Kamienica przy Rynku 5 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy

„Pierwsza struktura postawiona na parceli oznaczonej numerem 5 pojawiła się już w XIII wieku; była to niewielka budowla z jedną izbą, wzniesiona w formie kalenicowej. W obrębie lat 1300–1450 budynek przeszedł istotne zmiany: jego długość poszerzono do północnej granicy działki, osiągając szerokość 13,7 m. Dodatkowo, od strony podwórza, dobudowano południową oficynę. W części tylnej znajdował się skarbiec handlowy. Z kolei w północnej oficynie zachowały się okrągłe schody w stylu gotyckim, które są unikalnym przykładem architektury mieszczańskiej Wrocławia.

Na początku XV wieku budynek, który miał już dwie kondygnacje, został rozwinięty poprzez dobudowę południowo-zachodniego narożnika, co doprowadziło do utworzenia prostokątnego kształtu z dwu traktowym układem. Kamienica charakteryzowała się dachem szczytowym oraz trzyosiową fasadą, w której znalazły się ostrołukowe otwory okienne.

W 1574 roku nastąpiły kolejne istotne zmiany oraz remonty: zrewidowano układ wnętrz, wprowadzono nowe sklepienia krzyżowo-żebrowe (które przetrwały w pomieszczeniach na pierwszym piętrze) oraz drewniane stropy. Okna umiejscowione na parterze i pierwszym piętrze otoczono płaskimi opaskami. Ponadto nad prawymi oknami umieszczono wąski gzyms, podtrzymywany przez rzadko rozstawione tryglify, pomiędzy którymi wkomponowano datę „1574”. Nad oknami na pierwszym piętrze znajduje się natomiast fryz dekorowany kanelurami.

W parterowej sieni wprowadzono ozdobne sklepienie, które wzbogacono o motywy roślinne, liliowe wzory oraz małe kółka wypełnione gwiazdami czy główkami aniołów w polach oddzielonych ornamentowymi pasami. Z tego okresu przetrwała do dzisiaj także trójprzęsłowa sala pod ziemią, znana jako Piwnica Stańczyka, której sklepienia posiadają żebra łączące się w ludzkiej głowie. Data z tej przebudowy została zaznaczona na korynckiej kolumnie położonej międzyokiennej w Sali Prezydenckiej, gdzie również znajduje się drewniany, polichromowany strop z kwiatowymi wzorami.

W roku 1740 kamienica przeszła kolejne modernizacje w stylu barokowym; na jej elewacji pojawiły się pilastry stworzony w wielkim porządku, a nowe formy okienne wprowadzono także na piętrach. W XVIII wieku fasada przeszła dalsze zmiany, a XIX wiek przyniósł nieokreślone prace remontowe, co zostało uwiecznione datą 1860, wyrytą w tynku na szczycie budynku.

Opis architektoniczny

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, budynek przeszedł proces odbudowy w stylu barokowym, co znacząco wpłynęło na jego obecny wygląd. W chwili obecnej kamienica składa się z czterech kondygnacji, które są uzupełnione przez dwa poziomy poddasza oraz jednokondygnacyjny strych. Dodatkowo, budynek dysponuje dwoma poziomami piwnic, z czego jedna z nich została zasypana.

Warto zwrócić uwagę, że budowla charakteryzuje się układem pięcioosiowym, co w połączeniu z dachem dwuspadowym w układzie szczytowym nadaje jej szczególny charakter. Oficyna budynku z kolei posiada aż trzy kondygnacje.

Od strony podwórza wyróżnia się szczyt, który wieńczy całą strukturę i jest ozdobiony siedmioma blendami. To detal, który czyni tę kamienicę wyjątkową, jako że jest to jedyny tego rodzaju szczyt na wrocławskim Rynku.

Ozdoby szczytu obejmują korynckie pilastry, dwa gzymsy oraz wolutowe spływy, a całość wieńczą finezyjne wazy. Okna budynku mają kształt prostokątny, każda z nich otoczona jest kamiennymi opaskami kostkowymi na pierwszym i drugim piętrze, a na trzecim piętrze znajdują się obramienia fasciowe oraz proste opaski z uszakami.

Tradycja kulinarna w murach kamienicy

W murach kamienicy przez setki lat funkcjonowały różnorodne lokale gastronomiczne, co pięknie podkreśla jej bogatą historię. W pierwszej połowie XVII wieku mieścił się tam zajazd o wysokiej renomie, który gościł znanych i prominentnych ludzi, w tym samego króla Władysława IV Wazę.

W 1938 roku w tym samym budynku można było odwiedzić piwiarnię „Ratsherrn Schänke”, prowadzoną przez Waltera Urlta, która przyciągała lokalnych mieszkańców i turystów. Po zakończeniu II wojny światowej miejsce to zmieniło swój charakter na bar rybny, co również przyciągało wielu gości.

W 1991 roku nastąpił przełom w historii kamienicy, kiedy to otwarto restaurację „Dwór Wazów”. Nazwa lokalu nawiązywała do wizyty króla, co nadało mu szczególne znaczenie historyczne. Trzy lata później nowy właściciel, Józef Dziąsko, zmienił nazwę na Dwór Polski, który szybko zyskał uznanie wśród elity Wrocławia.

Wśród gości „Dworu Polskiego” znajdowały się znane osobistości, w tym Aleksander Kwaśniewski, Nick Cave, Jan Garbarek oraz William Wharton. Szacowność lokalu przyciągała także członków wrocławskiego oddziału Związku Szlachty Polskiej, którzy spotykali się tam często, tworząc nieformalną tradycję towarzyskich spotkań w tej wielu znaczącej kamienicy.

---

Oceń: Kamienica przy Rynku 5 we Wrocławiu

---