Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Instytuty

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego jest ważnym elementem struktur edukacyjnych naszej uczelni, który skupia się na dydaktyce oraz prowadzeniu badań naukowych. Wchodząc w skład Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych, instytut ten dzieli się na dwanaście zakładów oraz osiem pracowni naukowych, które łączą wiedzę teoretyczną z praktycznymi aspektami kształcenia.

Jednym z kluczowych elementów działalności Instytutu jest samodzielna biblioteka naukowa, która dostarcza materiały i zasoby niezbędne do prowadzenia badań oraz wzbogaca ofertę edukacyjną dla studentów i pracowników naukowych. Pracownicy instytutu posiadają uprawnienia do nadawania stopni naukowych, w tym doktora i doktora habilitowanego, a także mają możliwość wnioskowania o tytuł profesora.

Profil naukowo-dydaktyczny

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego zajmuje się zarówno działalnością dydaktyczną, jak i badawczą, skoncentrowaną na różnorodnych aspektach historii politycznej, społecznej oraz gospodarczej. Prowadzone badania obejmują wiele epok i perspektyw, co czyni instytut miejscem o szerokim zakresie wiedzy w tym obszarze.

Główne obszary zainteresowania w ramach działalności naukowej obejmują:

  • historię zachodnich i wschodnich prowincji rzymskich,
  • epigrafię grecką i łacińską,
  • historię filozofii oraz religii,
  • demografię historyczną Słowiańszczyzny Zachodniej,
  • dziejopisarstwo średniowiecznej wsi polskiej,
  • przemysł i demografię Śląska,
  • historię miast śląskich oraz Niemiec,
  • stosunki polsko-niemieckie,
  • parlamentaryzm polski,
  • kulturę staropolską,
  • polską myśl polityczną XIX i XX wieku,
  • kwestie mniejszości narodowych w Europie,
  • dzieje emigracji polskiej,
  • historię w programach szkolnych,
  • nauki pomocnicze historii,
  • genealogię polską,
  • historię Śląska i Prus Wschodnich,
  • dziejami Afryki Północnej w starożytności,
  • dziejami Grecji i Rzymu,
  • historią wojskowości,
  • dziejami Galicji i polskich kresów wschodnich,
  • dziejami Litwy i Ukrainy.

Tak szerokie spektrum tematyczne sprawia, że instytut staje się ważnym ośrodkiem badań nad historią, przyciągającym studentów oraz badaczy z różnych dziedzin.

Dzieje Instytutu

Instytut Historyczny, który powstał w 1945 roku, został ustanowiony jako jedna z pierwszych instytucji Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego twórcami byli naukowcy, którzy w dużej mierze przybyli z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wśród wybitnych badaczy, związanych z tym instytutem, wymienia się takie osobistości jak: Władysław Czapliński, Stefan Inglot, Tadeusz Kotula oraz Henryk Zieliński.

Pracownicy naukowi Instytutu Historycznego często zajmowali najwyższe pozycje w hierarchii uniwersyteckiej, pełniąc funkcje rektorów. Wśród nich byli: Marian Orzechowski, który sprawował urząd w latach 1971–1975, Wojciech Wrzesiński (1990–1995), Romuald Gelles (1999–2002) oraz Przemysław Wiszewski, który pełni tę funkcję od 2020 roku.

Niektórzy z pracowników byli także prorektorami, a wśród nich Jerzy Maroń, rektor w latach 2002–2005, Rościsław Żerelik (1999–2002), Krzysztof Nawotka (2005–2008) oraz Grzegorz Hryciuk (2012–2016). Dodatkowo, wiele osób z instytutu wielokrotnie pełniło funkcje dziekanów na różnych wydziałach uniwersyteckich.

W początkowych latach swojej działalności, instytut był afiliowany przy Wydziale Filozoficzno-Historycznym. Jednakże po reorganizacji struktur uniwersytetu w 1988 roku, jego działalność przeniesiono do Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych.

