Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego

---

Dzieje instytutu

Początki badań archeologicznych na Uniwersytecie Wrocławskim sięgają pierwszych dekad XIX wieku, kiedy to prof. Johannes Gustav Gottlieb Büsching, przybywszy do Wrocławia w 1810 roku, zainicjował działalność w tej dziedzinie. Jego prace obejmowały klasyfikację oraz porządkowanie zbiorów archeologicznych znajdujących się w mieście, co przyczyniło się do utworzenia w 1818 roku Muzeum Archeologicznego. To muzeum powstało w historycznych budynkach niegdyś zajmowanych przez zakon kanoników regularnych św. Augustyna na Wyspie Piasek.

Oprócz prowadzenia wykładów na temat przeszłości, profesor Büsching założył również pierwsze towarzystwo miłośników historii Śląska, znane jako Der Verein für Schlesische Geschichte, Kunst und Altertümer. W drugiej połowie XIX wieku, muzeum przeżyło znaczący rozwój kolekcji archeologicznych. W latach 80. XIX wieku doszło do podziału dziedziny archeologii na klasyczną i prehistoryczną, co wytyczyło nowy kierunek w badaniach.

W okresie międzywojennym, dzięki staraniom prof. Hansa Segera, na Uniwersytecie Wrocławskim powstał osobny Instytut Pre- i Protohistorii. W 1932 roku, prof. Martin Jahn zorganizował działalność archeologiczną we Wrocławiu w trzy instytuty: Archeologiczny (Archäologisches Institut), Archeologii Chrześcijańskiej (Institut für Christliche Archäologie) oraz Pre i Protohistorii (Institut für Ur- und Frühgeschichte). Te instytuty przeniosły się do nowej lokalizacji przy placu Cesarzowej Augusty, który obecnie nosi nazwę plac Polski.

Po zakończeniu II wojny światowej oraz przyłączeniu Śląska do Polski, odbudową archeologii w Wrocławiu zajął się krakowski archeolog Rudolf Jamka. W maju 1945 roku przybył do Wrocławia, gdzie podjął się ochrony i ratowania zbiorów archeologicznych, które ucierpiały w wyniku wojny. Powołał na Uniwersytecie Wrocławskim Zakład Archeologii, który został przekształcony w katedrę w 1947 roku. Początkowo katedra miała siedzibę w budynku, który należał do książąt piastowskich przy ul. Szewskiej 36. W tym samym roku została przeniesiona do dawnego pałacu Hornesów na ul. Szewskiej 48.

W 1950 roku prof. Jamka przeszedł na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, a jego miejsce zajęli profesorowie Edmund Mulanda oraz Kazimierz Majewski, którzy kontynuowali jego prace. Lata 50. XX wieku to czas stabilizacji i dalszego rozwoju wrocławskiej archeologii, co było efektem aktywności naukowo-dydaktycznej małżeństwa Hołubowiczów. Ich prace doprowadziły do przekształcenia katedry w Instytut Archeologii w 2000 roku, co z pewnością stanowiło istotny krok w kierunku dalszego rozwoju badań archeologicznych w regionie.

Władze Instytutu (od 2024)

W instytucie archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, rozpoczęcie nowego roku akademickiego przynosi zmiany w zarządzie. Na czoło instytutu wysuwają się osoby, które odgrywają kluczową rolę w jego funkcjonowaniu i rozwoju.

• Dyrektorem instytutu jest prof. dr hab. Mirosław Masojć,
• na stanowisku Zastępcy Dyrektora ds. dydaktyki funkcjonuje dr Marcin Bohr,
• natomiast Zastępcą Dyrektora ds. badań naukowych jest dr Mirosław Furmanek.

Poczet dyrektorów

W historii Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ważnym elementem są osoby zajmujące stanowisko kierownicze w różnych obszarach tej instytucji.

Kierownik Zakładu Archeologii:

• 1945–1947: dr hab. Rudolf Jamka,

Kierownicy Katedry Prehistorii:

• 1947–1950: dr hab. Rudolf Jamka,
• 1950–1964: prof. dr hab. Włodzimierz Hołubowicz,
• 1964–1972: prof. dr hab. Helena Cehak-Hołubowiczowa,

Kierownicy Katedry Archeologii:

• 1972–1986: prof. dr hab. Józef Kaźmierczyk,
• 1986–1988: prof. dr hab. Stanisław Pazda,
• 1988–2000: prof. dr hab. Zbigniew Bagniewski,

Dyrektorzy Instytutu Archeologii:

• 2000–2002: prof. dr hab. Zbigniew Bagniewski,
• 2002–2012: prof. dr hab. Jerzy Piekalski,
• 2012–2016: dr hab. Artur Błażejewski,
• 2016–2024: prof. dr hab. Jerzy Piekalski,
• od 2024: prof. dr hab. Mirosław Masojć.

