Kamienica przy Rynku 27–28 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy i jej architektura

Do roku 1909 istniały dwie odrębne działki, na których wznosiły się dwa przykłady średniowiecznej architektury, o szerokości wynoszącej odpowiednio 10,5 metra oraz 9 metrów.

Kamienica nr 27

Pierwotna struktura posiadłości nr 27 pochodzi z XIV wieku i zajmowała pełną głębokość działki. Jej całkowita szerokość wynosiła około 10,5 metrów. Z zachowanej części muru można datować fragmenty na XIV-XV wiek. W latach 1366-1369 kamienica przeszła przebudowę, a kolejna miała miejsce w drugiej połowie XVI stulecia. Z tego okresu budowla znana jako Seidel’sches Haus (Dom Seidela) miała układ dwutraktowy: w bryle frontowej znajdowała się sień oraz jedna izba, a w tylnej usytuowano drugą izbę z przejściem. Kamienica miała trzy kondygnacje, wyróżniająca się trzyosiową elewacją z boniowaniem po bokach oraz czterokondygnacyjnym szczytem bogato zdobionym ornamentem. Projekt budynku przypisuje się gdańskiemu architektowi Hansowi Schneiderowi von Lindau, który był również odpowiedzialny za zrealizowane projekty w obrębie fortyfikacji Wrocławia.

W 1758 roku posiadłość ta przeszła na własność potomka Bernharda Josepha Grunda. Do 1907 roku swoje siedziby miały w niej firmy „Littauer” oraz „Oppenheim & Schweitzer”, natomiast część parteru zajmował Bank Wechsel-Geschäft Jaffe & Co.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Właścicielem posesji jako pierwszy udokumentowany był Hans Rimer. Choć dokładna data nabycia nie jest znana, w 1349 roku sprzedał ją Niclosowi von Sittin (Sitten), sam nabywając dwie inne działki, w tym kamienicę przy Rynku 15. Od 1347 roku Sittin był także właścicielem sąsiedniej kamienicy nr 26. Posesja nr 27 była w jego rękach tylko przez dwa lata, zanim sprzedał ją Richhartowi von Gobin, radnemu w 1362 roku.

W 1355 roku majątek przeszedł na własność Mathiasa Gurtelera, zamożnego wrocławianina, który w 1360 roku zakupił kamienicę narożną nr 28, łącząc obie na krótko. Niestety, w 1371 roku nie udało mu się znaleźć nabywcy dla połączonych posesji, stąd smutna konieczność sprzedaży ich oddzielnie. Posesję nr 27 kupił Nicolaus vom Clettindorf (z Kleciny), inwestor z wieloma kapitałami oraz posiadłościami.

W 1374 roku nowym właścicielem, pochodzącym z patrycjuszy, został Piotr Beyer młodszy; przez 25 lat był nieprzerwanie wybierany do rady miasta. Jego ojciec był właścicielem posesji nr 19. Beyer zamienił później swoją posesję z Hansem Schewitzem (Schebitz) z sąsiedztwa. Beyer zamieszkiwał w posiadłości przez prawie dwadzieścia lat, przekazując ją norymberskiemu kupcowi Fritzowi Regelerowi. Ten prowadził działalność handlową w Wrocławiu, Krakowie oraz Brzegu, aż do momentu, gdy w 1417 roku stracił majątek na skutek długów. Posesja nr 27 sprzedana została za zaledwie 280 grzywien.

Nowym właścicielem został Aleksy Banke (Bancke, Banck, Bank), również finansista i kupiec. Zarządzał miastem od 1422 roku, obejmując funkcję raty w 1437 roku, a w 1438 pierwszego ławnika. Handlował w Czechach oraz Prusach, a także był fundatorem ołtarza w kościele św. Elżbiety. W 1425 roku stał się właścicielem kamienicy nr 25, co być może było spowodowane brakiem odpowiedniego dostępu do zaplecza jego sklepu.

Następnie w 1427 roku piętnastomiesięczna posiadłość przeszła w ręce Hansa Foita, zamożnego kramarza Vinzenza Frauendienst, tracącego majątek na ogromne długi zaciągnięte w Ratyzbonie oraz Norymberdze. Zmarł w 1440 roku, a jego kamienica przeszła na Johanna Sponsbruga, który był wybierany do rady w kolejnych latach. Sponsbrug spłacił zobowiązania i zmarł w 1452 lub 1453 roku, po czym kamienica przeszła w ręce małżeństwa Valentinusa i Magdaleny Hunger, którzy przez kredytowali swoje zakupy.

