Kamienica przy Rynku 13 we Wrocławiu

---

Historia i architektura kamienicy

W późnym średniowieczu na terenie obecnej kamienicy przy Rynku 13 znajdowała się czterokondygnacyjna struktura z dwukondygnacyjnym poddaszem. W roku 1671 właścicielem był Friedrich Roth, który zainicjował w 1680 roku prawdopodobne modernizacje budynku. Nowy, barokowy wygląd frontowej części, składającej się z trzech osi, został osiągnięty dzięki zastosowaniu toskańskich pilastrów wielkiego porządku, które oddzielały osie okienne. Na zakończeniach dwóch pierwszych pięter umieszczono gzyms, a powyżej znajdowały się pilastry trzeciego piętra. Szczyt kamienicy, w kształcie dwukondygnacyjnej flankowanej edykuły, podzielono na trzy części z wolutami na końcach. Całość uzupełniał trójkątny tympanon, zdobiony sztukatorską dekoracją przedstawiającą maszkarona.

Wnętrza kamienicy także przeszły modernizacje, które wzbogacono o barokową sztukaterię. Sklepienia nad podestami, oraz biegi klatki schodowej i stropy pierwszego piętra zostały ozdobione malowidłami. Jak podkreśla Wojciech Brzezowski, dekoracje w postaci ornamentu chrząstkowego oraz motywów owocowych były specyficzne dla sztukatorów z pogranicza szwajcarskiego, tworzących w stylu manierystyczno-barokowym.

W roku 1903, kamienica została sprzedana, a jej struktura została zburzona, ustępując miejsca nowemu budynkowi zaprojektowanemu przez wrocławskiego architekta Alvina Wedemanna dla firmy E. Perls & Co Bankgeschäft. Nowa fasada, w stylu secesyjnym z rokokowymi elementami, została całkowicie wykonana z piaskowca. Budynek miał cztery kondygnacje, a parter zajmowała duża łukowa witryna. Trzyosiowa fasada, wydzielona pilastrami, na osi środkowej była szersza, na dwóch piętrach w centralnej osi umieszczono balkony. Gzymsy, wyznaczające osie pilastrów, były bogato zdobione, a w centralnej części znajdował się kartusz z datą przebudowy. Na szczycie fasady pojawiła się rzeźba chłopca trzymającego snop zboża, która symbolizowała bogactwo i obfitość.

Reprezentatywny balkon na pierwszym piętrze z eleganckimi figurkami chłopców trzymających młot i kotwicę po obu stronach uosabiał dziedziny handlu, którymi zajmował się bank Perls & Co: rzemiosło i żeglugę. Balkony były podtrzymywane przez stylizowane muszle, a w fasadzie równie ciekawe barokowe akcenty wkomponowały się w wykończenie budynku. Tylne wejście zdobił portal datowany na około 1720 rok; po 1945 roku niektóre z jego elementów znalazły się na fasadzie Kamienicy Pod Półksiężycem zlokalizowanej pod adresem Rynek 51.

W roku 1905 budynek przeszedł w ręce Direktion der Discontogesellschaft, która wraz z Berliner Handelsgesellschaft utworzyła bankowy oddział – Śląsk Bank Handlowy we Wrocławiu (Schlesische Handels-Bank A.G.). Firma Perls & Co wynajmowała swoje biura, aż do 1920 roku, w Kamienicy Sachsów na ul. Świdnickiej 36.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Od lat 1399–1404 posesja znajdowała się w rękach Johanna Glackera. W pierwszych latach XV wieku właścicielem był Paul Strehlen, który w wyniku skandalu dotyczącego fałszowania dokumentów trafił do więzienia, lecz w 1426 roku, za sprawą rajców, został zwolniony. Po tej dacie, która może także oznaczać jego śmierć, kamienica przeszła w posiadanie jego żony Barbary oraz dzieci, w tym córki Margareth. W 1441 roku budynek sprzedano Niclasowi Reychel, a po jego śmierci w 1449 przeszedł w ręce jego bratanicy Katharine.

W latach 1449–1474 nowym właścicielem został Hans Gremmel, bogaty kupiec pochodzący z Kłodzka. Możliwe, że w 1454 roku uzyskał wrocławskie obywatelstwo, a od 1468 roku stał się właścicielem kamienicy nr 17 przy południowej pierzei. Przez lata 1474–1499 był aktywnym radnym, członkiem rady miasta; w 1493 oraz 1496 uzyskał tytuł seniora rady, a w 1494 oraz 1496 pierwszy ławnik.

Jako posiadacz ziemski posiadał status królewskiego lennika i pełnił rolę witryka (ekonoma) kościoła św. Doroty. w jego majątku znajdowały się również m.in. komora w sukiennicach, słodownia koło kościoła św. Krzysztofa, a także wiele innych nieruchomości. Zmarł w 1499 roku.

W 1474 roku Gremmel przeniósł się do kamienicy nr 17, a posesję sprzedał małżeństwu Hansowi i Margarethe Hesse, które były właścicielami innej, połączonej wcześniej nieruchomości na tej samej pierzei: kamienicy 20 oraz 21. Dom pod numerem 17 był w ich posiadaniu do 1485 roku, kiedy to sprzedali go Jorge Ehmanowi, który mieszkał tam do 1501 roku.

W roku 1671 nowym właścicielem został Friedrich Roth. Natomiast w 1726 roku budynek przeszedł w ręce kupca wyrobów żeliwnych, Friedricha Seidela, a później jego żony Johannie Dorothei.

Po II wojnie światowej

W 1945 roku, mimo ciężkich działań wojennych, kamienica przy Rynku 13 we Wrocławiu zachowała swój pierwotny kształt i nie doznała większych uszkodzeń. Już wkrótce po zakończeniu konfliktu została starannie zrekonstruowana, co pozwoliło na przystosowanie jej do celów handlowo-biurowych.

Fasada kamienicy została precyzyjnie odtworzona, co stanowi dowód na dbałość o zachowanie historycznego charakteru budynku. Warto dodać, że do 2006 roku na parterze funkcjonował sklep ze sprzętem fotograficznym, który z czasem ustąpił miejsca nowoczesnym usługom gastronomicznym.

Obecnie w tym samym miejscu mieści się restauracja oraz klub Novocaina, oferujące różnorodne doświadczenia kulinarne i rozrywkowe dla odwiedzających.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 13 we Wrocławiu

---