziczuka, co zapewniło pewną spójność stylistyczną.

Jan Harasimowicz zauważa, iż taki zabieg stylistyczny: Przekreśla ona całą historię budynku, przekształcając go w quasi-zabytek, wydumany konserwatorski preparat.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Wita Stwosza 56 we Wrocławiu

---