Ulica gen. Karola Kniaziewicza to jedna z istotnych arterii Wrocławia, która łączy ulicę Dworcową z ulicą Kazimierza Pułaskiego. Ta urokliwa ulica przebiega przez Przedmieście Oławskie, a także wcześniej biegła przez historyczną dzielnicę Krzyki.
O długości 454 metrów, ulica ta zaliczana jest do dróg gminnych i znajduje się w obszarze zabudowy śródmiejskiej. Teren, na którym się usytuowała, leży na Przedmieściu Oławskim, które zostało wpisane do rejestru zabytków. Wzdłuż ulicy można dostrzec wiele interesujących budynków, z których niektóre zostały uwzględnione w gminnej ewidencji zabytków.
Warto zwrócić uwagę na bogatą historię tej ulicy oraz architekturę, która wciąż zachwyca mieszkańców i turystów dzisiaj.
Historia
Historia tej ulicy sięga czasów, kiedy to w wyniku zburzenia murów obronnych Wrocławia w 1807 roku, stała się ona integralną częścią przedmieścia. Po włączeniu tego obszaru do miasta w 1808 roku, obszar ten przeszedł stopniową urbanizację, która zyskała na intensywności po otwarciu dworca Górnośląskiego oraz później dworca Wrocław Główny, usytuowanego na południe od tej ulicy. Inicjalnie odcinek ulicy, który znajdował się pomiędzy ulicą Dworcową a ulicą gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, był prostą wiejską drogą otoczoną ogrodami.
Na początku lat czterdziestych XIX wieku, dwóch lokalnych rzemieślników postanowiło osiedlić się w tej okolicy i zbudowało domy. Jeden z nich, ślusarz o nazwisku Palm, stał się inspiracją do nadania ulicy nazwy Palmstrasse. W okresie 1869 roku, jak wynika z zapisów historycznych, nastąpiło przedłużenie ulicy do obecnych granic, dochodząc do ulicy gen. Kazimierza Pułaskiego. W 1875 roku zakończono prace związane z brukowaniem nawierzchni, co z pewnością poprawiło jej funkcjonalność.
Jednakże tragiczne wydarzenia II wojny światowej przyczyniły się do znacznych zniszczeń w zabudowie ulicy gen. Karola Kniaziewicza. Już 7 marca 1945 roku miały miejsce poważne zniszczenia w tej okolicy, a dwa dni później poważne zniszczenia dotknęły budynków związanych z architektem Haukedem. W dokumentach zachowały się także informacje, że 26 marca 1945 roku, całe ciągi budynków przy ulicy Tadeusza Kościuszki zostały podpalone przez hitlerowców, co doprowadziło do tego, że osiem domów przy ulicy gen. Karola Kniaziewicza stało w płomieniach. W relacjach pojawia się także tragiczna historia, w której ksiądz Peikart z parafii św. Maurycego zapytał żołnierza, czy i ta zabudowa ma zostać zniszczona, na co ten odparł, że to było przeoczenie.
Nie tylko podczas wojny przy ulicy działy się niepokojące rzeczy. Jeszcze w 1970 roku, kilka posesji o numerach 16, 22, 25, 32-34 oraz 35 było wolnych od zabudowy. W 1965 roku jednak wybudowano żłobek pod numerem 29, naruszając jednolitość zabudowy. Mimo że w tamtym czasie ocalała zabudowa wydawała się mało atrakcyjna, obecnie te wolne posesje zostały już zabudowane w znacznej części.
Na skrzyżowaniu ulic gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i gen. Karola Kniaziewicza w latach 2013-2015 powstał nowoczesny budynek Kniaziewicza 16, zaprojektowany przez wrocławską pracownię Pro Art Konopka dla inwestora i2 Development. W XXI wieku, miasto zainwestowało w różnorodne projekty wzdłuż tej ulicy. W 2013 roku zrealizowano program poprawy stanu technicznego chodników, a dodatkowo, w latach 2011-2016, przeprowadzono inwestycję na obszarze międzyblokowym między ulicami Kniaziewicza, Dąbrowskiego oraz Komuny-Paryskiej i Pułaskiego. Liczne inwestycje rewitalizacyjne dotyczyły również budynków przy ulicy, w tym adresów gen. Karola Kniaziewicza 15a, 36, 38, 39 oraz 40, a także Dworcowa 8, które miały miejsce w latach 2008-2020.
