Kamienica przy Rynku 25 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy i jej architektura

Na działce nr 25 we Wrocławiu, pierwsza struktura powstała w późnym średniowieczu. Był to skromny murowany dom mieszkalny o jednej izbie, który z czasem przeszedł szereg przekształceń. W około 1770 roku zrealizowano istotną przebudowę, a na jego miejscu stanęła trzykondygnacyjna kamienica. Jednakże w 1906 roku budynek ponownie uległ radykalnym zmianom; w jego miejscu zbudowano pięciokondygnacyjny dom handlowy Stein & Koslowsky, zaprojektowany przez architekta Alvina Wedemanna. Istotne jest, że w nowym obiekcie zachowano średniowieczne piwnice oraz murowane ścianki szczytowe, między którymi wkomponowano stalowe rygle mające ponad 10 metrów długości, a na nich ułożono żelbetonowe stropy.

Budowla ta zyskała secesyjno-barokowy styl. Jej fasada została zaprojektowana jako pięciokondygnacyjna kamienna rama utworzona przez masywne pilastry w wielkim porządku, które wsparły efektowny szczyt. Na dolnej części, pilastry zostały ozdobione płaskorzeźbami przedstawiającymi orła oraz pelikana. Na wysokości między drugą a czwartą kondygnacją, w centralnej osi fasady, umiejscowiono płaski wykusz, który wieńczyła secesyjno-barokowa balustrada. Piąta kondygnacja została aranżowana z oknami łukowymi, a cała fasada zakończona została wysuniętym gzymsem oraz imponującym dwukondygnacyjnym szczytem, w którym umieszczono owalne okno flankowane rzeźbami chłopców z girlandami liści laurowych. Całość przykrywał dwuspadowy dach o układzie kalenicowym.

Wnętrze kamienicy na czterech pierwszych kondygnacjach zaprojektowano z myślą o obszernej powierzchni sprzedażowej. Parter zajmowały duże witryny wystawowe oraz podwójne, oszklone drzwi; jedno z nich usytuowane centralnie prowadziło do sklepu, natomiast drugie, z boku, prowadziło do klatki ewakuacyjnej. Powyżej trzeciego piętra zaaranżowano pomieszczenia produkcyjne, co z pewnością ułatwiało działalność handlową.

Pierwszym właścicielem nowego domu handlowego była firma bieliźniarska Stein & Koslowsky, która wcześniej miała swoją siedzibę w kamienicy nr 16. W okresie przełomu lat 20. i 30. XX wieku budynek przeszedł w ręce spółki Herz & Ehrlich, założonej w 1846 roku. Drugi salon tej firmy mieścił się w kamienicy nr 9 przy rynku, która obecnie nie istnieje. Zgodnie z informacjami Krystyny Kirschke, dom handlowy Herz und Ehrlich został otwarty w 1920 roku, a w tym samym czasie zmieniono układ witryn oraz wejść.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

W latach 1420-1425, posesje na tym terenie należały do kupca Markusa Beckensloera, który był także właścicielem kilku innych kamienic, w tym obiektów położonych przy ulicy Kuźniczej (od 1430) oraz przy ul. Więziennej (od 1438). Następnym właścicielem działki został kupiec Alexius Banke, który pełnił również rolę finansisty oraz rajcy; w 1452 pełnił funkcję prowizora Nowego Szpitala Bożego Grobu. Od 1417 do 1427 roku był także właścicielem kamienicy nr 27 przy tej samej pierzei Rynku. Prawdopodobnie brak dostępu do zaplecza domu skłonił go do zakupu posesji nr 25, w której mieszkał aż do swojej śmierci w 1454 roku. Po jego śmierci, dom przeszedł w ręce jego żony Barbary, będąc jej własnością do 1466 roku.

Na przestrzeni kolejnych lat posesja była w posiadaniu spadkowiczów – sześciorga dzieci oraz ich bliskich. W 1484 roku kamienicę nabył Wenzil Reychil młodszy, którego ojciec zajmował posiadłość przy kamienicy nr 17 od 1442 roku. Po śmierci ojca w 1460 roku Wenzil przejął majątek. Rodzina Reichel miała wielu potomków noszących to nazwisko, co utrudniało ustalenie, który z nich był właścicielem kamienicy. Wśród nich wyróżniają się dwie osoby: ojciec, który zmarł w 1460 oraz jego syn, który zmarł w 1489 roku. Starszy Wenzil był posłem w Pradze, a także rajcą oraz nabywcą wielu gruntów, a młodszy był wybierany na ławnika w latach 1483-1489. Zginął 20 sierpnia 1489 roku w Budzie. Po jego śmierci, kamienica przeszła w ręce jego spadkobierców, a od 1493 roku jedynym właścicielem stał się Niclas Rytter, który dodatkowo posiadał dom przy Placu Solnym 17. W 1494 roku Niclas zmarł, a jego majątek odziedziczyli córka Urszula oraz jej mąż Benedykt, którzy posiadali kamienicę aż do 1501 roku.

Po 1945

W wyniku działań wojennych, które miały miejsce w 1945 roku, budynek przy Rynku 25 we Wrocławiu doznał ograniczonych zniszczeń. W ciągu następnych dwóch dekad, w latach 70. XX wieku, kamienica poddana została znaczącej przebudowie.

W ramach remontu dokonano wymiany witryn, a także przebito strop, co umożliwiło utworzenie otwartej przestrzeni łączącej parter z pierwszym piętrem. Zastosowane wachlarzowe schody nadały budynkowi nowoczesny wygląd, poprawiając jednocześnie komunikację wewnętrzną.

Warto również zaznaczyć, że od 1956 roku w obiekcie tym znajduje się siedziba Mody Polskiej oraz Dolnośląskiego Zakładu Doskonalenia Zawodowego, co przyczyniło się do dalszego rozwoju i utrzymania budynku w dobrym stanie.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 25 we Wrocławiu

---