Władze (2020–2024)

Władze Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego na lata 2020–2024 przedstawiają się następująco:

  • Dyrektor: dr hab. Filip Wolański, prof. UWr,
  • Zastępca dyrektora ds. dydaktycznych: dr hab. Barbara Techmańska,
  • Zastępca dyrektora ds. nauki i współpracy z zagranicą: prof. dr hab. Jakub Tyszkiewicz,
  • Zastępca dyrektora ds. inwestycji: dr hab. Miron Urbaniak, prof. UWr.

Poczet dyrektorów

Poniżej przedstawiamy spis dyrektorów Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, z uwzględnieniem ich okresów pełnienia funkcji oraz imion i nazwisk:

  • 1969–1972: prof. zw. dr hab. Adam Galos,
  • 1972–1975: prof. zw. dr hab. Józef Leszczyński,
  • 1975–1976: prof. zw. dr hab. Eugeniusz Konik,
  • 1976–1981: prof. zw. dr hab. Wojciech Wrzesiński,
  • 1981–1985: prof. zw. dr hab. Adam Galos,
  • 1985–1986: prof. zw. dr hab. Zbigniew Kwaśny,
  • 1986–1987: prof. zw. dr hab. Mieczysław Pater (p.o. dyrektora IH UWr),
  • 1987–1990: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kotula,
  • 1990–1993: prof. zw. dr hab. Krystyn Matwijowski,
  • 1993–1996: prof. zw. dr hab. Mieczysław Pater,
  • 1996–2005: prof. zw. dr hab. Wojciech Wrzesiński,
  • 2005–2020: prof. zw. dr hab. Rościsław Żerelik,
  • od 2020: dr hab. Filip Wolański, prof. UWr.

Kierunki kształcenia

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego odpowiada na potrzeby edukacyjne, oferując różnorodne kierunki oraz specjalności. Programy studiów pierwszego stopnia trwają trzy lata i kończą się uzyskaniem tytułu licencjata, dostępne zarówno w trybie stacjonarnym, jak i niestacjonarnym. W ramach tych studiów można wybrać spośród następujących obszarów:

  • dziedzictwo kultury materialnej – ochrona, promocja, gospodarowanie (studia dzienne),
  • gospodarowanie dziedzictwem kultury materialnej,
  • turystyka historyczna,
  • historia,
  • amerykanistyka (studia dzienne),
  • archiwistyka i zarządzanie dokumentacją (studia dzienne i zaoczne),
  • dokumentalistyka konserwatorska (studia dzienne),
  • regionalistyka (studia dzienne),
  • specjalność nauczycielska (studia dzienne i zaoczne),
  • militarioznawstwo (studia dzienne),
  • popularyzacja wiedzy o militariach,
  • animacja odtwórstwa historycznego,
  • european cultures (studia dzienne, w języku angielskim).

Po zakończeniu studiów pierwszego stopnia absolwenci mają możliwość kontynuacji nauki w ramach studiów drugiego stopnia, które prowadzą do uzyskania tytułu magistra. Te studia trwają dwa lata i również oferują różnorodne opcje:

  • historia cywilizacji śródziemnomorskich (studia dzienne),
  • public history (studia dzienne, w języku angielskim),
  • historia w przestrzeni publicznej (studia dzienne),
  • historia (studia dzienne),
  • archiwistyka i zarządzanie dokumentacją (studia dzienne i zaoczne),
  • dokumentalistyka konserwatorska (studia dzienne i zaoczne),
  • regionalistyka (studia dzienne),
  • specjalność nauczycielska (studia dzienne i zaoczne).

W roku akademickim 2020/2021 Instytut nie oferował żadnych programów studiów podyplomowych. Równocześnie, przy instytucie działa Kolegium Doktorskie Historii, będące częścią Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Kształcenie w tym programie trwa cztery lata i kończy się uzyskaniem stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych. W 2008 roku w instytucie kształciło się 1357 studentów w trybie dziennym oraz zaocznym.

