Kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 41 we Wrocławiu

---

Historia posesji i kamienicy

Kamienica, o której mowa, została usytuowana w południowo-zachodniej części Wrocławia. Warto zauważyć, że teren, na którym stoi, został przyłączony do miasta już w 1342 roku, co miało miejsce w rezultacie wielkiego pożaru, który przetrzebił Wrocław. W obrębie nowo powstałego obszaru wzniesiono złożony system murów obronnych z basztami oraz barbakanem. Ulice w okolicy zaczęły zyskiwać nowe nazwy, w tym ulicę Carlstrasse, dedykowaną cesarzowi Karolowi IV.

W XV wieku obszar ten znalazł się w granicach tzw. Kwartału Słodowników, który rozciągał się w łuk między aktualną ulicą Wierzbową a zachodnim końcem współczesnej ulicy Grodzkiej, znajdując się pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym obwodem obronnym oraz w sąsiedztwie Czarnej Oławy. To rzeka w tym regionie pełniła funkcję fosy wewnętrznej. Nazwa kwartału wiąże się z profesją słodowników, których przedstawiciele zamieszkiwali ten obszar od wieków.

Proces zagospodarowywania parceli rozpoczął się po wytyczeniu linii fortyfikacyjnych w latach 1329–1348, a do tego czasu grunty te znajdowały się przy wschodniej stronie ulicy Vnder den melczern. Już w XVI wieku odcinek otaczający ulice św. Doroty (Dorothengasse) oraz Krupniczą (Graupegasse) zyskał nazwę Hummerei. Z biegiem lat, druga ćwierć XV wieku przyniosła podział Kwartału Słodowników, a obszar pomiędzy ulicami św. Mikołaja i Świdnicką stał się częścią tzw. Kwartału Kupców. W pierwszej połowie XIX wieku nastąpiła znacząca zmiana charakteru dzielnicy, która przekształciła się w ośrodek rzemieślniczo-handlowy, co wiązało się z napływem społeczności żydowskiej do tej części miasta.

Kamienica nr 41, wzniesiona w trakcie odbudowy po pożarze Wrocławia w 1708 roku, była domem dla zamożnej rodziny żydowskiej Goldschmidt, która od 1837 do 1943 roku była jej właścicielem oraz mieszkańcem. Ich działalność gospodarcza, znana jako S. E. Goldschmidt & Sohn, została założona w 1810 roku i miała swoje biuro w budynku od 1843 do 1942 roku. Oprócz działalności finansowej, kamienica oferowała również mieszkania czynszowe mieszkańcom z różnych zawodów, takich jak krawiec, doradca podatkowy, krawcowa, lekarz oraz szewc.

Na historycznym planie z 1863 roku dostrzec można nieistniejące obecnie oficyny, które przylegały do tylnej elewacji budynku. W 1934 roku kamienica zyskała na nowo przydatne udogodnienie — instalację wodno-kanalizacyjną. Zmiana numeracji domów przy ulicy Kazimierza Wielkiego miała miejsce na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, w wyniku czego pierwotny numer kamienicy zmienił się z 42.

Opis architektoniczny

Kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 41 została wzniesiona po 1708 roku, co potwierdza zachowany plan budynku z tego okresu. Obiekt ten stanowił trzytraktową kamienicę, która charakteryzowała się sklepioną klatką schodową umieszczoną w części środkowej oraz dużą sienią na parterze, przykrytą sklepieniem kolebkowym z lunetami.

W drugiej połowie XIX wieku, fasada zyskała klasycyzujący charakter, co zmieniło jej pierwotny wygląd. W tym okresie budynek był czterokondygnacyjny, z płaskim dachem, podpiwniczony i czteroosiowy. Brama przelotowa prowadząca do sieni umiejscowiona była w skrajnej wschodniej osi, a z sieni prowadziły schody wyrównawcze do trójbiegowej klatki schodowej. Na parterze, w osi fasady, znajdowało się również wejście do pomieszczenia przeznaczonego na sklep.

Fasada, posiadająca cztery osie w części parterowej, jest boniowana, co nadaje jej elegancki wygląd. Pomiędzy kondygnacjami można dostrzec gzyms kordonowy, zaś okna drugiej kondygnacji otoczone są pilastrami z głowicami kompozytowymi, które podtrzymują prostokątne nadproże z trójkątnym naczółkiem. Pod oknami znajdują się również prostokątne płyciny, które mają ramy o wklęsłych narożach.

Nad oknami trzeciej kondygnacji umieszczono nadproża w formie gzymsu podpartego na konsolkach. Z kolei gzyms koronujący oddziela budynek od dachu, który posiada namiotową formę z dwoma lukarnami. Z wschodniej strony kamienica jest wyższa od sąsiedniego budynku, a jej trzyosiowa elewacja jest widoczna w tylnej części. Tylna elewacja ma sześć osi, a czwarta kondygnacja jest czteroosiowa. Okna w tym obszarze są proste i otoczone wąskimi profilowanymi opaskami.

Po 1945 roku

„Budynek przetrwał szczególnie trudny okres II wojny światowej w 1945 roku. W latach 1960–1961 przeprowadzono istotny remont kamienicy, który obejmował nie tylko likwidację ostatniej kondygnacji, ale również zmianę dachu na namiotowy format. Dodano również dwie lukarny, co wzbogaciło architekturę obiektu; przynajmniej według dostępnych danych, wewnętrzne pomieszczenia również zostały poddane remontowi.

W dolnej części budynku, w miejscu dotychczasowego wejścia do lokalu użytkowego, otwór drzwiowy został zamurowany. Nowe wejście wykonano pomiędzy dwoma oknami, co zmieniło sposób dostępu do obiektu. W latach 2010–2011 elewacja budynku została odnowiona, co podniosło estetykę i funkcjonalność kamienicy.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 41 we Wrocławiu

---