Wyspa Słodowa we Wrocławiu (ulica)

---

Historia

Na północnym końcu tej ulicy znajdowały się bliźniacze młyny św. Klary, z których jeden zlokalizowany był na Wyspie Bielarskiej, a drugi na Wyspie Słodowej. Prawdziwa przemiana w zabudowie tego fragmentu rozpoczęła się po rozbiórce fortyfikacji miejskich, która miała miejsce od 1807 roku. Wkrótce pojawiły się tu pierwsze budynki mieszkalne.

W czasie II wojny światowej, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 roku, wojska hitlerowskie umieściły na wyspie stanowiska artyleryjskie. To sprawiło, że miejsce to stało się celem intensywnego ostrzału ze strony oblegających miasto wojsk radzieckich. W wyniku tych działań wojennych znaczna część zabudowy ulicy została zniszczona, a jedynie kamienice pod numerami 7 i 7a przetrwały. Pozostałe tereny zamieniono na zieleń.

Młyny św. Klary również ucierpiały, uległy znacznemu uszkodzeniu i ostatecznie zostały wyburzone w 1975 roku. Zachowały się jedynie ich rynny robocze, które obecnie stanowią podstawę dla mostu św. Klary. W 2016 roku rozpoczęto przebudowę budynków na Wyspie Słodowej, która została zmodyfikowana na mocy decyzji o pozwoleniu na budowę, a w 2019 roku zatwierdzono zmiany w użytkowaniu obiektów. Funkcje mieszkalne zostały zamienione na usługi, przedsięwzięcia biznesowe, funkcje kulturowe i społeczne oraz gastronomię. Inwestycja ta miała miejsce w latach 2018-2020, prowadzona przez firmę Pro Design z Poznania.

Wschodni odcinek tej ulicy łączy się z ulicą św. Jadwigi oraz Mostami Młyńskimi, które, wraz z Mostem Piaskowym, stanowiły ważny fragment starożytnego traktu bursztynowego. Powstał tu zespół młynów Maria i Feniks, z młynem Feniks usytuowanym przy wyspie Słodowej, a młyn Maria znajdującym się na Wyspie Młyńskiej, oraz na wyspie Piasek.

W połowie XIX wieku zbudowano tutaj zabudowę mieszkalną przeznaczoną dla pracowników tych młynów. Po wojnie, zachowane budynki przy numerze 10 na wyspie Słodowej przekształcono na siedzibę szkoły młynarskiej, a później na Technikum Spożywcze. Młyn Maria był wykorzystywany przez uczniów tych szkół. Po ich likwidacji powstało tu Międzynarodowe Schronisko Młodzieżowe PTSM (Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych). Dodatkowo, po adaptacji obiektów w 2000 roku przez firmę Integer, powstał tutaj również trzygwiazdkowy Hotel Tumski, który oferuje restaurację, trasę i ogród nad Odrą Północną.

Nazwy

W historii wspomnianej ulicy zarejestrowano kilka ważnych zmian nazw, które są wartościowym elementem lokalnej tożsamości. Poniżej przedstawiono chronologię tych nazw:

• Vorderbleiche, do 1945 r.,
• Wyspa Słodowa, od 1945 r..

Niemiecka nazwa Vorderbleiche w tłumaczeniu na język polski oznacza dosłownie „Przednia wyspa”. Związek z tą nazwą można zauważyć w nazwie mostu, który łączy wyspę Słodową z Młyńską, a mianowicie: Vorderbleiche-Schleuse. Obecna nazwa ulicy została oficjalnie zatwierdzona przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19 października 1945 roku.

Układ drogowy

Ulica znana jako wyspa Słodowa obejmuje drogę gminną o długości 149 m o numerze 105321D (numer ewidencyjny G1053210264011) oraz drogę wewnętrzną, której długość wynosi 218 m.

