Ulica Klemensa Janickiego to interesujący fragment Wrocławia, zlokalizowany na Starym Mieście, w obrębie jego pięknej części nazywanej Nowym Miastem. Ulica ta łączy ważne punkty, takie jak ulica Wincentego Kraińskiego oraz Jana Ewangelisty Purkyniego z centralnym placem Dominikańskim.
Warto zwrócić uwagę, że długość tej ulicy wynosi zaledwie 181 metrów, co sprawia, że jest stosunkowo krótka, ale jednocześnie niezwykle bogata w historyczne i architektoniczne atrakcje. W zachodniej pierzei ulicy znajduje się zabytkowy refektarz klasztoru Dominikanów oraz skwer Ormiański, który zdobi urokliwy chaczkarem. Obecność tych obiektów nadaje ulicy szczególnego charakteru i przyciąga turystów oraz mieszkańców.
Warto także zauważyć, że po drugiej stronie, w wschodniej pierzei, dostrzec można budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej. Warto zwrócić uwagę na kompleks zabudowy dawnej poczty paczkowej, który stanowi kolejne świadectwo bogatej historii tego miejsca. Ulica Klemensa Janickiego jest zatem doskonałym przykładem tego, jak historia Wrocławia wciąż żyje w architekturze i przestrzeni miejskiej.
Historia
Do 1866 roku w rejonie obecnej ulicy Klemensa Janickiego znajdowała się jedna z odnóg rzeki Oława, znana z jej ujścia do Odry, nazywana Białą Oławą. W tym kluczowym roku odnoga ta została zasypana, a w jej miejscu wytyczono ulice, które prowadziły od ulicy św. Ducha do ulicy Nowej, która wówczas sięgała w okolice dzisiejszego placu Dominikańskiego. Obecnie w tym miejscu znajduje się ulica Klemensa Janickiego, która powstała około 1900 roku, oraz ulica Wincentego Kraińskiego.
Zabudowa tej ulicy została zrealizowana do około 1910 roku. Wzniesiono tu liczne kamienice, a także szkołę ludową pod numerem 5 oraz gmach dawnej poczty paczkowej, który wybudowano w 1901 roku na miejscu klasztoru Dominikanów. Po roku 1945 budynek ten był użytkowany przez Telekomunikację Polską S.A. Z dawnych zabudowań klasztornych do naszych czasów zachował się jedynie refektarz.
Podczas wojennego oblężenia Wrocławia w 1945 roku, znaczna część zabudowy w tej okolicy, w szczególności okolice placu Dominikańskiego, została poważnie uszkodzona. W dniu 28 kwietnia 1951 roku zlikwidowano część ulicy Nowej, aby utworzyć plac Dominikański (wówczas noszący imię Feliksa Dzierżyńskiego) w pobliżu nieistniejącego już Hotelu Panorama, a już 20 października 1956 roku zlikwidowano kolejny odcinek ulicy, co pozbawiło możliwość dojazdu z ulicy Klemensa Janickiego w kierunku południowym. W latach 1963–1969 dokonano odbudowy klasztoru oraz refektarza.
W 2015 roku teren między dawną pocztą paczkową (późniejsza furta Klasztoru Dominikanów) a refektarzem klasztornym oraz ograniczony ulicą Klemensa Janickiego i placem Dominikańskim otrzymał oficjalną nazwę Skweru Ormiańskiego. Z inicjatywą nadania tej nazwy wystąpiło Towarzystwo Ormian Polskich. W 2012 roku, towarzystwo to wspólnie z Klasztorem Dominikanów przy kościele św. Wojciecha odsłoniło na ówczesnym bezimiennym skwerze Chaczkar, czyli kamienny krzyż ormiański, który ma na celu upamiętnienie długotrwałej obecności Ormian w Polsce oraz tragiczne wydarzenia ludobójstwa Ormian i Polaków w XX wieku. Właśnie w 2015 roku obchodzono setną rocznicę ludobójstwa Ormian z 1915 roku, które miało miejsce w ramach Imperium Osmańskiego, dokonane przez Kurdów i Turków.
