Ulica Gajowa we Wrocławiu

---

Historia

Obszar, w którym obecnie znajduje się ulica Gajowa, ma ciekawą historię, sięgającą czasów przed 1810 rokiem, kiedy to stanowił własność komandorii Joannitów. Wkrótce po tym tereny te stały się prywatną własnością, a w 1743 roku utworzono tu oddzielną osadę. Przyległy teren został przyłączony do miasta w 1868 roku. Interesujący jest również fakt, że już w 1346 roku na dawnych pastwiskach, w obszarze, który dzisiaj znamy jako ulica Gliniana, powstała wieś warzywnicza znana jako Nova Villa, co w tłumaczeniu oznacza Nową Wieś, a później Glinianki. Główna droga w tym regionie, o krętym kształcie, wciąż częściowo zachowała się w rejonie ulicy Gajowej.

Ulica Gajowa powstała na miejscu dawnej odnogi szosy Strzelińskiej, która prowadziła obok ulicy Hubskiej w kierunku wsi Gaj, usytuowanej na południe od obecnego przebiegu tej ulicy, między ulicą Kamienną a Śliczną. W 1904 roku wieś ta została włączona do granic miasta Wrocławia. Warto również wspomnieć, że w 1864 roku ustalono przebieg ulicy Suchej, zgodnie z pierwszym planem regulacyjnym przedmieść, który powstał w 1856 roku.

Na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęła się budowa ogrodów działkowych przy ulicy Gajowej, z których niektóre przetrwały do dziś, w tym ogród założony przed 1912 rokiem. Ulica Kamienna, która łączy się z Gajową, zostały wytyczona w 1915 roku na podstawie zmodyfikowanego projektu urbanistycznego z lat 90. XIX wieku. Po I wojnie światowej powstała współczesna ulica Przestrzenna, wcześniej znana jako ulica Goethego, która obejmowała także ulicę Wielką, rozciągającą się od placu Ludwika Hirszfelda do wspomnianej już ulicy Hubskiej.

W owym czasie przy skrzyżowaniu z ulicą Gajową został wytyczony plac, znany jako Geotheplatz, upamiętniający poetę. Aktualnie plac ten nie posiada odrębnej nazwy, ale w jego obrębie zachowano przestrzeń zieloną w postaci Zieleniec przy ul. Przestrzennej. Proces urbanizacji terenów, przez które biegnie Gajowa, zintensyfikował się w drugiej połowie XIX wieku, przybierając formę głównie kamienic czynszowych w układzie pierzejowym. W przeciwieństwie do innych inwestycji z tego okresu, nie zabudowano wnętrz międzyblokowych, które pozostały zaaranżowane jako tereny zielone.

Pod koniec II wojny światowej sąsiedztwo ulicy Gajowej stało się miejscem działań wojennych, kiedy to w 1945 roku miasto było oblegane. Na początku lutego 1945 roku mieszkańcy zostali ewakuowani, a większość budynków uległa zniszczeniu. Front dotarł do ulicy Przestrzennej na przełomie marca. W wyniku tych zdarzeń wiele z pierwotnych struktur zostało zniszczonych.

Odbudowa i nowa zabudowa tej części Wrocławia rozpoczęły się w latach 50. XX wieku i były kontynuowane w kolejnej dekadzie. Na odcinku od ulicy Kamiennej do alei Armii Krajowej, gdzie brakowało przedwojennej zabudowy, powstało nowe osiedle mieszkaniowe, które całkowicie zlikwidowało południowy odcinek ulicy. Z kolei na północ od ulicy Kamiennej, w rejonie, gdzie część dawnej zabudowy przetrwała, w ramach budowy osiedla Huby wzniesiono typowe bloki oraz budynki w zabudowie plombowej.

W późniejszych latach przy ulicy Dyrekcyjnej oraz Gajowej zrealizowano nowe inwestycje zakończone w czerwcu 2008 roku, obejmujące dwa budynki mieszkalne z łączną liczbą 266 mieszkań na sześciu kondygnacjach oraz jedną podziemną. W październiku tego samego roku oddano również do użytku nową zabudowę za ulicą Kamienną, zamykającą oś widokową ulicy Gajowej w kierunku południowym. W tej lokalizacji zbudowano budynki mieszkalno-usługowe, również o sześciu kondygnacjach, które obejmują 253 mieszkania oraz 12 lokali użytkowych, a także garaż wielostanowiskowy. Łączna powierzchnia użytkowa wynosi około 11 600 m², a inwestorem projektu była firma Gant Development.

Nazwy

W bogatej historii ulicy Gajowej we Wrocławiu można zaobserwować jej różnorodne nazewnictwo, które zmieniało się na przestrzeni lat.