Wokół tej charakterystycznej wyspy znajdują się różne ulice oraz infrastruktura komunikacyjna:

• Ważne skrzyżowanie: ulica św. Jadwigi i Mosty Młyńskie – zlokalizowane na południu nad kanałem młyna Maria oraz północnym nad Odrą Północną,
• Przeprawa w ciągu ulicy – Most Słodowy nad upustem powodzonym Klary, o długości 8 m,
• Kolejne istotne skrzyżowanie: droga wewnętrzna ulicy wyspa Słodowa,
• Powtórne skrzyżowanie: droga wewnętrzna ulicy wyspa Słodowa,
• Kontynuacja: Most św. Klary prowadzi nad upustem Klary do Wyspy Bielarskiej.

Wyspa	Działka Ewidencyjna	Powierzchnia	Kategoria Drogi
Wyspa Młyńska	nr 20/2, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki	1120 m²	gminna
Wyspa Słodowa	nr 10, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki	294 m²	gminna
Wyspa Słodowa	nr 11/2, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki	18 m²	gminna
Wyspa Słodowa	nr 11/1, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki	959 m²	wewnętrzna
Wyspa Słodowa	nr 13, AM-26, obręb Plac Grunwaldzki	743 m²	wewnętrzna
Łączna powierzchnia dróg gminnych: 1432 m² Łączna powierzchnia dróg wewnętrznych: 1702 m² Całkowita powierzchnia wyspy Słodowej: 3134 m²

Wzdłuż ulicy św. Jadwigi znajduje się torowisko tramwajowe, które obsługuje przejeżdżające tutaj linie tramwajowe w ramach systemu komunikacji miejskiej. Obszar ten, w którym położone są drogi, znajduje się w strefie zamieszkania, co skutkuje ograniczeniem prędkości jazdy do zaledwie 20 km/h. Ulica, jak również wszystkie inne wymienione połączenia, jest również dostępna dla ruchu rowerowego.

Zabudowa i zagospodarowanie

Wschodni odcinek ulicy na wyspie Młyńskiej jest zagospodarowany w sposób zróżnicowany. Po stronie południowej usytuowane są młyny o nazwach Maria i Feniks, z których młyn Feniks wyróżnia się niezwykłym adresem, mianowicie wyspa Słodowa 9.

Natomiast po stronie północnej tego odcinka obiektu znajdują się zabytkowe budynki mieszkalne, które obecnie zyskały nowe życie i są adaptowane do celów hotelowych oraz gastronomicznych. W tym obszarze można znaleźć Hotel Tumski oraz Międzynarodowe Schronisko Młodzieżowe PTSM, a także restaurację.

Na wyspie Słodowej przy ulicy zlokalizowany jest również kompleks zabudowy, który powstał na bazie zachowanych kamienic o adresach wyspa Słodowa 7 i 7a. Wokół tego kompleksu przebiega droga wewnętrzna, która jest przypisana do terenu wyspy Słodowej.

Pozostała część obszaru została zagospodarowana na tereny zielone, tworząc park Wyspa Słodowa, co dodaje uroku temu miejscu. Ulica ta znajduje się na wysokości bezwzględnej w przedziale pomiędzy 118,9 a 119,5 m n.p.m., co czyni ją interesującą przestrzenią urbanistyczną.

Zgodnie z danymi statystycznymi, obszar ten należy do rejonu statystycznego nr 934020. Gęstość zaludnienia wynosi 3529 osób/km², a według stanu na 31 grudnia 2019 roku, zameldowanych jest tutaj 1.044 osoby.

Ochrona i zabytki

Wyspa Słodowa, usytuowana w sercu Wrocławia, jest miejscem o szczególnym znaczeniu historycznym i kulturowym. Ten teren, na którym znajduje się wyspa, podlega szczegółowej ochronie, stanowiąc część zespołu urbanistycznego Ostrowa Tumskiego oraz sąsiednich wysp, takich jak Piaskowa, Bielarska, Słodowa oraz Tumska, które zostały wpisane do rejestru zabytków jako obiekt nr rej.: 195 z 15 lutego 1962 roku oraz A/678/213 z 12 maja 1967 roku.