Nazwy
W przebiegu swojej dotychczasowej egzystencji, ta część Wrocławia była świadkiem wielu zmian, w tym również zmiany nazw. W historii ulica była znana jako Weiße Ohle oraz Klemensa Janickiego.
Przez długi okres, od 1866 roku do 1945 roku, funkcjonowała pod pierwszą nazwą – Weiße Ohle. Ta nazwa ma swoje korzenie w terminie odnoszącym się do odnogi rzeki Oławy, która istniała niegdyś w okolicy ujścia tej rzeki, lecz została zasypana w roku 1866. W tym właśnie miejscu wytyczono ulicę Klemensa Janickiego oraz sąsiednią ulicę Wincentego Kraińskiego.
Współczesna nazwa, Klemensa Janickiego, została nadana przez Zarząd Miejski, a informacja o tym została opublikowana w okólniku nr 94 z dnia 20 grudnia 1945 roku. Nowa nazwa zdążyła uhonorować niezwykłą postać – Klemensa Janickiego, który przyszedł na świat 17 listopada 1516 roku w Januszkowie. Jako polski poeta, który pisał w łacinie i był humanistą przełomu epoki odrodzenia, Janicki pozostawił po sobie znaczący ślad w polskiej literaturze.
Układ drogowy
Ulica Klemensa Janickiego we Wrocławiu to drogowa arteria o długości 181 metrów, która jest sklasyfikowana jako droga gminna numer 106480D. Ta lokalna droga znajduje się na działkach o łącznej powierzchni 2757 m². Jej trasa prowadzi od ulicy Wincentego Kraińskiego oraz Jana Ewangelisty Purkyniego do placu Dominikańskiego.
Na ulicy Klemensa Janickiego znajdują się różne skrzyżowania, w tym jedno z sygnalizacją świetlną, które łączy ją z:
Zabudowa i zagospodarowanie
Wrocław to miasto pełne historycznych perełek, a ulica Klemensa Janickiego jest doskonałym przykładem architektonicznego bogactwa, które można tu znaleźć. Wschodnia strona ulicy jest zabudowana jedynie na jej krańcach, gdzie na południu usytuowany jest budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowej, który obecnie pełni funkcję Zakładu Opieki Zdrowotnej. Aż do północnej części, za tym obiektem, widać niezabudowany teren, a przy ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego 5 znajduje się nowoczesny, powojenny budynek biurowy.
Cała ta strefa została przydzielona głównie pod usługi, w tym obszary związane z kulturą oraz nauką, z niewielką możliwością wprowadzenia mieszkań, pod warunkiem zachowania ochrony dla obiektu ujętego w gminnej ewidencji zabytków, który mieści się przy placu Dominikańskim 6.
Z kolei zachodnia strona ulicy prezentuje kompleks zabudowy, który niegdyś pełnił rolę poczty paczkowej. W jego skład wchodzą różne budynki, mury ogrodzeniowe oraz brama, a także refektarz klasztorny otoczony niewielkim Skwerem Ormiańskim, znajdującym się na skrzyżowaniu ulicy Klemensa Janickiego z placem Dominikańskim. W tej strefie planowana jest zabudowa, która nawiązuje do już istniejących obiektów, z przeznaczeniem na usługi oraz obiekty sakralne, zachowując wszelkie formy wyszukanej architektury.
Niezwykle istotnym akcentem wizualnym jest budynek Galerii Dominikańskiej, który zamyka oś widokową ulicy w kierunku południowym. Ulica ta wznosi się do wysokości między 117,5 a 118,5 m n.p.m., znajdując się w rejonie statystycznym nr 933180, gdzie gęstość zaludnienia wynosiła 60 osób na kilometr kwadratowy, przy zaledwie 19 osobach zameldowanych (na dzień 31.12.2018 r.).