Struktura organizacyjna

Zakład Antropologii Historycznej

Zakład Antropologii Historycznej oferuje szeroki wachlarz zajęć w ramach programów studiów historycznych. W ofercie znajdują się przedmioty dotyczące metodologii badań historycznych, historii historiografii, a także podstaw socjologii i informatyki, które mają na celu wzbogacenie umiejętności historyków w pracy badawczej oraz dydaktycznej.

W ramach Zakładu realizowana jest specjalizacja pod nazwą: Jednostka, grupa, społeczeństwo w poznaniu historycznym, która koncentruje się na badaniach nad kulturą i społeczeństwem od końca średniowiecza do początku XX wieku. Zakład prowadzi również seminaria dla doktorantów, a także wykłady oraz konwersatoria tematyczne dotyczące takich problemów jak: Miłość staropolska, Elity w Polsce od średniowiecza aż do XX wieku, oraz tematów związanych z przestępczością i rodziną w Polsce w wyznaczonych epokach.

Pracownicy zakładu to:

  • Kierownik: dr hab. Marek Górny, prof. UWr,
  • dr hab. Paweł Klint.

Zakład Dydaktyki Historii i Wiedzy o Społeczeństwie

Zakład Dydaktyki Historii i WOS Uniwersytetu Wrocławskiego został utworzony 28 grudnia 1972 roku z inicjatywy rektora, prof. dra hab. Mariana Orzechowskiego. Historią przedsięwzięcia zajmuje się doc. Karol Fiedor, który był jego pierwszym kierownikiem. Zakład swoją działalność skupia na badaniach dotyczących historii nauczania historii oraz chcąc wpływać na kształcenie nauczycieli, bada także skuteczność metod dydaktycznych i nowoczesnych narzędzi edukacyjnych.

Współpraca z uczelniami oraz instytucjami takimi jak Uniwersytet Masaryka w Brnie czy Międzynarodowe Stowarzyszenie Dydaktyków Historii jest istotnym elementem działalności zakładu.

Okres
urzędowania		Nazwisko Kierownika
1 stycznia 1973 – 1 września 1979doc. Karol Fiedor
1 września 1979 – 31 sierpnia 1986doc. Romuald Gelles
31 sierpnia 1986 – 1 września 2018dr hab. Grażyna Pańko, prof. UWr
od 1 września 2018prof. dr hab. Joanna Wojdon

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Joanna Wojdon,
  • prof. dr hab. Jacek Piotrowski,
  • dr hab. Karol Sanojca, prof. UWr,
  • dr hab. Barbara Techmańska,
  • dr Małgorzata Skotnicka-Palka,
  • dr Dorota Wiśniewska.

Zakład Historii Europy Wschodniej

W Zakładzie Historii Europy Wschodniej pracują specjaliści, którzy prowadzą badania dotyczące historii regionu w różnych kontekstach.

Pracownicy:

Zakład Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki

Zakład ten istnieje od 1946 roku, kiedy to został założony jako Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej przez prof. dra hab. Stefana Inglota. Jego pracownicy koncentrują się głównie na badaniach dotyczących migracji, historii społeczeństwa i demografii w różnych aspektach.

Okres
pracy		Imię i nazwisko kierownika
1946–1972prof. dr hab. Stefan Inglot
1972–1995prof. dr hab. Zbigniew Kwaśny
1995–2002dr hab. Marek Górny, prof. UWr
2002–2018prof. dr hab. Elżbieta Kościk
od 2018dr hab. Tomasz Głowiński, prof. UWr

Pracownicy:

  • Kierownik: dr hab. Tomasz Głowiński, prof. UWr,
  • dr hab. Piotr Badyna,
  • dr Jacek Jędrysiak,
  • dr Aleksandra Ziober.

