Kamienica przy ulicy Wita Stwosza 15 we Wrocławiu

---

Historia kamienicy

Początki architektury tej kamienicy sięgają XIV wieku, kiedy to wzniesiono pierwszą murowaną, dwutraktową strukturę na działce nr 15. Została ona zaprojektowana w prostokątnym układzie z układem szczytowym, zajmując zachodnią część obecnej parceli nr 15 oraz fragment wschodniego skrawka parceli nr 14. Z czasem dobudowano budynek wschodni, a następnie oba obiekty połączono. Co ciekawe, gotyckie sklepienia kolebkowe przetrwały do dnia dzisiejszego, co stanowi świadectwo dawnej świetności konstrukcji. Dodatkowo, w tym samym okresie powstała oficyna ulokowana w zachodniej części działki.

W renesansie kamienica uległa znaczącym przekształceniom; w rezultacie zyskała polichromowane drewniane stropy oraz sklepienie kolebkowe z lunetami w przejazdowej sieni. W zapisach miasta autorstwa Brauna i Hogenberga budynek figuruje jako trzykondygnacyjny, z typowym dla tamtej epoki dwuspadowym dachem.

W pierwszej tercji XVIII wieku, zrealizowano kolejne zmiany. Fasada budynku zyskała nowe oblicze – czteroosiowy układ został zmodyfikowany na bardziej barokowy poprzez dodanie dwuosiowego szczytu, który wieńczył segmentowy przerywany naczółek zdobiony wolutowymi spływami. W lewej osi portalu zachwycał półkolisty otwór drzwiowy, z finezyjnie ukształtowanym górnym profilem i zwornikiem ozdobionym roślinnym reliefem. Umieszczone w przyczółkach portalu płaskorzeźby ukazywały motywy roślinne, a portal prowadził do sieni z zapierającym dech w piersiach sklepieniem kolebkowym.

Druga połowa XIX wieku przyniosła kamienicy kolejne przekształcenia, na co znaczący wpływ miał jej właściciel, August Schecke. W 1861 roku, w narożniku pomiędzy oficyną południową a murem granicznym wzniesiono latrynę, a dwa lata później przekształcono część parteru w oficynie, zmieniając jej funkcję z gospodarczej na mieszkalną.

Jednakże, największe zmiany miały miejsce około 1879 roku. Na zlecenie architekta F. Krauera, usunięto barokowy szczyt oraz większość wystroju fasady, pozostawiając jedynie portal. Gzyms wieńczący ozdobiono wolutami, a centralna część fasady zyskała płaski pseudoryzalit, który podzieliły korynckie pilastry, kończącą się w trójkątnym naczółku z akroterionami. Cały budynek został wykończony boniami, a kamienica przekształciła się w czterokondygnacyjny obiekt o klasycystycznych formach, z dwoma oficynami i podpiwniczeniem. Równocześnie powiększono i zmodernizowano oficyny południową oraz północną, a w 1882 oraz 1891 roku dostosowano okna w parterze.

W 1929 roku, w południowo-zachodnim narożu, znajdowały się schody prowadzące do księgarni na I i II piętrze, co uprzyjemniało korzystanie z przestrzeni. Natomiast w latach 40. XX wieku, sklepienia piwnicy wzmocniono cegłami, co poprawiło ich trwałość i bezpieczeństwo.

Właściciele i użytkownicy kamienicy

W 1837 roku kamienicą zarządzał F. Schreiber, który był znanym kupcem oraz bankierem. W tym czasie w budynku znajdował się również tajny radca rządowy, a także pierwszy dyrektor Śląskiego Instytutu Kredytowego, baron von Gasson. Przez lata 60. XIX wieku budynek przeszedł na własność kupca Augusta Schecke, który posiadał go do roku 1910. Następnie przez kolejnych 35 lat, aż do 1945 roku, kamienica była w rękach wydawcy Alfreda Preussa.

W okresie od 1860 do 1880 roku w parterze kamienicy działał sklep meblowy Kobylińskiego. Przez następne lata, do 1945 roku, na parterze oraz pierwszym piętrze swoją siedzibę miało wydawnictwo, a także księgarnia i czytelnia „Trewendt & Granier”. Firma wydawnicza została założona przez Eduarda Trewendta w 1845 roku i już od 1850 przekształciła się w spółkę.

Drugim wspólnikiem w tej działalności był Juliusz Granier. Wydawnictwo funkcjonowało jako spółka do 1857 roku, a potem kontynuowało działalność pod kierownictwem Eduarda Trewendta oraz jego żony Augusty. Od 1874 roku dowodził nią także ich syn Ernst, a od 1875 roku Hans. Specjalnością wydawnictwa stały się kalendarze oraz książki skierowane do młodzieżowej biblioteki, a także podręczniki szkolne i dzieła religijne niemieckiego protestanckiego teologa Theodora Koldego oraz tablice historyczne Eduarda Cauera. Dodatkowo, wydawnictwo publikowało „Encyklopädie der Naturwissenschaften”.

W 1876 roku Hans Trewendt otworzył drukarnię, w której zaczął wydawać „Breslauer Zeitung”, kierując nią do 1893 roku. Z kolei od 1891 roku, właścicielem księgarni Trewendta i Graniera został Alfred Preuß.

Po 1945

W wyniku działań wojennych, podczas których walki toczyły się w 1945 roku, elewacja kamienicy doznała znacznych zniszczeń. Prace remontowe, które miały na celu przywrócenie jej wcześniejszego blasku, zrealizowano w 1969 roku.

Jednak największa transformacja miała miejsce w latach 1997–1999, kiedy przeprowadzono kapitalny remont, w ramach którego dokładnie zrekonstruowano architektoniczne detale na elewacji budynku.

W 2005 roku nastąpiła kolejna odsłona modernizacji, kiedy to zrealizowano renowację dawnej oficyny pod adresem Wita Stwosza 15a.

Obecnie, kamienica nr 15 oraz oficyna tworzą razem kompleks biurowo-handlowo-mieszkalny znany jako „Trakt Kupiecki”. Projekt modernizacji przygotował uznany wrocławski architekt Edward Lach, który przyczynił się do ożywienia tego terenu.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Wita Stwosza 15 we Wrocławiu

---