Kierunki kształcenia

Na witrynie internetowej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego znajdują się szczegółowe informacje skierowane zarówno do kandydatów na studia, jak i obecnych studentów. Obejmują one programy studiów, kadrę wykładową, a także aktualności związane z dydaktyką i programami badawczymi.

Instytut oferuje kształcenie na kierunku archeologia, na studiach licencjackich (pierwszy stopień) oraz uzupełniających magisterskich (drugi stopień). W ramach tych studiów studenci mają możliwość wyboru z różnorodnych specjalizacji, takich jak:

• archeologia epoki kamienia,
• archeologia nowego świata,
• archeologia epoki brązu,
• archeologia barbaricum,
• archeologia prowincji rzymskich,
• archeologia średniowiecza,
• archeologia czasów nowożytnych i czasów najnowszych,
• archeologia sądowa.

Struktura organizacyjna

Zakład Archeologii Epoki Kamienia

W projekcie badawczym Zakładu Archeologii Epoki Kamienia pracują eksperci, w tym:

• Kierownik: dr hab. Andrzej Wiśniewski,
• prof. dr hab. Jan Burdukiewicz,
• dr hab. Tomasz Płonka.

Zakład Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza

W zespole Zakładu Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza znajdują się:

• Kierownik: dr hab. Tomasz Gralak,
• dr hab. Justyna Baron.

Zakład Archeologii Barbaricum i Prowincji Rzymskich

Struktura Zakładu Archeologii Barbaricum i Prowincji Rzymskich obejmuje:

• Kierownik: dr hab. Artur Błażejewski,
• dr hab. Mateusz Żmudziński.

Zakład Archeologii Wczesnego Średniowiecza

W Zakładzie Archeologii Wczesnego Średniowiecza pracuje:

• Kierownik: dr hab. Krzysztof Jaworski.

Zakład Archeologii Historycznej

Zakład Archeologii Historycznej pod kierownictwem:

• Kierownik: prof. dr hab. Jerzy Piekalski,
• prof. dr hab. Borys Paszkiewicz,
• dr hab. Lech Marek,
• prof. dr hab. Krzysztof Wachowski (pracownik pozaetatowy).

Pracownia Archeometrii i Konserwacji Zabytków Archeologicznych Instytutu Archeologii

Kierownikiem Pracowni Archeometrii i Konserwacji Zabytków Archeologicznych jest:

• Kierownik: dr hab. inż. Beata Miazga, prof. UWr.

Pracownia Fotograficzna

W Pracowni Fotograficznej działa:

• Opiekun: mgr Marek Grześkowiak.

Biblioteka Instytutu Archeologii

Kierownictwo Biblioteki Instytutu Archeologii sprawuje:

• Kierownik: mgr Małgorzata Płeska.

Siedziba

Główną siedzibą Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego od 1947 roku jest barokowy pałac, który został zakupiony przez Dionizego hrabiego von Hornes w 1721 roku od rodziny von Sternbach. Obiekt przeszedł przebudowę w latach 30. XVIII wieku, dostosowaną do współczesnych standardów, według projektów Jana B. Peintnera. Pałac, wzniesiony w stylu baroku austriacko-włoskiego, charakteryzuje się trzykondygnacyjną, trójskrzydłową formą z wewnętrznym dziedzińcem, który obecnie jest zamknięty ścianą sąsiedniej kamienicy.

Architektura budynku nawiązuje do wcześniejszej zabudowy pochodzącej ze średniowiecza, co można dostrzec w przyziemu oraz piwnicach. Siedmioosiowa fasada, umiejscowiona w kierunku ulicy Szewskiej, jest zdobiona balkonowym portalem w centralnej osi. Reprezentacyjna kondygnacja (piano nobile) wyróżnia się bardziej finezyjną formą kamieniarki okiennej.

Pałac zwieńczony jest mansardowym dachem, na którym znajduje się jeden rząd okien. Pierwotne wnętrza amiladowe były bogato zdobione sztukateriami, ozdobnymi gzymsami oraz plafonami, z których część do dziś zachowała się w dobrym stanie. Dekoracyjne kominki również są elementem charakterystycznym tego obiektu, które nadają mu wyjątkowego charakteru.

---

Oceń: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego

---