Zakład Historii Kultury Materialnej

Zakład Historii Kultury Materialnej, który działa od 2004 roku, jest interdyscyplinarnym zespołem zajmującym się historią architektury oraz rewitalizacją zabytków. Prowadzi badania kultury materialnej, a jego działalność łączy się ściśle ze studiami nad dokumentalistyką konserwatorską.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Jan Kęsik,
  • dr hab. Elżbieta Kaszuba, prof. UWr,
  • dr hab. Miron Urbaniak, prof. UWr,
  • dr Tomasz Dywan,
  • dr Agata Gabiś,
  • dr Szymon Beniuk.

Zakład Historii Najnowszej

Działalność zakładu koncentruje się na badaniach dotyczących najnowszej historii Polski oraz jej kontekstu międzynarodowego.

Pracownicy:

Zakład Historii Polski i Powszechnej do XV w.

Zakład ten ma swoje początki w 1945 roku i koncentruje się na badaniach mediewistycznych oraz historii Polski.

Okres
urzędowania		Osoba pełniąca funkcję
1945–1970prof. zw. dr hab. Ewa Maleczyńska
1970–1979prof. dr hab. Roman Heck
1979–2001prof. zw. dr hab. Lech Tyszkiewicz
od 2001prof. zw. dr hab. Mateusz Goliński

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. zw. dr hab. Mateusz Goliński,
  • prof. dr hab. Stanisław Rosik,
  • dr hab. Wojciech Mrozowicz, prof. UWr,
  • dr hab. Dagmara Adamska,
  • dr Lesław Spychała.

Zakład Historii Polski i Powszechnej od XVI do XVIII w.

Zakład ten analizuje historię Polski w czasach renesansu, baroku oraz wczesnego oświecenia.

Pracownicy:

Zakład Historii Polski i Powszechnej od XIX i XX w.

Zakład ten bada zmiany polityczne, społeczne oraz kulturalne, które miały miejsce w Polsce w XIX i XX stuleciu.

Pracownicy:

  • Kierownik: dr hab. Piotr Cichoracki, prof. UWr,
  • prof. dr hab. Paweł Jaworski,
  • dr hab. Joanna Dufrat,
  • dr hab. Grzegorz Kulka,
  • dr Monika Piotrowska-Marchewa,
  • dr Mateusz Nowikiewicz.

Zakład Historii Starożytnej

Zakład stworzył zespół badawczy, który zajmuje się szczegółowymi badaniami w dziedzinie starożytnej historii oraz archeologii.

Pracownicy:

Zakład Historii Śląska

Jest to zakład z wieloma latami doświadczenia, powstały w 1953 roku. Jego działalność skupia się na badaniach nad historią Śląska oraz jego kulturowymi i historycznymi uwarunkowaniami.

Okres
urzędowania		Nazwa Kierownika
1965–1977prof. zw. dr hab. Stanisław Michalkiewicz
1977–1981prof. zw. dr hab. Józef Andrzej Gierowski
1981–2001prof. zw. dr hab. Mieczysław Pater
2001–2012prof. zw. dr hab. Marek Czapliński
od 2012prof. dr hab. Gabriela Wąs

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Gabriela Wąs,
  • dr hab. Tomasz Przerwa prof. UWr,
  • dr Jacek Dębicki,
  • dr Jarosław Szymański,
  • dr Krzysztof Siwek.

Zakład Nauk Pomocniczych Historii i Archiwistyki

Zakład ten wspiera działalność historyczną, kształcąc w zakresie archiwistyki oraz dyscyplin pomocniczych historii.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. zw. dr hab. Rościsław Żerelik,
  • prof. zw. dr hab. Marek Derwich,
  • prof. zw. dr hab. Przemysław Wiszewski,
  • dr hab. Lucyna Harc,
  • dr Stanisław Jujeczka,
  • dr hab. Marek Wójcik,
  • dr Wawrzyniec Kowalski.

Pracownia Bibliografii Historii Śląska

W skład Pracowni Bibliografii Historii Śląska wchodzą specjaliści zajmujący się bibliotekarstwem oraz dokumentacją dotyczącą Śląska.