Ulica ta funkcjonowała pod różnymi nazwami, a oto szczegóły:

• Hauptstrasse, używana do 1905 roku,
• Herdainstrasse, od roku 1905 aż do 1946 roku,
• Gajowa, od roku 1946 do dziś.

Obecna nazwa ulicy została wprowadzona przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 184 z dnia 7 listopada 1946 roku.

Układ drogowy

Ulica Gajowa to miejsce, które przyciąga uwagę swoją infrastrukturą drogową. Przypisana do niej jest droga gminna o długości 995 m, która rozciąga się od ulicy Suchej do ulicy Kamiennej. Dodatkowo znajduje się łącznik o długości 157 m przy budynkach numerowanych od 58 do 66 oraz drugi łącznik o długości 81 m, który pełni funkcję gminnej drogi wewnętrznej, łączącej Gajową z ulicą Tomaszowską.

Na odcinku od ulicy Glinianej do ulicy Kamiennej, Gajowa stanowi dwujezdniową drogę. Ulica ta jest szczególnie ważna z punktu widzenia komunikacji i łączy się z innymi drogami publicznymi oraz miejskimi. Szczegóły dotyczące powiązań drogowych poniżej:

Typ Powiązania	Nazwa Drogi	Zdjęcie
skrzyżowanie, początek ulicy	ulica Sucha klasy zbiorczej	_
skrzyżowanie	ulica Dyrekcyjna klasy głównej do 31.12.2019 r.: DK 98	_
skrzyżowanie	ulica Jana Władysława Dawida	_
skrzyżowanie	ulica Gliniana łącznik w ramach działki nr 33/2	_
skrzyżowanie	ulica Gliniana torowisko tramwajowe	_
skrzyżowanie	ulica Wesoła	_
skrzyżowanie	łącznik	_
skrzyżowanie	łącznik
włączenie do drogi publicznej	łącznik do ulicy Tomaszowskiej	_
skrzyżowanie	ulica Przestrzenna	_
skrzyżowanie, koniec ulicy	ulica Kamienna klasy zbiorczej	_

Obszar, na którym leży ulica Gajowa, zajmuje łącznie 26 388 m², a całkowita długość dróg przypisanych do niej wynosi 1193 m.

Droga	Długość	Działka	Powierzchnia	Fotografia
droga gminna łącząca ul. Suchą z Kamienną	955 m	nr 3 AM-18 obręb Południe	1388 m²	_
		nr 12 AM-18 obręb Południe	11 926 m²	_
		nr 30/2 AM-18 obręb Południe	23 m²	_
		nr 22 AM-28 obręb Południe	10 017 m²	_
		razem	23 354 m²	_
droga gminna – łącznik między nr 58 a nr 66	157 m	nr 24 AM-19 obręb Południe	2203 m²	_
droga wewnętrzna – łącznik do ul. Tomaszowskiej	81 m	nr 10 AM-28 obręb Południe	831 m²	_
Podsumowanie
drogi gminne	1112 m		25 557 m²
drogi wewnętrzne	81 m		831 m²
łącznie	1193 m		26 388 m²

Warto dodać, że na całej długości jezdni ulica pokryta jest granitową kostką brukową, z wyjątkiem krótkich fragmentów przy skrzyżowaniach z ulicami Kamienną, Glinianą oraz Dyrekcyjną, gdzie zastosowano nawierzchnię z masy bitumicznej. Jednocześnie, Gajowa nie jest obsługiwana przez żadne linie komunikacji miejskiej. Autobusy kursują ulicą Suchą i Kamienną, natomiast tramwaje korzystają z infrastruktury ulicy Glinianej, gdzie przy ul. Gajowej znajduje się przystanek o tej samej nazwie.

Na odcinku od ulicy Dyrekcyjnej do Glinianej oraz od Glinianej do Kamiennej, Gajowa wpisuje się w strefę uspokojonego ruchu, gdzie obowiązuje ograniczenie prędkości do 30 km/h. Jest także przyjazna dla rowerzystów, co ma związek z istniejącymi połączeniami z innymi ulicami oraz ścieżkami rowerowymi biegnącymi wzdłuż ulic Kamiennej, Dyrekcyjnej i Suchej. Dodatkowym udogodnieniem jest stacja roweru miejskiego, która znajduje się w pobliżu skrzyżowania z ulicą Glinianą.

Zabudowa i zagospodarowanie

Ulica Gajowa, znajdująca się we Wrocławiu, charakteryzuje się zróżnicowaną architekturą i zagospodarowaniem przestrzennym. Jej początkowy odcinek, od ul. Suchej do ul. Dyrekcyjnej, jest przeznaczony do przyszłego rozwoju komunikacyjnego. Po zachodniej stronie ulicy mieści się stacja paliw, natomiast na wschodzie znajdziemy zieleńce, które dodają uroku temu fragmentowi.

