Kamienica Pod Srebrnym Pucharem we Wrocławiu

---

Historia posesji i kamienicy

Wrocławska kamienica znajduje się w interesującej lokalizacji, w południowo-zachodniej części miasta. W XV wieku obszar ten wchodził w skład tzw. Kwartału Słodowników, który rozciągał się na łuku pomiędzy obecną ulicą Wierzbową a zachodnim wylotem dzisiejszej ulicy Grodzkiej. Znajdował się on pomiędzy wewnętrznym i zewnętrznym obwodem murów miejskich, sąsiadując z Czarną Oławą, która stanowiła fosę wewnętrzną. Historia nazwy tego miejsca wiąże się z profesją słodowników; to właśnie oni byli mieszkańcami tej okolicy.

Dzięki wytyczeniu linii fortyfikacyjnych w latach 1329–1348, tereny te zostały zagospodarowane, a podział działek przebiegał przy ówczesnej wschodniej stronie ulicy Vnder den melczern. Warto dodać, że od XVI wieku obszar między ulicami św. Doroty (Dorothengasse) a Krupniczą (Graupegasse) nosił nazwę Hummerei. W drugiej ćwierci XV wieku Kwartał Słodowników został podzielony, a jego część znajdująca się między ulicami św. Mikołaja a Świdnicką zaliczono do Kwartału Kupców.

Nie zachowały się dokładne informacje na temat wyglądu budynku w średniowieczu. Jednak w XVI wieku murowana kamienica nr 31, obok sąsiedniej nr 33, charakteryzowała się dachem kalenicowym. Wąskie kamienice szczytowe otaczały ten obszar, a ich wygląd możemy zobaczyć na najstarszym planie Wrocławia wykonanym przez Barthela i Bartholomäusa Weinera w 1562 roku. Kamienica nr 31 była znacznie węższa od sąsiadującej z nią nr 33. Podział działek był głęboki i prawdopodobnie obejmował trzy strefy: frontową z domem mieszkalnym, środkową z zabudowaniami gospodarczymi (w tym słodowniami) oraz tylną z ogrodami, które ciągnęły się od południa do murów miejskich.

Zmiany nastały po wojnie trzydziestoletniej, gdy teren na którym obecnie stoi kamienica nr 31, przeszedł istotną transformację. W miejsce dawnych budynków zaczęły powstawać nowe, barokowe kamienice, w których mieszkała szlachta, wojskowi oraz urzędnicy królewscy. W 1750 roku w sąsiedztwie wzniesiono kościół Opatrzności Bożej, uwieczniony na grafikach Friedricha Bernharda Wernera z roku 1755. W otoczeniu kościoła artysta umieścił także barokowe kamienice, w tym nieistniejący już zajazd Pod Złotym Jeleniem (nr 30) oraz kamienicę nr 31, znaną jako Dom Schröterów.

Kamienica nr 31 wyróżnia się trzema osiami elewacyjnymi, które ozdobione są dekoracyjnymi prostokątnymi tablaturami w podokiennikach oraz między osiami okien. W budynku tym funkcjonowała również karczma „Pod Srebrnym Pucharem”. Po wojnie, w latach 1858–1868, budynek znajdował się w rękach kupca Nathana Arona, właściciela posesji nr 17 tej samej ulicy. Do lat 30. XX wieku kamienica miała dwóch kolejnych właścicieli, którzy nigdy się w niej nie osiedlili.

W latach 1868–1907 kamienica była własnością kupca Hamburgera, który na przełomie XIX wieku zainstalował w obiekcie kanalizację oraz rozbudował system wodny. Następnie, od 1907 roku aż do lat 40. XX wieku, kamienica znajdowała się w rękach rodziny Bannas, którzy od 1915 roku działali jako firma Bracia Bannas. Do 1945 roku pod numerem 31 w budynku rejestrowane były różne podmioty gospodarcze.

