Ulica Makowa we Wrocławiu

---

Historia

Ulica Makowa, mająca swoje korzenie w historycznych ogrodach oraz sadach, które istniały aż do początku XX wieku, wznosi się na terenie, niegdyś zajmowanym przez rezydencję Ludwiga Eichborna, renomowanego patrycjusza i bankiera. W roku 1891 na wschodnich obrzeżach tych ogrodów rozpoczęto budowę tzw. Towarowej Obwodnicy Wrocławia, która została uruchomiona w 1896 roku. Znaczna transformacja tego miejsca nastąpiła na początku XX wieku, kiedy ogrody i sady zostały przekształcone w ogródki działkowe.

Obszar, który obecnie zajmuje ulica Makowa, został włączony w granice administracyjne Wrocławia w 1911 roku. W roku 1919 powstała spółdzielnia Siedlungsgeselleschaft Eichborngarten, która działała w ramach idei spółdzielczości mieszkaniowej Republiki Weimarskiej. Jej nazwa nawiązywała bezpośrednio do usytuowania przedsiębiorstwa, które rozpoczęło budowę pierwszego osiedla w obrębie wspomnianych ogrodów.

Inwestycja ta realizowana była w latach 1919-1926, na podstawie projektu autorstwa Paula Heima, we współpracy z architektem Albertem Kempterem. Rozciągała się na obszarze 30 ha, między aleją generała Józefa Hallera a ulicą Grabiszyńską, oraz wzdłuż torów kolejowych. Osiedle miało oferować miejsce dla około 3 700 mieszkańców, a w jego granicach powstało blisko 800 domów, zarówno jedno-, jak i wielorodzinnych, które dysponowały ogrodami o powierzchni od 80 do 600 m².

W rejonie, który dzisiaj zajmuje ulica Makowa, zbudowano niskie domy z charakterystycznymi prostopadłymi bryłami oraz spadzistymi dachami. Zostały one wkomponowane w zaprojektowane osiedle ogrodowe typu street cum square, wzorując się na angielskich rozwiązaniach urbanistycznych. Centrum tej przestrzeni tworzył plac Bzowy, a główną osią układu była ulica Bzowa, której zakończeniem od południa stała się ulica Makowa. Zarówno plac, jak i towarzysząca mu ulica były otoczone terenami zieleni.

Całość osiedla uzupełniała zabudowa wielorodzinna, zlokalizowana przy obecnej alei generała Józefa Hallera. Niestety, wskutek działań wojennych, jakie miały miejsce podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, znaczna część tej infrastruktury uległa zniszczeniu. Ta część Wrocławia została zdobyta przez Armię Czerwoną na początku lutego 1945 roku, w momencie gdy front wojenny dotarł w rejon ulicy Jemiołowej, co doprowadziło do kolejnych zniszczeń w dalszej części miasta.

Nazwy

W historii tej ulicy zarejestrowano kilka nazw, które świadczą o jej przeszłości i zmianach kulturowych, jakie miały miejsce na przestrzeni lat.

Do 1946 roku ulica funkcjonowała pod nazwą Dahlienweg, co w języku polskim przekłada się na ulicę Daliową. Słowo Dahlie w niemieckim odnosi się do kwiatu – dali, co w pełni wyjaśnia historyczne znaczenie tej nazwy.

Od 1946 roku ulica nosi już współczesną nazwę Makowa, która została oficjalnie zatwierdzona przez Zarząd Wrocławia.

Decyzja w sprawie zmiany nazwy została ogłoszona w okólniku nr 33 z dnia 15 maja 1946 roku, co potwierdza znaczenie tego wydarzenia w kontekście historii miasta.

Układ drogowy

Ulica Makowa we Wrocławiu jest ważnym elementem lokalnej infrastruktury komunikacyjnej. Łączy się z wieloma drogami publicznymi oraz innymi szlakami komunikacyjnymi, co znacząco ułatwia podróżowanie.

Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz dróg, z którymi ulica ta jest powiązana:

Typ powiązania	Nazwa drogi	Zdjęcie	Szczegóły
skrzyżowanie	aleja Pracy	_	_
skrzyżowanie	ulica Księgowa	_	_
skrzyżowanie	ulica Pierwiosnkowa	_	w lewo i w prawo
skrzyżowanie	ulica Słonecznikowa	_	w prawo
	ulica Bzowa		w lewo
skrzyżowanie	ulica Bzowa	_	w lewo
skrzyżowanie	ulica Chabrowa	_	_
skrzyżowanie	ulica Różana	_	_
sięgacz	koniec ulicy	_	_

Droga

Ulica Makowa, znajdująca się we Wrocławiu, posiada przypisaną drogę gminną o długości 635 m, która rozciąga się od alei Pracy do ulicy Kreślarskiej i kontynuuje jako sięgacz. Oznaczenie drogi to 106106D, a jej numer ewidencyjny to G1061060264011. Cała droga gminna wzdłuż ulicy Makowej jest usytuowana na działce ewidencyjnej o powierzchni 5 089 m².