Kiedy przechodzimy do kolejnego odcinka, od ul. Dyrekcyjnej do ul. Jana Władysława Dawida, istotną cechą jest duża ilość zieleni, która w tym rejonie jest bardzo rozwinięta. Ogromny wpływ na charakter tej części gajowej ulicy mają przedwojenne budynki mieszkalne, które mają od 5 do 6 kondygnacji nadziemnych. Po zachodniej stronie ulicy z kolei znajdziemy nowoczesną zabudowę mieszkalną oraz boisko.

Dalszy odcinek, prowadzący w stronę ul. Glinianej, jest urządzony z myślą o potrzebach Rodzinnego Ogrodu Działkowego Gaje. Natomiast przy ulicy Glinianej znajduje się zabudowa mieszkalno-usługowa, która obejmuje zarówno stare kamienice, jak i nowoczesne budynki uzupełniające. Wschodnia strona tego odcinka jest w całości zabudowana ciągłymi kamienicami, które są wzbogacone powojenną architekturą.

Za ul. Glinianą układ zabudowy pozostaje bardzo podobny do wcześniej opisanych fragmentów. Możemy znaleźć tutaj budynki od 5 do 7 kondygnacji, które obejmują zarówno wspomniane kamienice, jak i powojenne obiekty, które utrzymane są w dominującej formie zabudowy pierzejowej. Wyjątkiem w tej części są dwa wolnostojące bloki, które są usytuowane prostopadle do linii ulicy i mają aż 12 kondygnacji nadziemnych. Jeden z nich znajduje się wzdłuż ul. Wesołej, a drugi wzdłuż miejsca łączącego z ul. Tomaszowską, mający adresy przypisane do ul. Przestrzennej.

W obrębie tego odcinka znajduje się także charakterystyczny przejazd z adresami od numeru 58 do 66 po stronie wschodniej, a po stronie zachodniej zieleniec, który powstał na miejscu dawnego placu. Cała ulica rozciąga się na terenie o wysokości bezwzględnej, która waha się od 119,0 m n.p.m. na północnym krańcu ul. Gajowej do 123,1 m n.p.m. na jej południowym końcu.

Zieleń

W okolicach ulicy Gajowej znajdują się różnorodne obszary zieleni, które znacząco wpływają na estetykę i jakość życia mieszkańców. Oto szczegóły dotyczące tych terenów:

Nazwa	Powierzchnia	Strona	Położenie	Fotografia
Zieleniec przy ul. Suchej – Dyrekcyjnej	1775 m²	wschodnia	między ulicami: Gajową, Suchą i Dyrekcyjną	_
Zieleniec przy ul. Hubskiej – Gajowej	5703 m²	wschodnia	między ulicami: Gajową, Hubską i Dyrekcyjną oraz zabudową przy ul. Gajowej 8-10 i ul. Hubskiej 7	_
Zieleniec przy ul. Hubskiej	9162 m²	wschodnia	między zabudową przy ul. Gajowej 14-24, ul. Hubską 7 i ul. Dawida 26-32 a ul. Hubską	_
Boisko	8796 m²	zachodnia	między ul. Gajową i ul. Dawida a zabudową przy ul. Dyrekcyjnej 33-43, ul. Dawida 8-10 i ul. Gajowej 1-3	_
ROD Gaje	10 308 m²	zachodnia	między ulicami: Gajową, Dawida i Glinianą oraz zabudową przy ul. Dawida 11 i ul. Glinianą 32-34	_
Zieleniec przy ul. Przestrzennej	2890 m²	zachodnia	między ulicami: Gajową, łącznikiem, Przestrzenną i Tomaszowską	_

Na odcinku drogi, który rozciąga się od ulicy Glinianej do Kamiennej, decyzją lokalnych planistów wyspecjalizowano przestrzeń zieloną w formie pasa rozdzielającego jezdnie wizerunkowo poprawiając ten odcinek. Ponadto zieleń została również zorganizowana w rejonie przy ulicy Gajowej na przestrzeni od numerów 58 do 66, gdzie znajdują się także drzewa, co wprowadza harmonię w tej urbanistycznej przestrzeni.

Demografia

Ulica Gajowa we Wrocławiu przebiega przez różnorodne obszary statystyczne, które charakteryzują się wysoką gęstością zaludnienia. Dane, na których opiera się ta analiza, pochodzą z dnia 31 grudnia 2020 roku. W poniższej tabeli przedstawione zostały szczegółowe informacje na temat liczby osób zameldowanych oraz gęstości zaludnienia w poszczególnych rejonach.