Nazwy
Historia ulicy jest bogata i wieloaspektowa, a jej nazwy odzwierciedlają zmiany, jakie zaszły na przestrzeni lat. W swojej przeszłości ulica była znana pod następującymi nazwami:
- Palmstrasse, do 1945 r.,
- Palmowa, od 1945 r. do 1946 r., nazwa nieoficjalna, samowolna,
- gen. Karola Kniaziewicza, od 1945 r..
Pierwsza z wymienionych, niemiecka nazwa Palmstrasse, powstała od nazwiska Richarda Palma, który był ślusarzem i miał swoją parcelę w okolicy, gdzie zbudował jeden z pierwszych domów w tej części miasta. Współczesna identyfikacja ulicy związana jest z osobą Karola Ottona Kniaziewicza, generała dywizji Wojsk Polskich, który był istotną postacią w historii kraju.
Nazwa ta została wprowadzona przez Zarząd Wrocławia, a informacja o jej nadaniu została opublikowana w okólniku nr 97 z dnia 31 grudnia 1945 roku. Kniaziewicz był urodzony 4 maja 1762 roku w Asītes, w ówczesnej Kurlandii, a zmarł 9 maja 1842 roku w Paryżu. Był nie tylko uczestnikiem insurekcji kościuszkowskiej, ale także jednym z dowódców Legionów Polskich we Włoszech oraz twórcą i liderem Legii Naddunajskiej. Jego życie to nie tylko czasy walk, ale również aktywność w polityce i dyplomacji na emigracji.
Układ drogowy
Ulica gen. Karola Kniaziewicza we Wrocławiu odgrywa istotną rolę w układzie drogowym miasta. Łączy się ona z kilkoma istotnymi drogami publicznymi oraz lokalnymi trasami, co czyni ją ważnym punktem komunikacyjnym w tej części Wrocławia. Jej jednokierunkowa natura sprawia, że przebieg połączeń z innymi drogami jest kluczowy dla kierowców.
W szczególności, ulica ta krzyżuje się z innymi trasami, które umożliwiają różnorodne kierunki jazdy. W poniższej tabeli przedstawiono szczegóły dotyczące połączeń tej ulicy z innymi drogami, uwzględniając kierunki oraz rodzaje powiązań.
| Typ powiązania | Kierunek | Nazwa drogi | Zdjęcie | Szczegóły |
|---|---|---|---|---|
| skrzyżowanie | rozpoczęcie jazdy | ul. Dworcowa śródmiejska | brak | możliwość jazdy w prawo i w lewo |
| skrzyżowanie | brak | ul. Aleksandra Hercena dojazdowa | brak | kierunek na wprost |
| skrzyżowanie | brak | ul. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego lokalna | brak | z dołu w lewo do góry |
| skrzyżowanie | brak | ul. gen. Kazimierza Pułaskiego główna | brak | możliwość jazdy w lewo oraz w prawo |
Droga
Ulica gen. Karola Kniaziewicza przechodzi przez malownicze osiedle Przedmieście Oławskie, które znajduje się w historycznej dzielnicy Krzyki. To publiczna droga, sklasyfikowana jako gminna (numer drogi: 105512D, ewidencyjny numer drogi: G1055120264011) i zaliczana do klasy dróg dojazdowych.
Ulica ma długość 454 metrów i łączy ul. Dworcową z ul. gen. Kazimierza Pułaskiego. Zajmuje powierzchnię dwóch działek ewidencyjnych; działka nr 48 (od ul. Dworcowej do ul. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego) ma powierzchnię 1 905 m², natomiast działka nr 47 (od ul. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego do ul. gen. Kazimierza Pułaskiego) wynosi 4 193 m², co łącznie daje 6098 m².
Wysokość terenu, na którym położona jest ulica, waha się od około 117,4 do 117,8 m n.p.m. Ulica charakteryzuje się nawierzchnią brukowaną z kamiennej kostki granitowej, z wyjątkiem kilku odcinków, zwłaszcza przy skrzyżowaniach oraz przejściach dla pieszych, gdzie zastosowano nawierzchnię z masy bitumicznej.