Kolejną formą ochrony tego unikalnego areału jest ustanowienie historycznego centrum miasta, które obejmuje nieco szerszy teren niż wymieniony wcześniej zespół urbanistyczny, statuując go jako pomnik historii. Miasto Wrocław włączyło obszar wyspy oraz okoliczne tereny do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, co skutkuje zabezpieczeniem krajobrazu kulturowego, a także dążeniem do zachowania i poprawy historycznego charakteru tej najstarszej części metropolii.

Dodatkowo, ochrona wyspy Słodowej oraz sąsiadujących z nią obszarów jest regulowana przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Teren ten znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej, co wiąże się z obowiązkiem zachowania zabytkowych układów ulicznych oraz stosowania tradycyjnych kamiennych nawierzchni dla chodników, ulic i przestrzeni publicznych. Warto również podkreślić, że podlegają ochronie zabytkowe urządzenia hydrotechniczne oraz sama wyspa Słodowa.

Obiekt oraz lokalizacja	Datowanie oraz numer rejestru	Zdjęcie
Początek ulicy
Most Młyński południowy (łączy ul. św. Jadwigi z Wyspą Słodową) ul. św. Jadwigi	Rok 1885, renowacja w latach 2011–2012 Rejestr zabytków: nr A/1651/328/Wm z dnia 15.10.1976	_
Most Młyński północny (łączy Wyspę Słodową z placem Józefa Bema) ulica św. Jadwigi	Rok 1885, renowacja w latach 2011–2012 Rejestr zabytków: nr A/1650/329/Wm z dnia 15.10.1976	_
Wyspa Młyńska
Strona południowa: Zespół młynów zbożowych „Maria” i „Feniks”, planowanie przestrzenne ulica Staromłyńska, wyspa Słodowa	Rok 1267 (zniszczony), 1793, lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 gez, mpzp	_
Budowla młyna Maria ulica Staromłyńska 2a, wyspa Słodowa 9	Rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015	_
Strona południowa: Młyn „Feniks” w zespole młynów zbożowych „Maria” i „Feniks”, obecnie nieużytkowany wyspa Słodowa 9	Rok 1793, lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 Rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015	_
Strona południowa: Łącznik między młynami – część mieszkalno-biurowa w zespole młynów zbożowych „Maria” i „Feniks”, obecnie w części mieszkalnej wyspa Słodowa 9	Rok 1793, lata 40. i 80. XIX wieku, początek XX wieku, około 1950 Rejestr zabytków: nr A/5958 z dnia 23.02.2015	_
Strona północna: Budynek mieszkalny oraz „Rheinpfalzerhaus” – siedziba korporacji studenckiej, obecnie Hotel „Tumski” wyspa Słodowa 10	Rok 1875, ok. 1926 i 1932 (przebudowa), po 2000 (remont, modernizacja i przebudowa) Rejestr zabytków: nr A/1396/577/Wm z dn. 18.11.1997	_
Wzdłuż ulicy wyspa Słodowa
Most Słodowy (drogowy) z upustem powodziowym młyna „św. Klary” w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej wyspa Słodowa	Lata 1837–1838 (upust), 1911 (most, na miejscu wcześniejszego), lata 2012−2013 (remont) gez, mpzp	_
Wyspa Słodowa
Kamienica, aktualnie nieużytkowana wyspa Słodowa 7	Rok 1912 gez, mpzp	_
Budynek mieszkalny wyspa Słodowa 7a	Około 1900 gez, mpzp
Koniec ulicy
Most drogowy nad rynnami młynskimi młyna „św. Klary” w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej wyspa Bielarska	Wzniesiony w 1242, 1799, 1992 gez, mpzp	_
Rynny młyńskie młyna „św. Klary” w zespole Piaskowego Stopnia Wodnego Odry Północnej wyspa Bielarska	Koniec XVIII, połowa XIX wieku gez, mpzp	_

Baza TERYT

Dane z Głównego Urzędu Statystycznego pochodzące z bazy TERYT przedstawiają szczegółowy spis ulic, w którym można znaleźć następujące informacje:

• województwo: dolnośląskie (02),
• powiat: Wrocław (0264),
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska,
• miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto,
• nazwa ulicy: wyspa Słodowa (20226).

---

Oceń: Wyspa Słodowa we Wrocławiu (ulica)

---