Rejon statystyczny nr	Liczba osób zameldowanych	Gęstość zaludnienia [os./km²]	Położenie
931400	1954	872	Wschodnia część: od ul. Suchej do ul. Dawida Zachodnia część: od ul. Suchej do ul. Glinianej
931670	20 330	948	Wschodnia część: od ul. Dawida do ul. Glinianej Zachodnia część: nie dotyczy
931660	29 681	1702	Wschodnia część: nie dotyczy Zachodnia część: od ul. Glinianej do ul. Wesołej
931720	29 853	1019	Wschodnia część: od ul. Glinianej do łącznika od nr 58 do nr 66 Zachodnia część: nie dotyczy
931730	25 634	1086	Wschodnia część: od łącznika od nr 58 do nr 66 do ul. Gajowej 72 (włącznie) Zachodnia część: nie dotyczy
931750	12 502	957	Wschodnia część: od ul. Gajowej 74 (włącznie) do ul. Kamiennej Zachodnia część: nie dotyczy
931710	12 502	957	Wschodnia część: nie dotyczy Zachodnia część: od ul. Wesołej do ul. Kamiennej

Ochrona i zabytki

Ulica Gajowa, położona w obszarze o bogatej historii, znajduje się na terenie objętym ochroną i jest wpisana do gminnej ewidencji zabytków, pod pozycją Huby i Glinianki. W szczególności chroniony jest historyczny układ urbanistyczny obejmujący okolice ulic Suchej, Hubskiej, Kamiennej oraz Borowskiej. Obszar ten jest także w bliskim sąsiedztwie Parku Andersa, jak również zajezdni i osiedla w rejonie ulic Paczkowskiej i Nyskiej, które kształtowane były stopniowo w latach 60. XIX wieku oraz w XX wieku, także po 1945 roku. Z perspektywy zachowania, stan tego układu można określić jako dobry.

W obrębie ulicy oraz w jej najbliższym sąsiedztwie zlokalizowane są interesujące zabytki, które znajdziemy w tabeli poniżej:

Obiekt, lokalizacja	Data powstania, numer rejestru	Zdjęcie
zamknięcie osi widokowej w kierunku północnym za ulicą Suchą
Zespół budowlany stacji Dworca Górnośląskiego ulica Małachowskiego 11-13	1842 r. typ ochrony: rejestr zabytków nr A/2369/446/Wm z dnia 31.05.1989 r.	Brak
strona zachodnia
Kamienica „Pod Semaforem” z restauracją i zajazdem Karla Donner’a, obecnie budynek mieszkalny z lokalami usługowymi ulica Gajowa 25	około 1870 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 43	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
Skwer miejski (między ul. Gajową a ul. Tomaszowską)	początki XX wieku typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z częściowo usługowym parterem ulica Gajowa 47	1908 r. (projekt P. Scholz) typ ochrony: rejestr zabytków nr A/5998 z dnia 16.03.2016 r.	Brak
Kamienica ulica Gajowa 47a	lata 1908-1909 typ ochrony: rejestr zabytków nr A/5998 z dnia 16.03.2016 r.	Brak
Kamienica ulica Gajowa 51	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 55	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
strona wschodnia
Kamienica ulica Gajowa 8-10	około 1915 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 12	około 1915 r. typ ochrony: inny	Brak
Blok mieszkalny ulica Gajowa 14, 16, 18, 20, 22, 24	około 1930 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie internat Zespołu Szkół nr 23 ulica Gajowa 26	około 1915 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 30	około 1915 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 32	około 1912 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 34	około 1903 r. typ ochrony: rejestr zabytków nr A/6169 z dnia 29.04.2020 r.	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z usługowym parterem ulica Gajowa 36	około 1905 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z lokalami usługowymi ulica Gajowa 38	około 1904 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 40	około 1905 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 42	około 1905 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z usługowym przyziemiem ulica Gajowa 50	około 1905 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 52	około 1906 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 54	około 1906 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 56	około 1906 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z lokalami usługowymi ulica Gajowa 70	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 72	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica, obecnie mieszkalna z lokalami usługowymi ulica Gajowa 76	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak
Kamienica ulica Gajowa 78	około 1910 r. typ ochrony: inny	Brak

Baza TERYT

Wszystkie szczegóły dotyczące ulicy Gajowej we Wrocławiu można znaleźć w danych Głównego Urzędu Statystycznego pochodzących z bazy TERYT.

Oto kluczowe informacje z bazy:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura,
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: ul. Gajowa (05265).

---

Oceń: Ulica Gajowa we Wrocławiu

---