Kamienica przy Rynku 18 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy i jej architektura

Na przestrzeni wieków, posesja przy Rynku 18 we Wrocławiu była świadkiem wielu zmian, które miały miejsce w jej architekturze i historii. Prawdopodobnie w średniowieczu istniały tu dwa domy dwuosiowe. Z tego okresu zachowały się sklepienia sieciowe, które pojawiły się w XIV wieku w dwóch pomieszczeniach frontowych. W drugiej połowie XVIII wieku, po 1737 roku, nastąpiła istotna przebudowa elewacji w stylu barokowym, co jest zasługą niemieckiego konserwatora Rudolfa Steina. Według profesora Olgierda Czernera, fasada ta uznawana jest za jedną z najbardziej wystawnych w Wrocławiu.

Elewacja miała sześć osi okiennych, a po prawej stronie usytuowany był portal. Warto zauważyć, że parter został wyboniowany, natomiast pozostałe części budynku pozostały niezmienione, co można zauważyć położeniu klatki schodowej, która znajduje się poza tylną ścianą kamienicy.

Pod koniec XIX wieku działał tu Dom braci Friedenthal, a w początkowych dekadach XX wieku kamienica była miejscem wielu interesujących działalności handlowych, w tym perfumerii (około 1923), sklepów z wyrobami konfitur Makowskiego oraz z galanterią męską i damską.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Od 1399 do 1452 roku kamienica była własnością Hildebranda z Brzegu oraz jego żony Margarethe i kolejnych spadkobierców, w tym córki Weroniki oraz jej męża Nicolasa Creydeler (Kreidelera). Zresztą Kreideler w latach 1430-1433 był także właścicielem innej kamienicy przy Rynku 24 Rynek 24, będącym obrzeżem Wrocławia. Posiadał on rootsy we Wrocławiu i był osobą z niższych warstw społecznych. Po jego śmierci, Weronika wyszła ponownie za mąż, za Theophila Tyme, z którym posiadała wiele nieruchomości, w tym słodownię oraz działki na Wygonie Świdnickim.

W roku 1449 posesję przekazano ich córce Katarzynie oraz synowi Niclasowi, który jednak sprzedał swoje udziały siostrze za szesnaście grzywien czynszu. W międzyczasie, w 1450 roku kamienicę dodatkowo obciążono dwunastoma grzywnami, aż ostatecznie w 1452 roku stała się własnością kupca Hansa Holikro. To on w 1460 roku nabył inną kamienicę przy północnej pierzei Rynku, Pod Złotą Kotwicą. Zmarł w 1468 roku, a posiadłość przez następne cztery lata była w rękach jego spadkobierców oraz wierzycieli.

W 1472 roku nowym właścicielem posesji nr 18 został Michael Feldshalbe. Dwa lata później starał się o porozumienie z ówczesnym posiadaczem kamienicy nr 19, Hansem Krapfem, w celu budowy przypór łukowych nad uliczką, co niestety nie doszło do skutku z powodu problemów finansowych. W 1475 roku kamienica przeszła w ręce Niklasa i Katarzyny Hunermann, którzy z kolei sprzedali prawa do przypór pod oficynę Krapfowi.

Niklas Hunermann był ważną postacią w Wrocławiu, pełniąc rolę prowizora szpitala Św. Barbary w latach 1485-1486. Po jego śmierci, jego żona Katarzyna, również posiadająca znaczne dobra, sprawowała kontrolę nad kamienicą do 1492 roku. Wtedy nowym właścicielem został Crisoff Scholcz (Schulz), natomiast w latach 1486-1494 właściciele kamienicy nr 38 nawiązali współpracę.

W 1671 roku Samuel Schafft nabył kamienicę, a od 1726 roku znajdowała się ona w rękach Christopha Gottharda von Kreckwitza, znanego właściciela wsi Wielowsi, który jest również fundatorem obiektu pałacowego w tej miejscowości, który obecnie znajduje się w stanie ruiny.

W pierwszej połowie XIX wieku, właścicielem kamienicy był kupiec Röhlicki, a od 1825 roku rodzina Friedenthalów, której przedstawicielami byli m.in. Carl Nicolas Friedenthal i Karl Rudolf Friedenthal.

Po II wojnie światowej

W wyniku działań wojennych, które miały miejsce w 1945 roku, kamienica uległa całkowitemu zniszczeniu. Odbudowa rozpoczęła się w 1952 roku i zakończyła w 1955 roku. Kamienica została zrekonstruowana zgodnie z planami Rudolfa Steina; przywrócono jej dekoracyjną, późnobarokową elewację z bogatymi detalami, datowaną na drugą połowę XVIII wieku. Nadzór nad pracami rekonstrukcyjno-konserwatorskimi powierzono architektowi wrocławskiemu Waldemarowi Połoczaninowi oraz architektowi lwowskiemu Wincentemu Rawskiemu, który był siostrzeńcem znanego architekta.

Budynek ma trzy kondygnacje, w tym dwie w formie mieszkalnej poddasza oraz dwukondygnacyjny strych, a także przestronną piwnicę. Czteroosiowa struktura pokryta jest charakterystycznym dwuspadowym dachem usytuowanym w układzie szczytowym i podzielona jest na dwa traktaty. Najbardziej zachwycająca, frontowa elewacja jest bogato zdobiona sztukaterią. W projekcie wyraźnie rozróżniono część handlową na parterze, mieszkalną na drugim i trzecim piętrze oraz poddasze z dekoracyjnym szczytem wzbogaconym o woluty i centralną wazę.

Okna w kamienicy zdobią profilowane opaski z uszakami. Nad tymi oknami pierwszego piętra znajduje się falisty gzyms, co, jak zauważył architekt profesor Wojciech Brzezowski, może sugerować inspirację architekturą saksońską ze względu na wówczas panujące trendy. W nadokiennikach na tym poziomie umieszczono przedstawienia sztukatorskie, które według Steina przedstawiają cztery pory dnia, natomiast według występującego w obrazie Olgierda Czernera – cztery pory roku.

Między oknami odnaleźć można pilastry, które zostały przyozdobione wolutami, ornamentem cekinowym, dzwoneczkami oraz wizerunkami twarzy zarówno kobiecych, jak i męskich. Nad oknami na trzeciej kondygnacji zamieszczono trójkątne nadokienniki, które były z dekoracją rzeźbiarską wypełnioną przerwanymi podstawami. Szczyt kamienicy, który ma cztery kondygnacje, jest podzielony gzymsem na dwie sekcje; w dolnej części umieszczono pilastry międzyokienne, podczas gdy w górnej część pomiędzy dwoma oknami zawierała pilaster i dwa elementy ślimacznice po obu stronach. Całość zwieńcza tympanon, który kończy się esownicami, nie łączącymi się na szczycie, lecz stanowiącymi podstawę dla wazonu.

Wejście do kamienicy odtworzono według rysunków A. Erlicha sprzed 1921 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w parterowej części kamienicy mieściła się apteka Cefarmu; obecnie mieści się w niej Apteka Pod Ratuszem, co sprawiło, że cała kamienica zyskała popularną nazwę. Na parterze można też znaleźć kwiaciarnię, co przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 18 we Wrocławiu

---