Na całej długości, z wyłączeniem skrzyżowań z głównymi przecznicami: Dworcową, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i gen. Kazimierza Pułaskiego, ulica jest objęta strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h. Jest to droga jednokierunkowa, umożliwiająca jazdę z zachodu (od ul. Dworcowej) w kierunku wschodnim (do ul. gen. Kazimierza Pułaskiego). Wzdłuż ulicy dopuszczony jest także kontraruch rowerowy, łączący się z drogami rowerowymi wyznaczonymi na sąsiednich przecznicach.
Układ urbanistyczny
Ulica gen. Karola Kniaziewicza znajduje się w centrum Wrocławia, przechodząc przez obszar gęsto zabudowany, który stanowi integralną część tkanki miejskiej. Charakteryzuje się ona wyjątkowym przecięciem funkcji mieszkaniowych oraz usługowych, co świadczy o jej dynamicznym charakterze i współczesnym znaczeniu.
Ten fragment miasta uznawany jest za teren z wyraźnym układem kompozycyjnym, z dobrze zdefiniowanymi elementami urbanistycznymi, zarówno liniowymi, jak i kwartałowymi. W układzie urbanistycznym dominują kwartały zabudowy, które podzielone są na obszary reprezentacyjne na zewnątrz oraz użytkowe wewnątrz kwartałów. To zróżnicowanie funkcji nadaje tej przestrzeni wyraźny charakter.
Zabudowa wzdłuż ulicy ma formę zwartych pierzei, co czyni ją atrakcyjnym miejscem dla mieszkańców i turystów. Niemniej jednak, występują tu także pewne luki w zabudowie oraz obiekty mieszkalne z czasów PRL, które podkreślają złożoność i historyczny kontekst tego terenu.
Dodatkowym atutem jest gęsta sieć uliczna oraz dobrze rozwinięta komunikacja publiczna, która ułatwia poruszanie się po tym obszarze. Ulica przesuwająca się przez teren średniowysoki o wysokości do 25 m stwarza możliwości podwyższenia zabudowy, co jest szczególnie istotne w kontekście rozwoju urbanistycznego miasta.
Zabudowa i zagospodarowanie
Obszar ulicy charakteryzuje się dominacją zabudowy pierzejowej, w skład której wchodzą zarówno budynki mieszkalne, jak i mieszkalno-usługowe, a wśród nich kamienice, które osiągają wysokość od czterech do ośmiu kondygnacji nadziemnych. Warto zwrócić uwagę, że jedynym wyjątkiem w tej okolicy jest żłobek, który posiada zaledwie dwie kondygnacje nadziemne.
Sama konstrukcja żłobka charakteryzuje się całkowitą powierzchnią zabudowy wynoszącą 619 m² oraz jest usytuowana na terenie o powierzchni 3 427 m². Obiekt jest przeznaczony na potrzeby niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej i innych instytucji.
W kontekście zabudowy biurowej, pod numerem 19 znajduje się budynek biurowy, który został cofnięty względem linii zabudowy i składa się z czterech kondygnacji nadziemnych, a jego powierzchnia zabudowy wynosi 533 m². Obecnie mieści siedzibę Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych i Inżynieryjnych, które teraz funkcjonuje jako TRAKCJA PRKiI S.A.
Nie sposób pominąć współczesnych budynków, takich jak budynek przy ulicy Kniaziewicza 16, który ma siedem kondygnacji nadziemnych i oferuje mieszkania o powierzchni od 28 do 57 m².
W kontekście przyszłości tej okolicy, postuluje się uzupełnienie istniejących luk w pierzejach poprzez nową zabudowę, która miałaby na celu dostosowanie się do linii zabudowy oraz gabarytów aktualnych budynków.
Ochrona i zabytki
Ulica gen. Karola Kniaziewicza ma bogatą historię, przebiegając przez teren Przedmieścia Oławskiego, które zostało wpisane do rejestru zabytków 20 czerwca 2005 roku, zgodnie z decyzją nr 538/A/05. Celem tego wpisu jest przede wszystkim ochrona układu przestrzennego, który kształtował się na tym terenie od XIII do XIX wieku.