Pracownicy:

  • Kierownik: dr hab. Karol Sanojca, prof. UWr,
  • dr hab. Małgorzata Pawlak, prof. UWr.

Pracownia Atlasu Historycznego

Pracownia, której działalność koncentruje się na dokumentowaniu i opracowywaniu danych dotyczących historycznych atlasów.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Grzegorz Strauchold.

Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych

Zakład ten zajmuje się badaniem i dokumentowaniem historii zakonów oraz ich wpływu na społeczeństwo.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Marek Derwich.

Pracownia Badań nad Polską Emigracją w Niemczech po 1945 roku

Pracownia koncentruje się na problematyce polskiej emigracji oraz jej skutków po drugiej wojnie światowej.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz.

Pracownia Dziejów Kościołów i Mniejszości Narodowych

Badania tej pracowni obejmują historię mniejszości narodowych oraz ich interakcje w przestrzeni kościelnej.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Gabriela Wąs.

Pracownia Badań nad Wczesnymi Dziejami Europy Środkowej

Pracownia zajmująca się początkiem historii Europy Środkowej, szczególnie w kontekście regionalnym.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Stanisław Rosik.

Pracownia Dokumentacji Dziedzictwa Kulturowego

Dedykowana jest tematyce związanej z dokumentowaniem i zachowaniem dziedzictwa kulturowego.

Pracownicy:

  • Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Kaszuba.

Pracownia Edytorstwa Źródeł Historycznych

Pracownia zajmująca się opracowaniem źródeł historycznych jako wsparcie dla badań naukowych.

Pracownicy:

  • Kierownik: dr hab. Wojciech Mrozowicz, prof. UWr.

Pracownia Komputerowa

Ta pracownia, powstała w 1996 roku, od samego początku jest prowadzona przez dr hab. Marka Górnego, prof. UWr.

Wydawnictwa

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego publikuje kwartalnik historyczny „Sobótka”, który odgrywa kluczową rolę w środowisku naukowym, stając się zasadniczą platformą dla badaczy zajmujących się historią tego regionu.

Biblioteka

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego dysponuje bogatą biblioteką, która obejmuje około 133 tysięcy jednostek inwentarzowych. W skład zbiorów wchodzi m.in. 32 tysiące woluminów czasopism oraz 92 tysiące woluminów druków zwartych.

Warto również zaznaczyć, że zasób czasopism składa się z 1489 tytułów, w tym 69 polskich tytułów bieżących oraz 38 zagranicznych. Biblioteka zlokalizowana jest na pierwszym piętrze budynku instytutu, przy ul. Szewskiej 49.

W styczniu 2014 roku, na podstawie uchwały Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego, placówka ta została uhonorowana imieniem Profesora Adama Galosa, co podkreśla jej znaczenie oraz historię.

Siedziba

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego ma swoją siedzibę w Pałacu Książąt Legnicko-Brzeskich, który znajduje się w Wrocławiu, przy ulicy Szewskiej 49. Budynek ten ma bogatą historię, ponieważ został wzniesiony w średniowieczu jako rezydencja Piastów legnicko-brzeskich.

Warto wspomnieć, że w przeszłości, dokładnie w XIV wieku, na terenie tej posesji funkcjonowała synagoga, co dodaje jeszcze większego znaczenia temu miejscu. W 1709 roku, po pewnych przekształceniach, budynek przeszedł w ręce sióstr urszulanek. Następnie, w 1811 roku, obiekt został przejęty przez Policję Państwową, co na wiele lat wpłynęło na jego przeznaczenie.

W latach 1896–1898 dokonano znacznej przebudowy, której efektem było dodanie nowych skrzydeł, a jednocześnie zachowano oryginalne gotyckie sklepienia oraz renesansowe detale, a także barokową sztukatorską dekorację. Od jesieni 2016 roku rozpoczął się kompleksowy remont siedziby instytutu, który zaplanowano na trzy etapy, a jego zakończenie przewidziano na koniec 2021 roku.

