Instytut im. Jerzego Grotowskiego

---

Historia

W drugiej połowie 1964 roku Teatr Laboratorium 13 Rzędów zdecydował się na przeniesienie swojej siedziby z Opola do Wrocławia. Nowa lokalizacja znajdowała się na drugim piętrze budynku przy ul. Rynek-Ratusz 27. To właśnie tam miały miejsce ważne premiery, takie jak Książę Niezłomny w 1965 oraz Apocalypsis cum figuris w latach 1968-1969. Po zakończeniu działalności Teatru Laboratorium, w tej samej przestrzeni w latach 1985–1989 funkcjonowało Drugie Studio Wrocławskie, zarządzane przez Zbigniewa Cynkutisa. Niestety, w marcu 1989 roku, ówczesne władze miejskie, z powodu niezadowalającego poziomu artystycznego, podjęły decyzję o likwidacji Drugiego Studia.

W czerwcu 1989 roku Zbigniew Osiński zainicjował projekt powstania Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego oraz Poszukiwań Teatralno-Kulturowych. Przygotowując zamierzenia programowe, jasno określił zarówno cele, jak i zakres prac tego miejsca:

Ośrodek będzie gromadził i systematycznie opracowywał dokumentację dotyczącą Grotowskiego, jego zespołu, uczniów, kontynuatorów, spadkobierców, a także tych, którzy stanowili i stanowią jego osobistą tradycję teatralną i kulturową oraz tradycję Teatru Laboratorium. Dokumentacja ta obejmie wszelkie zakresy działalności i wszystkie rodzaje dokumentów, oczywiście ze wszystkich możliwych języków i kultur.

Drugie Studio Wrocławskie zakończyło swoją działalność w sierpniu, a już 29 grudnia 1989 roku powstał Ośrodek, którego misją była organizacja i archiwizacja prac Jerzego Grotowskiego oraz Teatru Laboratorium. Oficjalne otwarcie miało miejsce 1 stycznia 1990 roku. Wśród licznych ważnych wydarzeń organizowanych przez Ośrodek znalazły się między innymi: wizyty słynnego reżysera Petera Brooka, warsztaty prowadzone przez Thomasa Leabharta, a także staże Głos i CiałoZygmunta Molika. Na uwagę zasługują również przedstawienia od Odin Teatret oraz Anatolija Wasiljewa, jak również organizacja konferencji, seminariów i publikacji, w tym XIV sesji Międzynarodowej Szkoły Antropologii Teatru (ISTA) zatytułowanej „Improwizacja: pamięć, powtórzenie, nieciągłość”, która odbyła się w Krzyżowej oraz Wrocławiu w 2005 roku.

Od 28 grudnia 2006 roku, Ośrodek zmienił swoją nazwę na Instytut im. Jerzego Grotowskiego. Przemiana ta wiązała się z rozszerzeniem i pogłębieniem działalności, którą kontynuuje obecnie Instytut. Nowa nazwa nawiązuje do historycznych działań Teatru Laboratorium w latach 1965–1984, kiedy to do jego tytułu dodany był element „Instytut Badań Metody Aktorskiej”, który w 1970 roku skrócono do „Instytutu Aktora”.

Siedziby

Instytut im. Jerzego Grotowskiego znajduje się w Przejściu Żelaźniczym we wrocławskim Rynku, gdzie mieścił się niegdyś Teatr Laboratorium. W tej właśnie lokalizacji znajdują się: Sala Teatru Laboratorium (wcześniej znana jako Sala Apokalipsy), Archiwum, Sekretariat oraz Sala Kinowa. Warto zaznaczyć, że od 2012 roku działa również CaféTHEA. Od 12 października 2018 roku w instytucie funkcjonuje Czytelnia im. Ludwika Flaszena, która zlokalizowana jest w miejscu dawnej Sali Kinowej.

Oprócz głównej siedziby, Instytut dysponuje także innymi lokalizacjami. Studio Na Grobli funkcjonuje od kwietnia 2010 roku, pod adresem ul. Na Grobli 30/32, w budynku, który wcześniej był siedzibą Towarzystwa Wioślarskiego Wratislavia. Kolejne miejsce to sale warsztatowe w Brzezince, ulokowane w leśnej bazie nieopodal miejscowości Brzezinka koło Oleśnicy. W latach 1971–1981 odbywały się tam różne przedsięwzięcia parateatralne oraz projekty Teatru Źródeł, które były prowadzone przez Jerzego Grotowskiego. Obecnie Brzezinka jest wykorzystywana głównie do działań warsztatowych.

Na szczególne wyróżnienie zasługuje inauguracja Centrum Sztuk Performatywnych, która miała miejsce 27 kwietnia 2019 roku w Piekarni na Kępie Mieszczańskiej (ul. Księcia Witolda 62-80).

