Ulica Gwarna we Wrocławiu

---

Historia

„Obszar, przez który przebiega ulica Gwarna, był pierwotnie częścią przedpolia fortyfikacyjnego Starego Miasta, usytuowanym tuż przed Bramą Świdnicką. W XVI wieku region ten nosił nazwę Wygon Świdnicki (Schweidnitzer Vorstadt) i obejmował obszar od podwala aż do obecnej estakady kolejowej, ciągnąc się również od ulicy Dworcowej. Na początku XIX wieku wzdłuż dzisiejszej ulicy Józefa Piłsudskiego wznosiły się domy ogrodników. W 1808 roku teren ten został włączony do granic miasta.

Przed utworzeniem ulicy Gwarnej, pomiędzy ulicą Tadeusza Kościuszki (Tauentzien Strasse) a ulicą Stanisława Małachowskiego (Flur Strasse) istniała stara droga strzelińska, która przebiegała ukośnie względem nowej ulicy. Wzdłuż tej drogi, aż do nowoczesnej ulicy Dworcowej, znajdował się także historyczny cmentarz żydowski (Alter Jüdischer Friedhof), utworzony w 1791 roku. Samą ulicę Gwarną założono w 1861 roku, co było odpowiedzią na narastającą potrzebę umożliwienia sprawniejszego połączenia między ulicą Tadeusza Kościuszki a ulicą Józefa Piłsudskiego (Garten Strasse).

W 1866 roku numeracja posesji wzdłuż ulicy wyglądała następująco: po zachodniej stronie, w okolicy ulicy Józefa Piłsudskiego, numery biegły od 1 do 10, podczas gdy po stronie wschodniej kierunek numeracji był przeciwny, przypisując numery 11-17 terenowi cmentarza, a numery 18 i 19 znajdowały się w rejonie Kościuszki. Z biegiem czasu system numeracji nieco się zmienił, ale wciąż zachowywał podobne zasady. Równocześnie w zachodniej części ulicy numery nieparzyste biegły od 1 przy ulicy Tadeusza Kościuszki do 23 przy Józefa Piłsudskiego, natomiast po stronie wschodniej numery parzyste przypisano od 2 przy ulicy Tadeusza Kościuszki do 12 przy ulicy Józefa Piłsudskiego.

Podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, na koniec II wojny światowej, doszło do zniszczeń budynków o numerach od 3 do 9. Po zakończeniu działań wojennych, na uprzątniętym terenie powstał plac zabaw dla dzieci. Po zamknięciu cmentarza, teren częściowo zagospodarowano budynkiem mieszkalnym usytuowanym przy skrzyżowaniu z ulicą Józefa Piłsudskiego, a także garażami. Ulica Gwarna stała się z czasem lokalną, mniej ruchliwą i mało uczęszczaną drogą.

W lutym 2017 roku rozpoczęto budowę hotelu przy ulicy Gwarnej 12, którego projekt miał także charakter handlowo-usługowy oraz obejmował jednopoziomowy garaż. Inwestycja została ukończona w marcu 2019 roku, tworząc Best Western Premier Hotel City Center. Inwestorem była firma GWARNA WROCŁAW Sp. z o.o., a projekt opracowało biuro SSC Architekci, z kolei realizacją zajął się generalny wykonawca Grupa CMP. Budynek zajmuje powierzchnię około 3000 m², oferując 64 pokoje hotelowe w standardzie czterech gwiazdek, a także zaplecze konferencyjne, biznesowe, restaurację oraz salę fitness. Na dwóch najwyższych piętrach utworzono apartamenty przystosowane dla rodzin z dziećmi.

Nazwy

Historia ulicy Gwarnej we Wrocławiu pamięta o jej pierwotnych nazwach, które zmieniały się na przestrzeni lat. W swojej długiej historii ulica była znana jako:

• Claassenstrasse, do 1945 r.,
• Gwarna, od 1945 r.

Niemiecka nazwa ulicy, Claassenstrasse, nawiązywała do postaci Henryka Teodora Classena, który urodził się 25 maja 1774 roku, a zmarł 22 sierpnia 1845 roku. Classen był zamożnym wrocławianinem, pełniącym rolę rentiera oraz patrycjusza miejskiego. Jego wkład w rozwój miasta był znaczący, gdyż ofiarował on kwotę czterystu tysięcy marek na budowę domu starców oraz szpitala, które następnie przeniesiono do budynku przy obecnym placu Powstańców Wielkopolskich.