W 1464 zmarł Valentinus, a Magdalena należy do rodów wrocławskich z kamienicą nr 58. Magdalena sprzedała posiadłość w 1468 roku nowemu mężowi Thomasowi Saffranowi, przenosząc się do nowego domu nr 52 przy rynku. Kupcem został również Peter Jenkwitz (Jenckiewicz), który w 1482 roku zdołał oddłużyć posesję. Zmarł w 1488, przekazując ją następnie swoją rodzinie.

Kamienica nr 28

Kamienica nr 28, znana jako „An der Kornecke”, to narożnikowa budowla pochodzenia średniowiecznego, wzniesiona na podwójnym planie, co może świadczyć o połączeniu dwóch kamienic. W latach 1466-1483 zlokalizowana była tu miejska winiarnia. Kamienica charakteryzowała się trzema osiami okiennymi, a węgierski port term. Szczytowy wykaz. W końcu XVI stulecia kamienica przeszła przebudowę w stylu manieryzmu, co znalazło osobisty wyraz w jej otworach okiennych oraz gzymsach.

W dokumentach kamienica była zarejestrowana pod adresem Rynek 28 lub Świdnicka 1, a jej lokalizację opisano jako miejsce położone przy Targu Zbożem (Ziarnem). W 1889 roku budowla została rozebrana, a rok później wzniesiono nowy obiekt zachowujący styl neoromański, zaprojektowany przez Wilhelma Mertensa dla Breslauer Wechslerbank, w którym znajdowały się pięć osobnych wejść oraz 6 klatek schodowych.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Pierwszym nazwanym właścicielem był mistrz Bertold, zasłużony prawnik, który mieszkał tam przed 1351 rokiem. Był znany z działalności na rzecz księcia śląskiego i brał udział w wielu aktach hołdowych. Zmarł w 1352 roku, a posiadłość przeszła w ręce jego spadkobierców. W roku 1360 szansę na zakup kamienicy miał Maciej Gurteler, który po kilku latach wcielił sąsiednią posiadłość Rynek 27, chociaż po nieudanym połączeniu obie kamienice sprzedano oddzielnie Michałowi von Troppau.

W 1374 roku posiadłość przeszła w ręce Hansa Hartlieba, który był protoplastą rodu wrocławskiego. Kamienica była dużym dobrem, a po jego śmierci w 1374 ręce spadły w pełni na jego zięća Mikołaja Steinkellera. W 1466 roku, z powodów nieznanych, posiadłość sprzedano miastu, które przywróciło jej status miejskiej winiarni. Prawdodopodobnie znajdowała się tu przez następne lata jako winiarnia włoska.

Połączenie trzech kamienic

Wkrótce po 1909 roku, firma Bernhard Joseph Grund będąca właścicielem kamienicy nr 26, ogłosiła konkurs na projekt przebudowy zgodnie z zaleceniami komisji „Stary i Nowy Wrocław”. Projekt miał za zadanie dobudować nowe piętro a także połączyć wszystkie trzy kamienice oraz przekształcić je w dom handlowy. Mimo, iż projekt zlecony projektantowi Gaze & Böttcher nie został zrealizowany, przewidziano jego zmiany w 1913 roku w projekcie architekta Karla Grossera. Budynki nr 27 oraz 28 zostały wyburzone, co umożliwiło wzniesienie czteropiętrowego budynku, którego zaokrąglony narożek zapewniał bezpośredni widok na Rynek oraz Ratusz.

Nowoczesna fasada budynku została wzbogacona o elementy byłydominujące w architekturze historycznej, a parter i pierwsze piętro zajmowały sklepy oraz usługi, podczas gdy wyższe kondygnacje przystosowano dla mieszkańców.

Po 1945

W wyniku działań wojennych, które miały miejsce w 1945 roku, obie kamienice uległy znacznemu uszkodzeniu, a zwłaszcza budynek narożny. Po wojnie nastąpiła jego odbudowa oraz przekształcenie w obiekt mieszkalno-handlowy. Ten nowy kształt budynku częściowo nawiązywał do formy, jaką miał w okolicach roku 1600.

Za projekt odbudowy odpowiedzialni byli Janusz Bachmiński oraz Józef Rachwalski, którzy pracowali pod kierunkiem Marcina Bukowskiego. Warto zaznaczyć, że od momentu zakończenia prac rekonstrukcyjnych, na parterze kamienicy mieści się oddział Poczty Polskiej (UP 32).

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 27–28 we Wrocławiu

---