Działalność

Instytut Grotowskiego pełni rolę miejskiej instytucji kultury, angażując się w różnorodne przedsięwzięcia artystyczne, naukowe oraz edukacyjne. Wśród realizowanych działań znajdują się konferencje i seminaria, prezentacje teatralne, rezydencje artystyczne, festiwale, koncerty, wystawy i warsztaty. Instytut ma na celu zapewnienie platformy zarówno dla uznanych twórców światowego teatru, jak i młodych artystów, oferując im wsparcie i możliwość rozwoju.

Działalność wydawnicza

Wydawanie publikacji jest naturalnym przedłużeniem badań prowadzonych w Instytucie oraz we współpracy z innymi ośrodkami. Główny fokus kładzie się na tematy związane z kulturowymi i teatralnymi poszukiwaniami, w tym na dokumentację oraz interpretację twórczości Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium. Publikacje obejmują tłumaczenia, tomy konferencyjne, antologie tekstów oraz różne analizy. Wśród autorów można spotkać praktyków, aktorów, reżyserów oraz badaczy teatru, zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

Instytut nawiązuje regularne współprace z akademickimi ośrodkami w Polsce, w tym z Uniwersytetem Warszawskim oraz Uniwersytetem Jagiellońskim. Od 2005 roku, na zlecenie Ośrodka oraz Instytutu, ukazało się ponad czterdzieści wydania.

Jednak działalność Instytutu nie ogranicza się jedynie do wydawania książek. Instytut jest również odpowiedzialny za wydawnictwo Gazety Teatralnej „Didaskalia”, która istnieje od 2007 roku, oraz czasopisma internetowego „Performer”, rozpoczętego w 2011 roku. Ponadto, działa jako współwydawca anglojęzycznego periodyku „Polish Theatre Perspectives”. Kiedy wejdziemy w obszar współpracy z Icarus Publishing Enterprise, zauważymy, że Instytut, w partnerskiej relacji z Odin Teatret (Dania), Theatre Arts Researching the Foundations (Malta) oraz Routledge (USA/Wielka Brytania), publikuje także serię książek poświęconych tradycjom teatrów laboratoryjnych w języku angielskim.

Dodatkowo, Instytut staje się wydawcą wortalu grotowski.net. W latach 1991–2005, Ośrodek Grotowskiego był odpowiedzialny za wydawanie „Notatnika Teatralnego”, który redagowali znani twórcy, jak Krzysztof Kopka, Robert Różycki, Jerzy Łukosz, oraz Wojciech Malinowski. Obecnie, „Notatnik Teatralny” jest publikowany przez Bibliotekę Miejską we Wrocławiu. Sam budynek, w którym mieści się Instytut, został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych Dolnego Śląska, co dodatkowo podkreśla jego wyjątkowe znaczenie w dziedzinie kultury i sztuki.

Dyrekcja

Dyrektorzy Ośrodka i Instytutu Grotowskiego

W historii Instytutu Grotowskiego, który od lat zasłynął międzynarodową działalnością artystyczną, ważną rolę odgrywali różni dyrektorzy. Poniżej znajduje się przegląd tych, którzy kierowali placówką na przestrzeni lat:

• 1 stycznia 1990 – 30 września 1990: Zbigniew Osiński, dyrektor założyciel oraz Alina Obidniak, zastępca dyrektora, stanowili zespół kierujący powstającą instytucją.
• 1 października 1990 – 31 maja 1991: Zbigniew Osiński pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego, kontynuując rozwój idei, na której bazie powstał instytut.
• 1 czerwca 1991 – 31 stycznia 2004: Stanisław Krotoski był dyrektorem naczelnym, podczas gdy Zbigniew Osiński objął rolę dyrektora artystycznego oraz naukowego.
• 1 lutego 2004 – 30 września 2004: Jarosław Fret jako nowy dyrektor naczelny współpracował z Zbigniewem Osińskim, który pozostał dyrektorem artystycznym i naukowym oraz Grzegorzem Ziółkowskim, pełniącym funkcję dyrektora programowego.
• 1 października 2004 – 28 grudnia 2006: W okresie tym Jarosław Fret nadal kierował instytutem, z Grzegorzem Ziółkowskim jako dyrektorem programowym.
• 29 grudnia 2006 – 30 czerwca 2009: Jarosław Fret kontynuował swoje dyrektorstwo z Grzegorzem Ziółkowskim jako dyrektorem programowym.
• 1 stycznia 2010 – 31 grudnia 2013: Dyrekcja wykrystalizowała się z Jarosława Freta oraz Dariusza Kosińskiego, który członkiem zarządu instytutu.
• od 1 stycznia 2014: Jarosław Fret pełniąc funkcję dyrektora, pracował z Moniką Blige jako dyrektor programową.

Każda z tych postaci wnosiła coś unikalnego do działalności instytutu, co przyczyniło się do jego rozwoju i renomy w świecie sztuki teatralnej.

---

Oceń: Instytut im. Jerzego Grotowskiego

---