Opis architektoniczny

Kamienica Pod Srebrnym Pucharem to obiekt o bogatej historii architektonicznej, której najstarsze elementy sięgają czasów średniowiecza. Znajdują się tu unikalne gotyckie i nowożytne wątki kamienne, a liczne przebudowy z okresu średniowiecza aż do drugiej połowy XIX wieku podkreślają dynamiczny rozwój tego miejsca. W szczególności podczas renesansu stworzone zostały na drugiej kondygnacji zachowane kolumny, które można znaleźć w wschodniej części budynku, umieszczone pomiędzy dwiema niszami.

W Archiwum Budowlanym Miasta Wrocławia zachował się jedna z najstarszych grafik tej kamienicy datowana na 1851 rok. Przedstawia ona obiekt usytuowany na wąskiej działce, gdzie obok głównego budynku znajduje się także skromny dom gospodarczy, oddzielony od reszty podwórza. W planach projektowych rozważano umiejscowienie sieni po prawej stronie budynku, w przeciwieństwie do starszej wersji, gdzie sień znajdowała się w lewej osi.

Dalsze według dwóch opracowań z lat 1858 i 1859, wykonanych przez Karla Lüdeckego, kamienica zaczęła zajmować znacznie większą przestrzeń podwórza. Różnice między tymi projektami obejmowały liczbę kondygnacji; ostatecznie przekształcona kamienica została zaprojektowana jako trzykondygnacyjny budynek, podpiwniczony, z przelotową sienią umiejscowioną z zachodniej strony oraz z klatką schodową w tylnej części, która ozdobiona była ażurową balustradą.

Parter tego obiektu został przeznaczony na sklepy, a fasada frontowa zaprojektowana jako trzyosiowa, z bogatymi dekoracjami. Część parterowa została podzielona za pomocą czterech kolumn korynckich, co nadało jej wyjątkowego charakteru. Nad oknami drugiej kondygnacji znalazły się naczółki gzymsowe zakończone akroterionem. Fasadę wieńczy gzyms z podwójnym pasem fryzów: zarówno pseudometopowo-tryglifowym, jak i pseudopalmetowym, a całość zwieńczona jest efektownym grzebieniem z narożnym i centralnym akroterionem.

Architektoniczne detale, które w dużej mierze wynikają z projektów Karla Lüdeckego, autora głównie takich projektów jak Nowej Giełdy czy części frontowej Dworca Świebodzkiego, przypominają koncepcje powstałe dla innej kamienicy nr 17, należącej do tego samego właściciela. Z okresu znacznej przebudowy zachowała się dwubiegunowa klatka schodowa, której dolna kondygnacja charakteryzuje się wachlarzowym układem schodów, wspartym na żeliwnym słupie oraz z żeliwnymi belkami.

Ponadto, wykończenie schodów wzbogacone jest ażurowymi podstopnicami z roślinnym wzorem. Istotna zmiana miała miejsce w 1898 roku, kiedy to powiększono okno witrynowe na parterze. Wejście do pomieszczeń piwnicznych zlokalizowane było od podwórza, obecnie znajduje się z kolei obok kamienicy nr 33.

W 1906 roku w dachu kamienicy pojawiły się lukarny, a bogate zdobienia zostały częściowo usunięte, prawdopodobnie w latach 30. XX wieku. Z archiwalnych fotografii z lat 50. XX wieku wynika, że budynek był po kolejnych przebudowach, ale zachowały się w nim podokienniki i różnorodne detale architektoniczne. Całkowite usunięcie tych elementów miało miejsce dopiero w latach 60. XX wieku.

Po 1945

Po zakończeniu II wojny światowej budynek znalazł się w rękach skarbu państwa, a jego wnętrza były przekształcone w biura. Warto podkreślić, że w 2013 roku kamienica oraz pobliska nr 33 przeszły gruntowny remont, który dostosował je do funkcji nowo otwartego hotelu. Renowacja umożliwiła zachowanie i przywrócenie charakterystycznych elementów architektonicznych, które odznaczały ten budynek w drugiej połowie XIX wieku.

---

Oceń: Kamienica Pod Srebrnym Pucharem we Wrocławiu

---