Wzdłuż ulicy oraz jej najbliższym otoczeniu można znaleźć liczne zabytki, które są uwzględnione w gminnej ewidencji zabytków. Stan na kwiecień 2022 roku przedstawia poniższą tabelę:
| Obiekt, Lokalizacja | Data powstania, Ochrona | Zdjęcie |
|---|---|---|
| Północna strona | ||
| Kamienica, aktualnie budynek mieszkalny z częścią usługową na parterze ul. Dworcowa 8 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 6 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 8 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. Aleksandra Hercena 16 | około 1908 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 12 | około 1905 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 14 | około 1910 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 18 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 20 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 24 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 24a | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 26 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 28-30 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 36 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 38 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 40 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Południowa strona | ||
| Kamienica, aktualnie mieszkalna z częścią usługową ul. Dworcowa 10 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 1 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 7 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 11 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 13 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 15 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 15a | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 17 | około 1880 r. (1877 r.) Rejestr zabytków nr A/6014 z 21.07.2016 r. | _ |
| Oficyna mieszkalna, obecnie mieszkalna (częściowo użytkowana) ul. gen. Karola Kniaziewicza 17a | około 1905 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 27 | około 1880 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
| Kamienica ul. gen. Karola Kniaziewicza 39 | około 1890 r. Ochrona: gez, mpzp | _ |
Dodatkowo warto zauważyć, że w wojewódzkiej ewidencji zabytków znajdują się wpisy dotyczące kamienic o numerach adresowych 10 i 44, które nie są obecne w innych rejestrach. Wyjątkowość tych wpisów może być związana z historycznymi zmianami. Ulica 10 mogła być dawnym numerem adresowym, który wcześniej przypisany był do budynku przy ulicy Aleksandra Hercena 16, podczas gdy numer 44 odnosi się do rozebranej kamienicy, która znajdowała się za współczesnym ostatnim numerem w północnej części ulicy, czyli za numerem 40.
Baza TERYT
Dane z bazy TERYT dostępne dzięki Głównemu Urzędowi Statystycznemu zawierają szczegółowy spis ulic. Oto kluczowe informacje:
- województwo: dolnośląskie (02),
- powiat: Wrocław (0264),
- gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura,
- miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura,
- kategoria/rodzaj: ulica,
- nazwa ulicy: ul. gen. Karola Kniaziewicza (03674).
Przypisy
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3089.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3088.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3087.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3086.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3085.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3084.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3083.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3082.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3081.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3080.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3079.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3078.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3077.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3076.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3075.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3074.
- WUOZ 2022 ↓, poz. 3073.
- RMWr 2004 ↓, § 56 ust. 1.
- RMWr 2004 ↓, § 55 ust. 1.
- RMWr 2004 ↓, § 54 ust. 1.
- RMWr 2004 ↓, § 51 ust. 1.
- RMWr 2004 ↓, § 48 ust. 1.
- RMWr 2004 ↓, § 45 ust. 1.
- GUS 2022 ↓, ULIC.
- GUS 2022 ↓, ULIC: 03674.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu | Ulica Katedralna we Wrocławiu | Ulica Bolesława Drobnera we Wrocławiu | Ulica Łukasza Górnickiego we Wrocławiu | Ulica Bolesława Prusa we Wrocławiu | Ulica Bożego Ciała we Wrocławiu | Ulica Wincentego Kraińskiego we Wrocławiu | Ulica Mennicza we Wrocławiu | Ulica Piaskowa we Wrocławiu | Ulica Brzeska we Wrocławiu | Ulica Kardynała Augusta Hlonda we Wrocławiu | Ulica Stalowa we Wrocławiu | Ulica Kuźnicza we Wrocławiu | Ulica Joachima Lelewela we Wrocławiu | Ulica Krupnicza we Wrocławiu | Ulica Krucza we Wrocławiu | Ulica Aleksandra Hercena we Wrocławiu | Ulica Dyrekcyjna we Wrocławiu | Ulica Długa we Wrocławiu | Rynek we WrocławiuOceń: Ulica gen. Karola Kniaziewicza we Wrocławiu