Współczesna nazwa Gwarna została przyznana przez Zarząd Wrocławia i oficjalnie ogłoszona w okólniku nr 94 z dnia 20 grudnia 1945 roku. Niezależnie od różnych przemian, nazwa ulicy Gwarna dziś jest nierozerwalnie związana z historią oraz kulturą Wrocławia.

Układ drogowy

Ulica Gwarna we Wrocławiu odgrywa ważną rolę w układzie drogowym miasta. Jest to miejsce, gdzie łączy się z różnymi typami dróg publicznych oraz siecią transportu miejskiego. W szczególności, jej relacje z innymi arterii drogami są kluczowe dla funkcjonowania komunikacji w obrębie Wrocławia.

Ulica ta łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami:

Typ powiązania	Nazwa drogi	Obrazek	Szczegóły
skrzyżowanie	ulica Tadeusza Kościuszki śródmiejska, zbiorcza	_	w prawo i w lewo
skrzyżowanie (sygnalizacja świetlna)	ul. Józefa Piłsudskiego śródmiejska, zbiorcza torowisko tramwajowe	_	na pierwszym planie

Droga

Ulica Gwarna stanowi istotny element komunikacyjny, bowiem biegnie przez osiedle Przedmieście Świdnickie, usytuowane w historycznej dzielnicy Stare Miasto we Wrocławiu. Ulica ta łączy ulicę Tadeusza Kościuszki z ulicą Józefa Piłsudskiego.

Jest to droga publiczna sklasyfikowana jako gminna, oznaczona numerem drogi 105008D, z ewidencyjnym numerem G1050080264011. Ulica Gwarna ma długość 232 metry oraz klasyfikację drogi dojazdowej. Znajduje się na działce ewidencyjnej nr 27, AM-36, w obrębie Stare Miasto, której powierzchnia wynosi 3985 m². Szerokość pasa drogowego na linii rozgraniczającej wynosi około 19 metrów.

Ulica przebiega przez teren o wysokości bezwzględnej od 117,9 do 118,4 m n.p.m. Nawierzchnia jezdni wykonana jest z kamiennej kostki granitowej, z wyjątkiem odcinka przy skrzyżowaniu z ulicą Józefa Piłsudskiego, gdzie nawierzchnię wykonano z masy bitumicznej. Urokliwe otoczenie ulicy uzupełnia urządzenie miejsc postojowych oraz obustronne chodniki.

Na całej długości ulicy obowiązuje strefa ograniczenia prędkości do 30 km/h oraz strefa płatnego parkowania. Ulica Gwarna jest również przystosowana do ruchu rowerowego, co wskazuje na integrację z drogami i pasami rowerowymi w pobliskich ulicach Tadeusza Kościuszki i Józefa Piłsudskiego.

Warto zaznaczyć, że ulica ta nie jest obsługiwana przez linie komunikacji miejskiej. Autobusy korzystają z tras wyznaczonych wzdłuż ulic Tadeusza Kościuszki oraz Józefa Piłsudskiego. Natomiast przy skrzyżowaniu z ulicą Gwarną, na ulicy Józefa Piłsudskiego, znajduje się przystanek tramwajowy, który jest częścią większego zespołu przystanków nazwanych „Dworzec Główny”. Inne przystanki tego zgrupowania ulokowane są przy ulicach: Józefa Piłsudskiego, Peronowej, Stawowej i Hugona Kołłątaja.

Ostatecznie, zarówno dworzec, jak i zlokalizowany po południowej stronie linii kolejowej dworzec autobusowy stanowią kluczowe węzły przesiadkowe, klasyfikowane jako węzeł śródmiejski, co podkreśla ważność ulicy Gwarnej w systemie transportowym Wrocławia.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Gwarna to miejsce, które przebiega przez obszar o intensywnej zabudowie śródmiejskiej, gdzie tkanka miejska jest gęsto wypełniona różnorodnymi funkcjonującymi obiektami. Charakteryzuje się ona mieszanką zabudowy, która obejmuje zarówno mieszkania, jak i inne przeznaczenia. Obszar ten klasyfikowany jest jako śródmieście, a jego jednostki urbanistyczne to Przedmieście Świdnickiego oraz Oławskiego.

