Fritz Stern

---

Życiorys

Fritz Stern był wybitnym przedstawicielem nauki, pochodzącym z żydowskiej rodziny, która w 1938 roku postanowiła opuścić nazistowskie Niemcy i przenieść się do Stanów Zjednoczonych. Jego ojciec, Rudolf, zawodowo związany z medycyną, co było skomplikowaną tradycją rodzinną, a matka, Käthe Brieger, znana była jako doktor fizyki. Dzieje rodziny Sternów obejmowały także przejście z judaizmu na luteranizm.

W młodości Fritz zmagał się z decyzją odnośnie wyboru kierunku studiów – medycyny czy historii. Remarkable wpływ na tę decyzję wywarł Albert Einstein, przyjaciel rodziny, który sugerował, że wybór nauk medycznych byłby bardziej odpowiedni, argumentując, że historia nie jest naukowym przedmiotem. Mimo tego, młody Stern postanowił podjąć studia historyczne. Ukończył nowojorski Uniwersytet Columbia, zdobywając kolejno licencjat w 1946 roku, magisterium w 1948 oraz doktorat w 1953 roku.

Jego kariera akademicka rozpoczęła się w 1946 roku na Uniwersytecie Columbia, gdzie w 1963 roku uzyskał pełny etat profesorski. W latach 1980–1992 pełnił również funkcję rektora tej uczelni. W 1996 roku przeszedł na emeryturę. Przez całe życie był członkiem prestiżowych instytucji, w tym Amerykańskiej Akademii Umiejętności w Bostonie, Niemieckiej Akademii Języka i Literatury w Darmstadt oraz Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk w Berlinie. Wspierał również Departament Stanu USA w charakterze doradcy.

Badania Fritza Sterna koncentrowały się na narodowym socjalizmie w Niemczech oraz na historii żydowskich mniejszości w tym kraju i ich znaczeniu dla kultury niemieckiej. W 1961 roku opublikował swoją pierwszą książkę zatytułowaną The Politics of Cultural Despair: A Study in the Rise of the Germanic Ideology, w której badał intelektualny klimat w Niemczech, sprzyjający nastrojom nazistowskim. Następnie, w dwóch zestawieniach esejów – The Failure of Illiberalism: Essays on the Political Culture of Modern Germany (1972) oraz Dreams and Delusions: The Drama of German History (1987) – zwrócił szczególną uwagę na niemieckie elity polityczno-kulturalne, które pomogły Hitlerowi dojść do władzy.

W kolejnej książce, Gold and Iron: Bismarck, Bleichröder and the Building of the German Empire (1977), zajmował się Gersonem von Bleichröderem, pruskim Żydem, wpływowym doradcą Ottona von Bismarcka, który odegrał kluczową rolę w procesie zjednoczenia Niemiec oraz wojnie francusko-pruskiej. Jego fascynacja naukowymi klimatami Niemiec z początku XX wieku doprowadziła do publikacji Einstein’s German World (1999).

Najistotniejszym tematem w badaniach Sterna pozostał jednak okres nazistowski oraz związane z nim dylematy moralne. Temu tematowi poświęcił również swoją ostatnią książkę z 2013 roku pt. No Ordinary Men. Dietrich Bonhoeffer and Hans von Dohnanyi. Resisters Against Hitler in Church and State, którą napisał wspólnie z drugą żoną, Elisabeth Sifton.

Fritz Stern zmarł 18 maja 2016 roku w swoim domu na nowojorskim Manhattanie. W 1947 roku ożenił się z Margaret Bassett, z którą doczekał się dwojga dzieci. Po pewnym czasie małżeństwo to zakończyło się rozwodem, a drugą żoną Fritza została Elisabeth Sifton.

Nagrody i wyróżnienia

Fritz Stern w 1999 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Pokojową Księgarzy Niemieckich. W dniu 16 listopada 2002 roku, Uniwersytet Wrocławski przyznał mu honorowe uznanie, a następnie w 2006 roku także Uniwersytet Europejski Viadrina, który mieści się we Frankfurcie nad Odrą, nadał mu tytuł doktora honoris causa.

Stern zdobył również szereg innych wyróżnień, w tym Nagrodę Kulturalną Śląska w 1996 roku, Medalu Leo Baecka w 2004 roku, a także Międzynarodową Nagrodę Mostu Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz w 2008 roku. W 2009 roku został uhonorowany Nagrodą im. Marion Dönhoff.

Na koniec, warto wspomnieć, że Fritz Stern został odznaczony Orderem Zasługi RFN, co stanowi dodatkowy dowód na jego znaczący wkład w kulturę i naukę.

---

Oceń: Fritz Stern

---