Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego

---

Historia

Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego zostało utworzone 6 czerwca 1931 roku na wniosek ówczesnego rektora, profesora Ernsta Lohmeyera. Decyzja senatu o powołaniu instytucji archiwalnej miała na celu gromadzenie dokumentów o istotnym znaczeniu historycznym. Wcześniej archiwizowano jedynie materiały dotyczące pruskiego Uniwersytetu Leopoldiny. Akta rektorskie oraz senackie były przechowywane w sekretariacie, a dokumenty wydziałowe pozostawały w archiwach pod nadzorem dziekanów. Część z tych akt, głównie związanych z uczelnią austriacką, znajdowała się w zasobach Biblioteki Uniwersyteckiej oraz w Archiwum Państwowym. Niestety, w wyniku działań w czasie Festung Breslau (VIII 1944 – V 1945) wiele z tych dokumentów uległo zniszczeniu. Początkowo w czasie oblężenia akta zostały przeniesione do wieży głównego gmachu uczelni, a następnie na parter.

Po zakończeniu II wojny światowej zadanie zabezpieczenia archiwaliów przypadło członkom Grupy Kulturalno-Oświatowej, kierowanej przez profesora Stanisława Kulczyńskiego, a szczególnie wychodziło to spod ręki dr Antoniego Knota, który jako pierwszy dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej dbał o zachowanie tych cennych zasobów. Można jednak stwierdzić, że kluczową rolę w ocaleniu i scalení archiwaliów odegrał przybyły ze Lwowa profesor Teofil Modelski, który jako historyk i archiwista podejmował trudne zadania w trudnych warunkach w latach 1946–1950, pełniąc równocześnie funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego UWr. Napisał on w swojej notatce:

Z chwilą przejścia mego na emeryturę z dniem 30 września 1950 roku. Ministerstwo Szkół Wyższych i Nauki zleciło Rektorowi Uniwersytetu zająć mnie w Archiwum Uniwersyteckim. Stało się to zapewne ze względu na to, że Archiwum Uniwersyteckim zajmowałem się od połowy 1946 roku, a Senat Uniwersytetu i Politechniki na posiedzeniu 1 lutego 1947 roku, uchwalając utworzenie Archiwum obejmującego akta poniemieckie obu wrocławskich szkół wyższych, ocalałe częściowo z zawieruchy wojennej, ale w stanie zupełnego pomieszania i zniszczenia, powierzył mi nadzór i opiekę nad tymi aktami. Akta te należało uporządkować możliwie jak najrychlej, ponieważ ustawicznie napływały i mnożyły się zapytania petentów, jak też i władz z kraju i zagranicy w sprawie studiów i egzaminów odbytych w jednej i drugiej szkole, na które należało udzielać odpowiedzi. Z tego też powodu 8 września 1950 roku wystąpił Rektorat do Ministerstwa z wnioskiem o uprawomocnienie i uznanie istniejącego de facto Archiwum. Przyznano mi etat w 3 grupie uposażeniowej pracowników naukowych dla Archiwum Uniwersyteckiego we Wrocławiu, pełnię od 1 października 1950 r. funkcję dyrektora Archiwum Uniwersyteckiego, podczas gdy do tego czasu zajmowałem się pracą porządkowania Archiwum i załatwiania spraw bieżących bezinteresownie, uważając ją za dobrowolnie podjętą pracę społeczną.

Na początku w Archiwum gromadzono jedynie akta pochodzenia poniemieckiego. Zaledwie 1 września 1953 roku przybyły pierwsze dokumenty utworzone przez polskie władze uczelni. To wtedy archiwum uzyskało status Składnicy Akt Polskich. Od marca 1958 roku jednostka ta stała się państwową instytucją z prawem wieczystego przechowywania akt.

Ważnym momentem dla historii tego archiwum była jego transformacja w 1989 roku, kiedy to przekształcono je z jednostki administracyjnej w ogólnouczelnianą. W drugiej połowie lat 90. XX wieku archiwum otrzymało obecne miejsce przy ulicy Szewskiej 50/51, a także nowoczesne regały kompaktowe, co ułatwiło jego funkcjonowanie.

Zasoby

Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego to jedno z najważniejszych miejsc przechowywania dokumentów w Polsce, posiadające niezwykle bogate zasoby. W skład archiwum wchodzą trzy główne zespoły akt, które różnią się okresem ich powstawania oraz zawartością:

• akta niemieckiego uniwersytetu z lat 1811–1945,
• akta Szkoły Technicznej we Wrocławiu z lat 1910–1945,
• akta powojennego polskiego uniwersytetu, które zaczynają się od roku 1945.

Ostatni z wymienionych zasobów, dotyczący polskiego uniwersytetu, obejmuje imponującą ilość materiałów, która szacowana jest na 3000 mb. W połączeniu z archiwaliami pozostawionymi przez Niemców, łączna ilość przechowywanych akt wynosi niemal 3500 mb.

Dyrekcja

Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego przechowuje ważne informacje dotyczące dyrekcji uczelni na przestrzeni lat. Poniżej znajduje się lista dyrektorów, którzy sprawowali swoje funkcje w kolejnych dekadach:

• 1950-1960: prof. dr hab. Teofil Modelski,
• 1960-1969: dr Aleksander Kania,
• 1969-1991: dr Józef Drozd,
• 1991-2001: dr Leonard Smołka,
• od 2001: dr Teresa Suleja.

---

Oceń: Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego

---