Dodatkowo, do ulicy przypisana jest mała działka gruntu o statusie drogi wewnętrznej, której powierzchnia wynosi 36 m². Ta działka zapewnia dostępność do dróg publicznych dla posesji znajdujących się w głębi kwartału zabudowy. Większość nawierzchni jezdni na ulicy Makowej wykonana jest z masy bitumicznej, z wyjątkiem fragmentu sięgacza, który swoją nawierzchnię ma gruntową.

Warto zauważyć, że ulicą Makową nie przebiegają żadne linie transportu miejskiego. W ramach komunikacji miejskiej trasy przejazdów linii autobusowych wyznaczone są aleją Pracy oraz ulicą Inżynierską. Ulica na niemal całej długości znajduje się w strefie ruchu uspokojonego, co oznacza ograniczenie prędkości do 30 km/h.

Jedynie odcinek od alei Pracy w kierunku numerów 28 i 47 objęty jest strefą zamieszkania, gdzie z kolei maksymalna prędkość wynosi 20 km/h. Ruch rowerowy jest również dozwolony w tym obszarze, co sprzyja korzystaniu z dwóch kółek przez mieszkańców tej części Wrocławia.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Makowa w Wrocławiu, zlokalizowana w nowoczesnym osiedlu Grabiszyn, odgrywa istotną rolę w kształtowaniu lokalnej zabudowy. Obszar ten, znany jako osiedle kameralne, cechuje się predominacją zabudowy jednorodzinnej, jak również budynków bliźniaczych oraz niskiej wielorodzinnej zabudowy mieszkalnej. Ciekawym aspektem są zachowane przedwojenne budynki, które znalazły się w gminnej ewidencji zabytków, nadając temu miejscu historyczny charakter.

W początkowej części ulicy, przy alei Pracy, znajdują się obiekty o innym profilu architektonicznym. Na północnej stronie ulicy ulokowana jest szkoła, której trzykondygnacyjny budynek zajmuje powierzchnię 834 m² i posiada salę sportową o powierzchni zabudowy wynoszącej 602 m². Całość z przyległym terenem ma łączną powierzchnię 1,6088 ha. Analogicznie, po stronie południowej usytuowana jest plebania przylegająca do kościoła pw. św. Klemensa Dworzaka, otoczona inną zabudową, rozciągającą się na powierzchni 0,7048 ha.

Dodatkowo, w otoczeniu zieleni znajduje się budynek przychodni, która stanowi istotny punkt na placu Bzowym. Cały plac, otoczony jezdniami ulicy Bzowej i Makowej, ma powierzchnię wynoszącą 3 367 m². Budynek przychodni wyróżnia się jako architektoniczna dominanta, przyciągająca uwagę swoją formą, która kieruje wzrok obserwatorów na ten obiekt z osi widokowej, jaką stanowi ulica Bzowa. Posiada on dwie kondygnacje nadziemne oraz powierzchnię zabudowy na poziomie 572 m².

Ulica Makowa wznosi się na wysokości od 123,4 m n.p.m., w jej zachodnim krańcu w pobliżu alei Pracy, do 125,0 m n.p.m. w wschodnim końcu, w okolicach łącznika ulicy Inżynierskiej. Prowadzi więc przez teren o lekkim wzniesieniu, co dodaje jej specyficznego uroku i charakteru.

Punkty adresowe, budynki

Na ulicy Makowej we Wrocławiu można znaleźć wiele adresów, które ze względu na swój szczególny charakter, zasługują na uwagę. Poniżej przedstawiono szczegóły dotyczące punktów adresowych przy tej ulicy, według stanu na rok 2021:

Strona północna – numery nieparzyste:

• ulica Makowa 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19: na tej liście znajdują się budynki mieszkalne, które są zapisane w gminnej ewidencji zabytków (numery 1-15 oraz 17-19),
• ulica Makowa 21, 23: budynek mieszkalny,
• ulica Makowa 25, 27: budynek mieszkalny,
• ulica Makowa 29: działka niezabudowana,
• ulica Makowa 33: budynek mieszkalny, który również figuruje w gminnej ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 35: numer bez przypisanego budynku,
• ulica Makowa 37, 39: budynek mieszkalny, ujęty w gminnej ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 41, 43: budynek mieszkalny, który także został wpisany do ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 45, 47: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków.