Ochrona i zabytki
Ulica Wincentego Kraińskiego znajduje się w obrębie obszaru, który objęty jest ochroną w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta, datowanego na wieki XIII–XIX. Zespół ten został zarejestrowany pod numerem rej. 196 z dnia 15.02.1962 oraz A/1580/212 z dnia 12.05.1967 roku. Drugą formą tej ochrony jest ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje nieco szerszy obszar niż wymieniony zespół urbanistyczny, uznawany za pomnik historii. Dodatkowo, miasto włączyło ten cenny teren do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, który zapewnia ochronę krajobrazu kulturowego oraz dba o jego zachowanie, uporządkowanie i formowanie, czym podkreśla historyczny charakter najstarszej części Wrocławia.
Wzdłuż ulicy oraz w jej bezpośrednim otoczeniu usytuowane są następujące obiekty i zabytki:
| Obiekt i jego lokalizacja | Data powstania oraz numer rejestru | Zdjęcie |
|---|---|---|
| Strona zachodnia | ||
| Budynek Poczty Paczkowej, aktualnie siedziba TP S.A. wraz z ogrodzeniem i bramami ul. Jana Ewangelisty Purkyniego 2 | Rok 1903 gez, mpzp | Brak |
| Urząd poczty paczkowej i telegrafu, obecnie Klasztor Dominikanów – wejście plac Dominikański 2 | 1901-1905 gez, mpzp | Brak |
| Klasztor Dominikanów – refektarz klasztorny plac Dominikański 2 | Około roku 1724 240/24 z dnia 23.10.1961 r. | Brak |
| Strona wschodnia | ||
| Królewska Intendentura Wojskowa, aktualnie budynek ZOZ plac Dominikański 6 | Rok 1844 gez, mpzp | Brak |
Przypisy
- SIP 2019 ↓, Demografia.
- SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2398 (Kraińskiego Wincentego).
- Uchwała RMWr 2018 ↓, §8 pkt 1 lit. d, pkt 2.
- ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1667 (Janickiego Klemensa).
- Uchwała RMWr 2011 ↓, §21.
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 592-593 (Nowe Miasto).
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 370 (Klasztor Dominikanów).
- Uchwała RMWr 2011 ↓, §9 ust. 4.
- Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 164 (Weiße Ohle).
- NID 2019 ↓, s. 207.
- NID 2019 ↓, s. 213.
- ZDiUM sygnalizacja 2019 ↓, poz. 74.
- Antkowiak 1970 ↓, s. 164-165 (Nowa).
- GeZ 2019 ↓, poz. 68.
- Uchwała RMWr 2011 ↓, §18.
- Uchwała RMWr 2011 ↓, §25 ust. 2 pkt. 1.
- Harasimowicz 2006 ↓, s. 681 (Poczta paczkowa).
- Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 106 (Neuegasse).
- Uzasadnienie do uchwały RMWr 2015 ↓, s. 1 (pkt 2).
- SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- GEZ 2019 ↓, poz. 1408.
- GEZ 2019 ↓, poz. 7191.
- MP 1994 ↓.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Kolejowa we Wrocławiu | Ulica Łódzka we Wrocławiu | Ulica Makowa we Wrocławiu | Ulica Mikołaja Reja we Wrocławiu | Plac św. Macieja we Wrocławiu | Ulica Oławska we Wrocławiu | Ulica Oporowska we Wrocławiu | Ulica Osobowicka we Wrocławiu | Ulica Owsiana we Wrocławiu | Ulica Pomorska we Wrocławiu | Ulica Kaznodziejska we Wrocławiu | Ulica Karola Olszewskiego we Wrocławiu | Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego we Wrocławiu | Ulica Kapitulna we Wrocławiu | Ulica Jodłowa we Wrocławiu | Bulwary we Wrocławiu | Ulica Jana Ewangelisty Purkyniego | Ulica Inżynierska we Wrocławiu | Ulica Henryka Sienkiewicza we Wrocławiu | Ulica Gwarna we WrocławiuOceń: Ulica Klemensa Janickiego we Wrocławiu