Opis wnętrz budynku w czasach jego przynależności do policji można odnaleźć w powieściach Marka Krajewskiego, które pięknie portretują atmosferę miejsca poprzez postać Eberharda Mocka. Po przeprowadzce policji na ul. Podwale, obiekt przy ul. Szewskiej 49 został zaadoptowany przez Uniwersytet Wrocławski. Dodatkowo, budynek Instytutu Historycznego stanowi jedno z tła dla akcji kryminału z czasów PRL-u, zatytułowanego Sztylet Wenecki autorstwa Zbigniewa Kubikowskiego, który pisał pod pseudonimem Jacek Joachim.

Doktoraty honoris causa UWr przyznane z inicjatywy instytutu

Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego odegrał kluczową rolę jako inicjator nadawania godności doktora honoris causa, przyznawanej przez tę uczelnię.

Dotychczas, instytut ten przyczynił się do uhonorowania siedemnastu wybitnych osobistości, które wniosły istotny wkład w rozwój różnych dziedzin nauki i kultury. Oto pełna lista laureatów:

Lista ta dokumentuje nie tylko znaczenie instytutu w środowisku akademickim, ale także wpływ, jaki jego działanie wywarło na polską naukę i kulturę.

Byli pracownicy Instytutu Historycznego

W historii Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego jawią się postacie, które odegrały istotną rolę w rozwoju badań oraz nauki. Wśród nich wymienić można:

Znani studenci

Wśród wybitnych absolwentów Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego znajduje się wiele znakomitych postaci, które wpłynęły na historię oraz kulturę Polski. Oto niektórzy z nich:

Obecność tych nazwisk w historii instytutu świadczy o jego bogatej tradycji i znaczącym wkładzie w kształtowanie intelektualnych elit w Polsce.

Przypisy

  1. M.M. Chorowska M.M., M.M. Goliński M.M., M.M. Caban M.M., Zaginiona średniowieczna synagoga we Wrocławiu na tle synagog z terenu Europy Środkowej. Architektura i historia = Lost Medieval Synagogue in Wrocław against the Background of Other Synagogues in Central Europe: Architecture and History, „Wiadomości Konserwatorskie” (23), 2023, s. 85.
  2. Informacje dotyczące Biblioteki IH UWr na stronie jednostki [on-line] [dostęp 10.10.2020 r.]
  3. Opis Szkoły Doktorskiej Historii na stronie UWr [on-line] [dostęp 02.10.2020 r.]
  4. a b Instytut Historyczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 02.10.2020 r.]
  5. Oferta edukacyjna IH UWr na rok akademicki 2020/2021 [on-line] [dostęp 28.08.2020 r.]
  6. Struktura organizacyjna IH UWr według stany na rok akademicki 2020/2021 [on-line] [dostęp 01.10.2020 r.]
  7. Informacja dotycząca remontu siedziby IH UWr na stronie BIP UWr [on-line] [dostęp 10.10.2020 r.]
  8. Kamilla Jasińska, Piękniejąca Szewska 49.
  9. Kalendarz Akademicki Uniwersytetu Wrocławskiego, Rok akademicki 2006/2007.
  10. Stan na 30.11.2008 r., źródło BIP UWr.
  11. Informacja na stronie Zakładu Antropologii Historycznej UWr.
  12. Informacja na stronie Zakładu Dydaktyki Historii i WOS UWr.
  13. Informacja na stronie Zakładu Historii Gospodarczej, Demografii i Statystyki UWr.
  14. Informacja na stronie Zakładu Historii Kultury Materialnej.
  15. Informacja na stronie Zakładu Historii Śląska UWr.
  16. Informacja na stronie IH UWr.
  17. M. Czerwińska, Prof. Adam Galos patronem biblioteki, artykuł na stronie „Radia Wrocław” [on-line] [dostęp 22.01.2014 r.]
  18. Studia podyplomowe – katalog na IH UWr w roku akademickim 2020/2021.

Oceń: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego

★★★★★
Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:15