Kamienica przy Rynku 1 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy

Historia kamienicy przy Rynku 1 we Wrocławiu sięga już XIV wieku, kiedy to na narożnej działce wzniesiono pierwszy budynek. W tym czasie w lewej części obiektu znajdowała się przestronna sień, z której można było przejść do pomieszczenia frontowego. W prawym trakcie, przy ścianie, umieszczono schody, a w tylnym trakcie istniało małe pomieszczenie z wyjściem na dziedziniec.

Na przełomie XV i XVI wieku elewacja budynku przeszła znaczącą przebudowę. Powstało wtedy trójdzielne okno, którego autorstwo przypisuje się rzemieślnikowi związanym z warsztatem Briciusa Gauskego, który również pracował nad przebudową Ratusza. Kolejne modernizacje, głównie elewacji, miały miejsce około 1755 roku i ponownie w 1802 roku (1804), nadając budynkowi bardziej barokowo-klasycystyczny wygląd.

Kamienica, zbudowana na działce o wymiarach 10 na 33 metry, w tym okresie miała wysokość trzech kondygnacji oraz trzy osie okienne. Z lewej strony, od strony Rynku, można było zauważyć portal wejściowy. Nad oknami pierwszego piętra umieszczone były półokrągłe wnęki zdobione palmetami. Na trzeciej kondygnacji przebiegał gzyms wykończony wąskimi wspornikami, ozdobiony girlandami. Szczyt budynku zaś został wzmocniony przez szerokie pilastry, a w centralnej osi umiejscowiono dwa prostokątne okna, nad którymi znajdował się fryz palmetowy, a wyżej półokrągłe okno.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Do 1418 roku właścicielem kamienicy był Kasper Ungeraten. Później, w latach 1418–1430, budynek przeszedł w ręce Hannosa (Hanusa) Schramme. W 1430 roku, zgodnie z umową małżeńską z żoną Dorotheą, kamienica została sprzedana Niklasowi i Annie Strelen (von Strelen). Jednakże z powodu zadłużenia, w 1444 roku kamienica trafiła do kupca Chwala, który zlikwidował obciążenie czynszowe. Prawdopodobnie miał on syna, Chwala Lorberera, który odziedziczył parcelę i zajął się handlem przyprawami, posiadając sklep na Rynku oraz współpracując ze spółką prasko-salzburską sprzedającą pieprz do Wrocławia. Dnia 1 sierpnia 1439 roku kamienica została przekazana małżonce Chwala, Magdalenie z Pragi, a po jego śmierci w 1447 roku, dzieci odziedziczyły budynek.

W 1447 roku kamienica została zakupiona przez Albrechta Scheuerleina (Scheurla), który był rajcem miejskim oraz ekonomem ówczesnego kościoła parafialnego św. Elżbiety oraz kościoła zakonnego św. Bernardyna. Scheuerlein był też jednym z właścicieli największej spółki handlowej założonej w 1455 roku. W 1460 roku nabył również Kamienicę nr 2 „Pod Gryfami” Kamienicę nr 2 „Pod Gryfami”.

Po jego śmierci budynek przeszedł w ręce jego wdowy Libste, a następnie pozostawał w rodzinie jego potomków do 1501 roku. W 1804 roku właścicielem kamienicy był kupiec Johann Schur, a w budynku działało wydawnictwo Augusta Scherla, które m.in. drukowało Wrocławskie Księgi Adresowe. Natomiast w latach trzydziestych XX wieku kamienicą zarządzali Bernhard i Erich Grund, pełniący funkcje konsulów Królestwa Belgii.

Kamienica secesyjna

W 1906 roku, postanowiono o rozbiórce barokowo-klasycystycznej kamienicy, czego efektem stało się rozpoczęcie budowy nowego obiektu, który miał przybrać formę stylu secesyjnego. Projektantem tego nowoczesnego budynku był wrocławski architekt Hermann Wahlich. Już w 1907 roku zakończono budowę, a budynek zyskał miano domu handlowego „Geschäftshaus Ludwig Wittemberg”. Był to pierwszy i jedyny tego rodzaju obiekt na pierzei zachodniej Rynku. W 1909 roku nowa przestrzeń została wynajęta przez firmę Tauer-Magazin August Brendix, specjalizującą się w sprzedaży akcesoriów oraz strojów żałobnych.

Początkowo, na parterze budynku mieściło się siedem oddzielnych sklepów, z niezależnymi wejściami; z biegiem lat jednak połączono je, tworząc jeden, duży punkt sprzedaży. Na wyższych piętrach z kolei zlokalizowane były pomieszczenia biurowe. W 1927 roku obiekt stał się siedzibą Niemieckiej Narodowej Partii Ludowej, co dodatkowo podkreślało jego znaczenie w ówczesnej Wrocławskiej społeczności.

Architektura

Budynek wyróżnia się pięcioma kondygnacjami, a jego zwieńczeniem jest dach mansardowy o dwóch kondygnacjach. Konstrukcją wykonaną z żelbetonu eksponują ozdobne pilastry, które nadają elewacji elegancji. Na trzech dolnych piętrach umieszczono duże witryny, a na dwóch wyższych – mniejsze okna. Od strony Rynku zastosowano nowoczesną, dwuplanową fasadę, która miała na celu uchwycenie widoku kościoła św. Elżbiety, poprzez co najmniej dwie różne osie widokowe. Na pierwszym planie znajduje się pięciokondygnacyjny ryzalit, który jest jednoskrzydłowy i zwieńczony szczytem, dekorowany zgeometryzowanymi wolutami. Z kolei drugi plan to główny budynek, który wieńczy podobny szczyt na całej szerokości. Na wolutach umieszczono datę powstania obiektu oraz inicjały jego właściciela, Ludwiga S. Wittemberga.

Od ulicy Mikołaja dostrzegamy długą, siedmioosiową elewację, w której znajduje się główne wejście do budynku, prowadzące do klatki schodowej. Nad wejściem umieszczono pięciokondygnacyjny wykusz, który wieńczy kopulasty hełm. Po obu stronach tego wykuszu widzimy dekorację kwiatową wykutą w piaskowcu, co dodatkowo wzbogaca estetykę całego obiektu. Elewacja budynku kończy się daleko wysuniętym okapem, po którym znajduje się dwukondygnacyjny dach.

Lata powojenne

Od 1945 roku, budynek przy Rynku 1 we Wrocławiu przeszedł istotne zmiany, gdyż został zaadoptowany na potrzeby Krawieckiej Spółdzielni Pracy POLMODA. Na parterze ulokowano sklepy, podczas gdy piętra przekształcono w szwalnie, co miało znaczący wpływ na lokalną gospodarkę.

W okresie lat 70. XX wieku, na parterze działał sklep z konfekcją pod nazwą „Otex”. Po kilku latach, w latach 1996–1997, budynek przeszedł kolejną transformację, tym razem dostosowano go do funkcji oddziału Hypo-Banku Polska SA.

W następnych latach, między 1997 a 2002, w przestrzeni tej znajdowała się siedziba Radia Kolor, które mogło korzystać z atrakcyjnej lokalizacji budynku. Warto zaznaczyć, że od 1996 roku najemcą kamienicy stała się spółka Financial Invest Group, która obecnie jest jej właścicielem.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 1 we Wrocławiu

---