Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II

Rzeki i kanały wodne

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II, znany również jako Wielka Tama, to imponująca konstrukcja wodna, zlokalizowana w sercu Wrocławia, na rzece Odra, która przebiega przez miasto. Konkretne miejsce usytuowania jazdu to tzw. Odrą Północną, będącą częścią Wrocławskiego Węzła Wodnego.

Warto zaznaczyć, że jaz ten współtworzy ważny zespół hydrotechniczny. Wchodzi on w skład infrastruktury razem z Śluzą Mieszczańską, a także Jazem Elektrowni Wodnej Wrocław I. Całość tych budowli tworzy system, który jest znany jako Mieszczański Stopień Wodny, a całość wpisuje się w większą strukturę, która nazywana jest Śródmiejskim Węzłem Wodnym Dolnego.

Historia

Jaz ten pełnił kluczową rolę we współpracy z elektrownią wodną II (Północą), gdzie jego zadaniem było utrzymanie odpowiedniego poziomu piętrzenia. To z kolei pozwalało na maksymalną produkcję energii elektrycznej. Istotną kwestią była również współpraca z jazem i elektrownią wodną I (Południową). Został umiejscowiony w pobliżu 1,2 km biegu rzeki Odry Północnej.

Budowa tego obiektu miała miejsce w 1942 roku. W 1959 roku poziom piętrzenia na tym stopniu wodnym został zwiększony o 96 cm. W przeciwieństwie do Jazu Elektrowni Wodnej Wrocław I, nie wymagało to przeprowadzania jakiejkolwiek przebudowy, a jedynie dokonania zmian w położeniu zamknięć (klap).

Obecnie, w związku z udostępnieniem przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, jazy elektrowni regulują poziom wody także dla potrzeb żeglugi. Umożliwia to rozwój Śródmiejskiego Węzła Wodnego, a także różnorodne przystanie jachtowe, takie jak np. Marina Topacz oraz przystanie pasażerskie.

Elektrownia północna, znajdująca się przy ulicy Księcia Witolda 3a, w skład której wchodzą jaz, hala maszynowni oraz umocnione nabrzeża, została wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/1496/525/Wm. Wpisu dokonano 10 sierpnia 1993 roku.

Charakterystyka

Jaz o charakterystyce trójprzęsłowej prezentuje się w następujący sposób:

  • przęsło prawe, północne oraz przęsło środkowe mają długość wynoszącą po 25,7 m każde; obydwa przęsła są zaopatrzone w zamknięcia klapowe,
  • przęsło lewe, południowe, natomiast mierzy 6,5 m; jego zamknięcie stanowi zasuwę, która pełni rolę upustu płuczącego dla elektrowni oraz samego jazu.

Lewe, południowe przyczółek jazu usytuowany jest w rejonie Kępy Mieszczańskiej, tuż przy filarze Elektrowni Wodnej Wrocław II, podczas gdy prawy, północny przyczółek znajduje się obok osiedla Nadodrze.

Same dzieje tego obiektu sięgają 1942 roku, kiedy to zbudowano jaz w miejscu, w którym wcześniej funkcjonował inny jaz, zasilający młyny. Konstrukcja jazu jest betonowa, a zewnętrzna warstwa wykończona granitem. Próg jazu wyznaczono na poziomie 115,95 m n.p.m., a pierwszy poziom normalnego piętrzenia ustalony został na 114,69 m n.p.m. w 1942 roku. Z kolei od 1959 roku poziom ten ustalono na 115,65 m n.p.m., co wpływa na współczesny spad, wynoszący 5,65 m.

Poniżej jazu znajdują się Mosty Pomorskie, które rozciągają się nad korytem rzeki.

Przypisy

  1. bip.um.wroc.pl, REJESTR ZABYTKÓW MIASTA WROCŁAWIA, stan na 17.01.2011 r. (dostęp 10.06.2011 r.)
  2. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu – Komunikat ... w sprawie udostępnienia szlaków wodnych Śródmiejskiego Węzła Wodnego Wrocławia dla ruchu Ŝeglugowego jednostek turystycznych i sportowych (dostęp 01.12.2009 r.)
  3. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu – mapa Śródmiejskiego Węzła Wodnego (dostęp 01.12.2009 r.)
  4. Wratislaviae Amici – ELEKTROWNIE WROCŁAWSKIE, 06.12.2004 r. (dostęp 06.01.2010 r.)
  5. Wratislaviae Amici – Jaz klapowy (dostęp 06.01.2010 r.)
  6. a b c d e Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 06.01.2010 r.)
  7. Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o., Elektrownia Wrocław II (dostęp 06.01.2010 r.)
  8. a b c d e f Zabytki techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego (dostęp 06.01.2010 r.)

Oceń: Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II

★★★★★
Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:16