Kamienica przy Rynku 21 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy i jej architektura

Na działce o szerokości 5,5 metra, gdzie obecnie znajduje się kamienica, pierwotna zabudowa murowana została wzniesiona już w XIII wieku. Był to dom o konstrukcji jednotraktowej, uzupełniony o przedproże.

W roku 1517 miała miejsce istotna zmiana właścicieli, kiedy to kamienicę nabyła znana rodzina Fuggerów, zajmująca się bankowością i handlem, pochodząca z Augsburga. Na mocy nadanego w 1515 roku przez króla polskiego Władysława Jagiellończyka, Fuggerowie posiadali w mieście skład miedzi. Choć Jakub i Antoni Fuggerowie nie zamieszkiwali w samym Wrocławiu, zarządzanie ich majątkiem powierzone zostało kupcowi Johannesowi Metzlerowi, który posiadał udziały w kopalniach srebra i złota należących do węgierskiej rodziny Turzonów. To właśnie dzięki jego staraniom kamienica doczekała się przebudowy, stając się budynkiem o trzech traktach. W nowym układzie z przodu ulokowano sieni, w środkowym trakcie wydzielono klatkę schodową, a w dobudowanym tylnym trakcie znalazły się izba oraz przejście, które były połączone piętrowymi oficynami.

W 1567 roku Hans Horn, nowy właściciel kamienicy, zlecił kolejną przebudowę, której efektem był trzykondygnacyjny obiekt z dwuosiową fasadą, na której znajdowały się okna w zdwojonych obramieniach. Wysunięty gzyms stanowił zwieńczenie fasady, a powyżej niej umieszczono szczyt z podziałami lizenowo-gzymsowymi, zakończony wolutami. W tym okresie fasadę ozdobiły, dodatkowo, rzeźby lwów.

Na przełomie XIX wieku wnętrza kamienicy dostosowano do funkcji handlowych. Rok 1927 przyniósł decyzję o wyburzeniu starej kamienicy, a na jej miejscu wzniesiono nowy, pięciokondygnacyjny obiekt handlowy o modernistycznej fasadzie, który zrealizował projektant Eugen Halfpaap, współtworzący biuro projektowe Simon & Halfpaap. Dom Handlowy otwarto 1 czerwca 1928 roku, z inwestycją założoną przez firmę futrzarską C. Menzel & Sohn. Zgodnie z informacjami zawartymi w publikacji Krystyny Kirschke, oficjalne otwarcie miało miejsce w 1929 roku. W nowym budynku odbywał się handel przez trzy pierwsze kondygnacje, podczas gdy czwarte i piąte piętro przeznaczone były na pracownie i magazyny. Wejście do kamienicy usytuowane było w osi centralnej, prowadząc krótkim pasażem do przedsionka, z którego dostęp do sklepu i wąskiej sieni z windą oraz klatką schodową był zapewniony. Klatka schodowa została oświetlona oknami wychodzącymi na mały dziedziniec. Wzdłuż pasażu znajdowały się głębokie gabloty wystawowe. Elewacja parteru charakteryzowała się przeszklonymi witrynami, które były cofnięte względem wejścia, a wyższe kondygnacje uzupełniały panoramiczne okna w formie wykuszy, zakończone miedzianymi płaskimi daszkami. Całość zwieńczona była szklanym dachem z centralną lukarną, a szyld w postaci neonu ulokowany był pomiędzy parterem a pierwszym piętrem.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

W latach 1357–1442 posesją nr 20 oraz 21 zarządzała patrycjuszowska rodzina Steinkellerów. Bracia Lorencz i Rudiger byli ich przedstawicielami w latach 1417-1423, a od 1425 na czoło wysunął się Lorenz Steinkler jako właściciel obu działek. Pomiędzy 1442 a 1452 rokiem kamienica znalazła się w rękach kupca Hannosa (Hansa) Hesse, syna właściciela kamienicy nr 17, której spadkobiercy pozostawali właścicielami do 1459 roku. Hesse, syn, utrzymywał szerokie kontakty handlowe, obejmujące regiony od Brabancji po Poznań. Jego aktywa obejmowały miejsca w sukiennicach we Wrocławiu i Brzegu, a także posiadłości ziemskie, nieruchomości oraz ławy chlebowe. Rozpocząwszy od 1460 roku, syn Hesse zarządzał kamienicą samodzielnie. Przez następne dwanaście lat zadłużał budynek, a w 1472 roku postanowił ją sprzedać, nabywając w zamian mniejszą posesję nr 13 przy tej samej pierzei Rynku. Od 1472 roku nowym właścicielem został kupiec Niclas Lewpolt, a po jego zgonie w 1488 roku, kamienica przeszła na jego żonę Agnet oraz jej drugiego męża, majstra i złotnika Niklasa Pfnorre, aż do roku 1500.

W późniejszym okresie, około 1567 roku, własność kamienicy przejął Hans Horn, a następnie była w rękach bogatych kupców oraz rzemieślników, takich jak rodziny Morgenrothów, Müllerów i Schmidtów.

Po 1945

W wyniku tragicznych wydarzeń II wojny światowej, które miały miejsce w roku 1945, kamienica przy Rynku 21 we Wrocławiu została doszczętnie zniszczona. Po zakończeniu działań wojennych budynek został odbudowany, przy czym kamienica nr 20 połączono z nim, tworząc jeden wspólny kompleks mieszkalno-handlowy, który posiada wspólne wejście od strony kamienicy nr 20. Projekt odbudowy opracował architekt Janusz Bachmiński.

W trakcie odbudowy zadbano o zachowanie renesansowego układu fasady z 1567 roku, co miało na celu odzwierciedlenie podziału na dwie odrębne kamienice. Dodatkowo, na parterze budynku zlokalizowano sklep optyczny, który wzbogaca ofertę handlową w tym rejonie.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 21 we Wrocławiu

---