Strona południowa – numery parzyste:

• ulica Makowa 6 (oraz ulica Chabrowa 2): budynek mieszkalny,
• ulica Makowa 8 (oraz ulica Chabrowa 1): budynek mieszkalny,
• ulica Makowa 14, 16: budynek mieszkalny ujęty w gminnej ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 18, 20: budynek mieszkalny, który został wprowadzony do ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 22, 24: budynek mieszkalny również z ewidencji zabytków,
• ulica Makowa 26, 28: budynek mieszkalny, który jest zapisany w gminnej ewidencji zabytków.

Demografia

Ulica Makowa znajduje się w Wrocławiu i przechodzi przez trzy różne rejony statystyczne. Warto zwrócić uwagę na gęstość zaludnienia oraz liczbę zameldowanych osób, które zostały przedstawione w poniższej tabeli. Dane pochodzą z dnia 31.12.2020 r.

Numer rejonu statystycznego	Ilość osób zameldowanych	Gęstość zaludnienia [lud./km²]	Lokalizacja
930900	819	7 447	Od alei Pracy do ulicy Pierwiosnkowej oraz numeru 14 włącznie
930910	539	6 121	Od ulicy Pierwiosnkowej do końca – strona północna
930920	571	6 958	Od numeru 14 (bez tego numeru) do końca – strona południowa

Ochrona i zabytki

Rejon, przez który prowadzi ulica Makowa, jest pod szczególną ochroną, gdyż znajduje się na liście gminnej ewidencji zabytków jako osiedle Grabiszyn. W szczególności chroniony jest historyczny układ urbanistyczny tego obszaru, a szczególnej uwagi wymaga rejon alei generała Józefa Hallera oraz alei Pracy. Ulicami, które przyczyniają się do wartości kulturowej tego miejsca, są również Inżynierska oraz Różana, a także linia kolejowa towarzysząca zespołom budowlanym takim jak Hutmenu lub dawną zajezdnią tramwajową. Cała ta struktura była kształtowana na przestrzeni lat od 1919 roku aż do początku lat 70. XX wieku.

Ocena stanu zachowania tego układu urbanistycznego jest pozytywna i uznaje się ją za dobrą. Dodatkowo fragment ulicy w rejonie placu Bzowego oraz sam plac mieszczą się w obszarze przeznaczonym do rehabilitacji, uwzględniając zarówno istniejącą zabudowę, jak i infrastrukturę techniczną. Wartości historyczne i architektoniczne tego układu są uwzględnione w strefie ochrony konserwatorskiej, która obejmuje wcześniej opisany urbanistyczny kontekst.

Wzdłuż ulicy oraz w jej najbliższym otoczeniu znajdują się liczne obiekty zabytkowe, które również wpisane są do gminnej ewidencji zabytków:

Obiekt i lokalizacja	Data powstania oraz typ ochrony	Zdjęcie
Strona północna
Budynek mieszkalny ul. Makowa 1-15	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 17-19	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 33	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 37-39	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 41-43	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 45-47	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Szkoła „Roonschule”, obecnie Gimnazjum nr 6 al. Pracy 24	lata 20. XX wieku Typ ochrony: inny	_
Strona południowa
Budynek mieszkalny ul. Kreślarska 2-8	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Kreślarska 1-7	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 14-16	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 18-20	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 22-24	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Budynek mieszkalny ul. Makowa 26-28	około 1920-1930 (projekt Paul Heim) Typ ochrony: inny	_
Dom Gminy Ewangelickiej (Evangelisches Gemeindehaus), obecnie plebania przy kościele pw. św. Klemensa Dworzaka al. Pracy 26	lata 20. XX wieku, około 1935, po 1945 Typ ochrony: inny	_

Baza TERYT

Wszystkie istotne informacje związane z ulicą Makową we Wrocławiu pochodzą z bazy TERYT, a szczegółowe dane przedstawione są poniżej:

• Województwo: dolnośląskie (02),
• Powiat: Wrocław (0264),
• Gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Fabryczna (0264029) delegatura,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Fabryczna (0986290) delegatura,
• Kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: ul. Makowa (12004).

Więcej informacji można znaleźć na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.

---

Oceń: Ulica Makowa we Wrocławiu

---