Funkcjonalne rozmieszczenie ulicy Gwarnej w strukturze miasta odzwierciedla jej położenie w centralnym pasmie działalności gospodarczej, co skutkuje niezwykle wysoką intensywnością wykorzystania terenu. Mimo że dominującą funkcją jest mieszkalnictwo, występują tu również obiekty usługowe, co przyczynia się do wysokiej gęstości zaludnienia. Typowe dla układu urbanistycznego Gwarnej jest ukształtowanie bloków w formie kwartałów, gdzie funkcje reprezentacyjne są zlokalizowane na zewnątrz, a użytkowe wewnątrz.

Wzdłuż ulicy zachodzi pierzejowa zabudowa, w której wyróżnia się gęsta sieć ulic oraz dostęp do transportu publicznego. Na zachodniej stronie Gwarnej można spotkać pierzeję z zachowanymi budynkami przedwojennymi, które sięgają od pięciu do sześciu kondygnacji, z wyjątkiem fragmentu północnego. Tam, w miejsce zniszczonej zabudowy, powstał wolnostojący budynek administracyjny. Wśród planów urbanistycznych pojawiają się pomysły na uzupełnienie tej przestrzeni nowymi budynkami, nawiązującymi do historycznej architektury.

Warto również zauważyć, że wschodnia pierzeja jest mniej jednolita. Północny odcinek to obszar kamienic i oficyn, które są połączone z południową pierzeją ulicy Tadeusza Kościuszki. Wnętrze kwartału zdominowane jest przez zabudowę usługową oraz korty tenisowe. W związku z nowymi zamierzeniami urbanistycznymi, postulowana jest likwidacja kortów i pawilonu, aby zaaranżować teren zieleni na miejscu dawnego cmentarza żydowskiego. Planowana jest również budowa trejażu, który połączy obszar z placem Konstytucji 3 Maja oraz pasażami.

W południowym fragmencie ulicy Gwarnej mieści się hotel oraz bliźniacza ściana szczytowa budynku przy ulicy Józefa Piłsudskiego 106-114, naprzeciwko dworca Wrocław Główny, gdzie umieszczono neon „Dobry Wieczór we Wrocławiu”.

Punkty adresowe, budynki

Informacje na temat punktów adresowych przy ulicy Gwarnej we Wrocławiu (stan na luty 2022 r.).

Na stronie zachodniej, gdzie znajdują się numery nieparzyste, można znaleźć wiele interesujących budynków. Pierwszym, który zwraca uwagę, jest Komenda Straży Miejskiej, zlokalizowana pod numerem 5-7. Pierwotnie był to biurowiec z urzędem administracji publicznej, składający się z dwóch kondygnacji nadziemnych, z kompleksem o powierzchni zabudowy 460 m². Znajdował się tam również garaż jednopoziomowy o powierzchni 129 m². Obiekty te zostały z biegiem czasu rozebrane. Idąc dalej, przy numerze 11 natrafiamy na imponującą kamienicę mieszkalną, wznoszącą się na sześciu kondygnacjach, której towarzyszą podobne, także sześciopiętrowe budynki pod numerami 13 i kamienica-mieszkalna pod numerem 23, będąca ponadto hotelem.

Warto również zwrócić uwagę na kamienice mieszkalne pod numerami 15, 17, 19 oraz 21, które charakteryzują się pięciopiętrową konstrukcją, tworząc urokliwy fragment tej części ulicy.

Przenosząc się na stronę wschodnią, gdzie mieszczą się numery parzyste, rozpoczynamy od kamienicy mieszkalnej przy numerze 2. Z pięcioma kondygnacjami nadziemnymi wznosi się dumnie także budynek przy numerze 4-6, który wzbogacony został o część handlowo-usługową, zajmującą trzy piętra.

Punktem szczególnym jest tutaj PRO-MED Dolnośląskie Centrum Medycyny Profilaktycznej i Bezpieczeństwa Pracy przy ulicy Gwarnej 6a. Jest to nowoczesny budynek handlowo-usługowy z trzema piętrami, którego powierzchnia zabudowy wynosi 492 m².

Dodatkowo warto wspomnieć o budynku przy numerze 10, pełniącym funkcje związane z oświatą, nauką, kulturą oraz sportem, z jedną kondygnacją nadziemną i powierzchnią 494 m², który oferuje między innymi korty tenisowe. Na zakończenie wschodniej strony znajduje się nieruchomość pod numerem 12, będąca budynkiem niemieszkalnym, pełniącym funkcję hotelu, z sześcioma piętrami, uzupełniona o komercyjne garaże jednopoziomowe.

