Kamienica przy ulicy Podwale 68 we Wrocławiu

---

Historia posesji i kamienicy

W latach 40. XIX wieku w Wrocławiu, pomiędzy ulicami Bahnhof Strasse (dzisiaj ul. Dworcowa) a Vorwerk Strasse (aktualnie ul. Komuny Paryskiej), istniały tereny ogrodowe znane jako Knysche Knie, będące ogrodami karczmarza Kny. Na planie Wrocławia z 1827 roku, stworzonym przez Eduarda Hoffmanna, obszar ten przedstawiał dwa budynki w kwartale przy ul. Am Stadtgraben, która obecnie nosi nazwę ul. Podwale. Z kolei na planie z 1853 roku, sporządzonym przez Carla Heinricha Studta, te same miejsca oznaczone były jako budynki sierocińca.

Z czasem, zachodnia część działki od ulicy Dworcowej została zabudowana, a około 1846 roku teren ten przeszedł w ręce Davida Bülowa, członka Rady Miejskiej. To on prawdopodobnie zainicjował budowę trzykondygnacyjnej, wolnostojącej willi, zastępując starsze obiekty. Wschodnią część działki zajmowała willa, która została zbudowana w 1861 roku przez architekta Felixa Nagórskiego. Obie wille, zachodnia i wschodnia, otoczone były ogrodem.

Na początku lat 80. XIX wieku, cały kwartał od ul. Dworcowej do ul. Komuny Paryskiej, łącząc te obszary z ul. Podwale, przeszedł w ręce Śląskiego Towarzystwa Akcyjne Nieruchomości, które podzieliło go na działki. W tym czasie nastąpiła też wyburzenie willi Bülowa, a na jej miejsce zaprojektowano dwie kamienice.

Jak informuje Agnieszka Tomaszewicz, projekty obiektów opracowała berlińska firma architektoniczna Cremer & Wolfenstein, a wykonawcą budowy była firma Heinricha Simona. Według Hryniewicza i Bińkowskiej, kamienica nr 68 została własnością Simona, podczas gdy budynek o numerze 69 miał należeć do rentiera Jonasa Hirschela, który mógł zakupić tę nieruchomość od Simona przed jej ukończeniem.

Warto dodać, że w części frontowej kamienicy mieszkała rodzina Simona, zaś tylne skrzydło było oddzielone od budynku głównego i przeznaczone na wynajem mieszkań.

Opis architektoniczny

Kamienica przy ulicy Podwale 68, wybudowana w latach 1883–1885, to przykład niezwykłej architektury tamtego okresu. Wśród autorów projektu wymienia się zarówno Juliusza Thiem, który w 1883 roku był majstrem murarskim odpowiedzialnym za pierwszą koncepcję, jak i spółkę architektoniczną Cremer & Wolfenstein, która według Agnieszki Tomaszewicz zaprojektowała budynek w 1888 roku.

Pierwotnie była to trzykondygnacyjna kamienica z bocznym skrzydłem, a na każdym piętrze znajdowało się przestronne, wielopokojowe mieszkanie, do którego prowadziła klatka schodowa. Ta z kolei prowadziła do sieni przejazdowej zlokalizowanej w północnej osi budynku. Warto zwrócić uwagę na szczegóły fasady: dolna część parterowa była boniowana, podczas gdy wyższe kondygnacje wykończono cegłą. W centralnej osiach znajdują się także ciekawe elementy architektoniczne, jak na przykład ryzalit, którego plan zmieniał się na każdej kondygnacji.

Pierwsza kondygnacja charakteryzuje się prostokątnym ryzalitem, który podtrzymywany jest przez dwie kolumny, a także schodami prowadzącymi do przedniego ogródka. W drugiej kondygnacji ryzalit ma formę wieloboku, ozdobiony półkolistym balkonem, który jednocześnie tworzy zadaszenie dla zejścia do grodziska. Na najwyższej kondygnacji płytki balkon zachwyca smukłym daszkiem, tworząc efekt loggii, oraz jest wsparty na hermach z kariatydami. Na szczycie ryzalitu umieszczono wieżyczkę z owalnym otworem.

Fasada budynku powyżej pierwszej kondygnacji ma symetryczny, trzyczęściowy układ z sześcioma osiami. Okna, z wyjątkiem tych w ryzalicie, są zamknięte przesklepionymi łukami pełnymi z profilowanymi opaskami. Warto zaznaczyć, że w 1922 roku dach nad klatką schodową został przebudowany, a montaż świetlika dodał dodatkowego światła do wnętrza. W kolejnych latach, bo w 1926 roku, budynek został zmodernizowany, zyskując czwartą kondygnację, nie zmieniając jednak pierwotnej wysokości obiektu. Wówczas usunięto wieżyczkę oraz zredukowano kalenicowy dach, a także smukłe metalowe elementy zdobnicze umieszczone pod gzymsowym wykończeniem. Prace te zrealizowała firma budowlana Theodora Prinza. W 1932 roku mieszkanie na drugiej kondygnacji podzielono na trzy mniejsze, a projekt był dziełem architekta Paula Ehrenberga.

Po 1945

W okresie po 1945 roku kamienica przy ulicy Podwale 68 została przeznaczona na mieszkania czynszowe, co miało istotny wpływ na jej funkcjonalność. W 1951 roku obiekt przeszedł gruntowny remont, w trakcie którego zrealizowano połączenie z tylnym skrzydłem budynku.

Podczas tego remontu zmieniono także układ wnętrz, dostosowując je do nowych potrzeb użytkowników. Ostatecznie budynek został zaadoptowany na siedzibę Państwowej Szkoły Muzycznej, co wskazuje na ważną rolę tej kamienicy w kulturalnym krajobrazie Wrocławia.

Dodatkowo, w latach 1963 oraz 1975 budynek przeszedł kolejne remonty, co świadczy o dużym znaczeniu jego utrzymania i modernizacji w kolejnych latach.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Podwale 68 we Wrocławiu

---