Kamienica przy Rynku 60 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy i jej architektura

Budynek usytuowany przy numerze 60 na wrocławskim Rynku ma swoją historię sięgającą średniowiecza, gdy to w XIII wieku rozpoczęto jego budowę. Jak wskazuje Chorowska, powstał on pod koniec tegoż stulecia i jest jedną z ostatnich kamienic wzniesionych w tego okresie. Oryginalnie był to narożnikowy budynek trzy kondygnacyjny, charakteryzujący się układem kalenicowym oraz pięcioma osiami okiennymi. Jego wymiary we wnętrzu były imponujące: długość na pierwszej kondygnacji wynosiła 17 metrów, a szerokość 6,2 metra w części wschodniej oraz 7,2 metra w zachodniej. Oryginalnie do Rynku prowadziły dwa wąskie wejścia z szerokością od 1,6 do 1,8 metra i wysokością od 2,5 do 2,67 metra, przykryte łękami w kształcie łuku. Dodatkowo znajdowały się tu okno oraz dwie wnęki. Wysokość parteru wynosiła 3,1 metra, a przed budynkiem usytuowane było przedproże z drewnianymi schodami, które później wyłożono eratykiem. Przedproże wystawało na 4,5 metra przed frontową ścianę kamienicy.

W okresie od drugiej połowy XIV wieku do drugiej dekady XV wieku nastąpiła przebudowa budynku, wskutek czego powstała trójskrzydłowa struktura. Piwnice od strony zachodniej, przylegającej do ulicy Odrzańskiej, wykonano w technice murowanej z eratyków i cegieł w jednowózkowym wzorze, gdzie długość obu skrzydeł wynosiła odpowiednio 9,5 metra i 8,6 metra. W tym samym czasie, na przedłużeniu skrzydła zachodniego, dobudowano oficynę. Na przełomie XV i XVI wieku przeprowadzono dalsze prace, które zwiększyły rozmiary budynku o dwa pełne trakty, a dziedziniec między skrzydłami został zabudowany. Piwnice, w tym większe piwnice frontowe, zostały przykryte kolebami. W tej fazie budowy na parterze oraz w zachodnich skrzydłach pojawiły się trzy portale gotyckie ostrołuczne, z atutującymi zdobieniami, które obecnie zdobią budynek.

W XVI wieku elewacja budynku zyskała renesansowe zwieńczenia, gdyż na jej szczycie pojawiły się trzy schodkowe szczyty. Przełom XVII wieku przyniósł gruntowną modernizację fasady, która wzbogacona została o nowy barokowy portal zwieńczony trójkątnym tympanonem oraz pilastrami wielkiego porządku. Na dachu umieszczono trzy lukarny, stylizowane na edykuły, otoczone ozdobami w formie wolutowych spływów. Następnie w 1791 roku, hrabia Carl Gottieb von Sandretzky, przystąpił do rozbudowy kamienicy, dodając nową, czwartą kondygnację oraz namiotowy dach. Na portalu wejściowym, w tympanonie, znalazł się herb nowego właściciela. W tej formie budynek utrzymał się do roku 1897, kiedy to wprowadzono ostatnie zmiany, nadając budowli piątą kondygnację oraz zmieniając charakter okien na łukowe. Fasada została przekształcona w stylu eklektycznym, zachowując jednocześnie barokowy portal. W latach dwudziestych XX wieku na drugim piętrze funkcjonował sklep z tkaninami „Hinke & Co.”

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Do roku 1414 kamienica była własnością Alexiusa Sachse, który po swojej śmierci pozostawił nieruchomość swojej żonie Elizabeth oraz dzieciom: Annie, Hansowi (Hannusowi) i Marcie. W 1428 roku, Hans był w stanie wykupić udziały sióstr, zarządzając posiadłością niemalże do końca swojego życia, które zakończyło się w 1446 roku. Dwa lata przed jego zgonem, nieruchomość przeszła w ręce jego szwagra, Petera Falkenhaena, męża Marty, a później Hedwig. Peter był szlachcicem, który w 1442 roku uzyskał prawa miejskie. W 1455 roku sprzedał kamienicę, przenosząc się na ulicę Św. Wojciecha. Nowym właścicielem został kupiec Niklas von Brige, który zdobył wiele nieruchomości, w tym przy ulicy Ruskiej oraz posiadał komorę w sukiennicach. Zmarł w 1466 roku, a kamienica przeszła w ręce Niklasa Grantke. Pozostawała w jego rękach do 1493 roku, kiedy to jego żona Judith sprzedała własność Konradowi Sauermannowi, górnoniemieckiemu kupcowi, mającemu szerokie kontakty handlowe od Wenecji do Poznania. W 1490 roku Sauermann nabył obywatelstwo wrocławskie oraz uzyskał przywilej herbowy w 1492 roku. Działał jako starszy gildii w latach 1499 i 1502, kontynuując pomyślne interesy w branży górniczej i mennictwie. Właścicielem zamku w Jelczu stał się od 1508 roku.

W połowie XVI wieku kamienica przeszła w ręce Hansa Wolffa, który zmarł w 1568 roku. W latach 30. XVII wieku zamieszkiwał tu cesarski pułkownik, którego nazwisko nie jest znane, i udzielił schronienia cesarskim werbownikom podczas tumultu w 1636 roku. W 1671 roku dom był już własnością spadkobierców Christopha Goschkego. W 1726 roku nowym właścicielem kamienicy został Johann von Tschimau, a w 1791 roku znów przeszła w ręce hrabiego Carla Gottieb von Sandretzky.

Po 1945 roku

W wyniku działań wojennych, które miały miejsce w 1945 roku, kamienica przy Rynku 60 we Wrocławiu nie doznała znacznych uszkodzeń. Dzięki temu została szybko poddana renowacji, a około 1950 roku przeszła nieoczekiwaną przebudowę. Prace remontowe rozpoczęto na końcu 1948 roku.

W wyniku tych prac okna na pierwszym piętrze zyskały prostokątny kształt, a sama fasada została przekształcona w nowoczesny, pozbawiony stylizacji wygląd. Przy tej okazji zlikwidowany został również niezwykle reprezentacyjny barokowy portal.

W 1946 roku na parterze budynku otwarto cukiernię „Szkocka”, która mieściła się w prawej, wschodniej części kamienicy, oraz „Dom handlowy” w jej lewej części. W kolejnych latach, od 1949 do 1950 roku, w budynku funkcjonowały Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych. Natomiast od 1950 do 2004 roku działała tutaj księgarnia im. Stefana Żeromskiego, ustanowiona przez Dom Książki.

Po wielu latach użytkowania, w 2008 roku kamienica przeszła generalny remont, a już w 2011 roku jej wartość została oszacowana na 43 346 500 zł.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 60 we Wrocławiu

---