Demografia

Ulica Gwarna jest zlokalizowana w Wrocławiu i przebiega przez dwa obszary statystyczne. Warto zaznaczyć, że poniższe dane dotyczące liczby mieszkańców oraz gęstości zaludnienia zostały zebrane na dzień 31.12.2021 r.

Nr rejonu statystycznego	Liczba mieszkańców	Gęstość zaludnienia [osoby/km²]	Lokalizacja	Numery adresowe
933390	327	14 716	Zachodnia strona	od 5 do 23
933400	425	14 156	Wschodnia strona	od 2 do 12

Ochrona i zabytki

Obszar stanowiący przebieg ulicy Gwarnej jest objęty szczególną ochroną i figuruje w gminnej ewidencji zabytków, z przypisaną pozycją do Przedmieścia Południowego. Ochrona dotyczy głównie historycznego układu urbanistycznego, który kształtował się na przestrzeni różnych epok, zaczynając od XIII wieku, a skończywszy na początku lat 60. XX wieku. Obszar ten obejmuje znaczną część historycznego układu urbanistycznego przedmieścia, które leży na południe od Podwała Świdnickiego w rejonie ulicy Sądowej, Grabiszyńskiej, Kolejowej, placu Rozjezdnego, ulicy Swobodnej, Józefa Piłsudskiego oraz Dworcowej. Stan zachowania tego obszaru szacuje się na 4 – dobry / 5 – bardzo dobry.

Wzdłuż ulicy oraz w jej okolicach znajdują się liczne zabytki, które również wpisano do gminnej ewidencji zabytków:

Obiekt oraz lokalizacja	Data powstania i typ ochrony	Zdjęcie
Strona zachodnia
Kamienica ul. Tadeusza Kościuszki 65 (ul. Gwarna 1)	około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 11	około 1885 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 13	lata 1870-1880 Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 15	lata 1862-1864 Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 17	około 1900 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica, obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem ul. Gwarna 19	około 1910 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 21	około 1910 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica z „Piwnicą Dworcową” Karla Schindlera, ul. Gwarna 23 Hotel „Marshal” z piwiarnią „Piwnica Dworcowa”, ul. Józefa Piłsudskiego 104 Obecnie Hotel „Sofia”	około 1910 r., lata 2007-2009 (remont generalny) Ochrona: gez, mpzp	_
Strona wschodnia
Kamienica ul. Tadeusza Kościuszki 67, ul. Gwarna 2	około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Kamienica ul. Gwarna 4-6	1862 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Oficyna mieszkalna, obecnie siedziba Spółdzielni Usług Kominiarskich „Florian” ul. Tadeusza Kościuszki 69a	około 1900 r. Ochrona: gez, mpzp	_
Zamknięcie osi widokowej w kierunku południowym
Zespół budowlany stacji kolejowej Wrocław Główny przy dworcu osobowym Piłsudskiego/Borowska/Sucha/Pułaskiego	lata 1855-1857, lata 1889-1904, XX wiek, lata 2010-2012 (remont, modernizacja) Ochrona: gez, mpzp	_
Zespół budowlany stacji Dworca Górnośląskiego ul. Stanisława Małachowskiego 11-13	1842 r. Ochrona: rejestr zabytków pod nrem A/2369/446/Wm z dnia 31.05.1989 r.	_
Dworzec osobowy w zespole stacji kolejowej Wrocław Główny ul. Józefa Piłsudskiego 105	lata 1855-1857 (projekt Wilhelm Grapow), lata 1889-1904, XX wiek, lata 2010-2012 (remont, modernizacja) Ochrona: rejestr zabytków pod nrem 248 z dnia 21.06.1966 r., zmiana numeru rejestru decyzji nr A/2782/248 z 4.09.2010 r.	_

Baza TERYT

Informacje zawarte w Głównym Urzędzie Statystycznym pochodzą z bazy TERYT, w której znajduje się spis ulic. Poniżej przedstawiamy szczegółowe dane dotyczące ulicy Gwarnej we Wrocławiu.

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Stare Miasto (0986946) delegatura,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: ul. Gwarna (06415).

---

Oceń: Ulica Gwarna we Wrocławiu

---