Śluza Miejska we Wrocławiu

Rzeki i kanały wodne

Śluza Miejska, znana także pod nazwami Untere Schleuse oraz Groeschel Schleus, to niezwykle istotny element infrastruktury wodnej we Wrocławiu. Zlokalizowana jest na rzece Odrze, w punkcie o długości 256,95 km biegu rzeki oraz 6+950 km kanału Kanału Miejskiego. Jej budowa stanowiła część szerokiej inwestycji hydrotechnicznej, której celem była modernizacja drogi wodnej prowadzącej przez miasto, jednak z pełnym pominięciem centrum oraz Śródmiejskiego Węzła Wodnego.

Inwestycja, mająca na celu przekształcenie istniejących tras wodnych, była realizowana w latach 1892–1897. Prace polegały na stworzeniu nowego szlaku żeglugowego, który zaspokajał potrzeby transportowe, głównie w zakresie przewozu materiałów masowych. Węgiel z Górnego Śląska stanowił kluczowy ładunek, który miał być transportowany wzdłuż tej nowej drogi wodnej.

Aby zrealizować te ambitne cele, wykorzystano część dotychczas istniejącego koryta, które pierwotnie miało na celu odprowadzenie wód wezbraniowych i powodziowych. Dodatkowo, w ramach projektu, zbudowano nowy Kanał Miejski, przez który przebiega przyjęta nowa droga wodna, określana jako Droga Wielkiej Żeglugi, znana również jako Wrocławski Szlak Miejski.

Charakterystyka

Śluza Miejska w Wrocławiu to istotny element stopnia wodnego, znanego jako Stopień Wodny Psie Pole. Mimo niewielkich rozmiarów, charakterystycznych dla niej oraz innych obiektów na Wrocławskim Szlaku Miejskim, takich jak Śluza Opatowice i Śluza Szczytniki, nie odgrywa ona większej roli w transporcie towarowym. W obliczu rosnącej popularności turystyki wodnej oraz rekreacji, obiekt ten zyskuje nowe znaczenie. Warto dodać, że w okresie przerwy nawigacyjnej zimą, możliwe jest zatrzymywanie statków w dolnym awanporcie śluzy.

Wymiary konkretnego obiektu wynoszą: długość – 55,8 m, szerokość – 9,6 m, a różnica poziomów – 3,65 m. Wrota, zarówno dolne, jak i górne, wykonane są ze stali i łączone techniką nitową. Komora śluzy napełniana i opróżniana jest przez krótkie kanały obiegowe, a w dolnej głowie znajduje się brama przeciwpowodziowa, co podkreśla jej funkcjonalność. Dodatkowo, wybudowano tu przepompownię, a ściany komory mają wysokość 8,67 m, stanowiąc solidną konstrukcję z kamienia łamanego uwieńczonego blokami granitowymi. Płyta denna ma grubość wynoszącą 2,0–2,5 m.

Obie głowy śluzy, dolna i górna, zbudowane są z cegły oraz granitu. Do odwodnienia i zasilania kanałów obiegowych zastosowano cylindry nitowane o wymiarach: 1600×3540 mm w głowie górnej oraz 1200×5740 mm w dolnej. Każdy cylinder wspierany jest na dwóch łańcuchach. Otwieranie wrót oraz zamykanie kanałów obiegowych odbywa się z wykorzystaniem elektrycznego napędu.

Jeśli chodzi o nawigację wodną, odległości i szlaki prowadzące przez śluzę oznaczone są następująco:

  • w dół rzeki, do następnej śluzy na Dolnej Odrze Wrocławskiej – Śluzy Rędzin, odległość wynosi 6,2 km,
  • w górę rzeki, do poprzedniej na szlaku, Śluzy Szczytniki, odległość wynosi 6,7 km,
  • w dół rzeki, a następnie w górę rzeki do śluzy na Szlaku Śródmiejskim – Śluzy Mieszczańskiej,
  • w dół rzeki, a następnie w górę Kanałem Różanka przez Śluzę Różanka oraz wzdłuż Głównej Drogi Wodnej (Północnej).

Prawy brzeg śluzy tworzy grobla, oddzielająca Kanał Miejski od Starej Odry, na której usytuowany jest budynek dawnej siedziby Przedsiębiorstwa Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra 2″ przy ulicy Pasterskiej 2. Lewy brzeg przynależy do osiedla Kleczków. Poniżej śluzy, oba kanały łączą się w jedną rzekę, która następnie przepływa do Kanału Różanka i prowadzi dalej do Górnej Odry. Na lewym brzegu znajduje się także Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław.

Poziom wody w dolnej części reguluje Stopień Wodny Rędzin, podczas gdy poziom górny jest kontrolowany przez Jaz Psie Pole. W sytuacji jego zamknięcia, do regulacji wykorzystuje się również Śluzę Powodziową, zlokalizowaną na początku Kanału Miejskiego. Wrota powodziowe Śluzy Miejskiej, w połączeniu z przepompownią, zapewniają utrzymanie stałego poziomu wody, nawet przy wystąpienia wezbrań.

Śluza Miejska

Przypisy

  1. dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wisnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl, 2006. [dostęp 08.12.2009 r.]
  2. Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl, 2009. [dostęp 11.12.2009 r.]
  3. Śluza Miejska na stronie Wratislaviae Amici, 2009. [dostęp 11.12.2009 r.]
  4. www.wroclaw.pl – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego, 2009. [dostęp 11.12.2009 r.]
  5. Wrocławski Węzeł Wodny – Historia. 2wrzdh.ins.pl, 2005. [dostęp 11.12.2009 r.]
  6. ZARZĄDZENIE DYREKTORA URZĘDU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ WE WROCŁAWIU z dnia 1.10.2004 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa ruchu i postoju statków na śródlądowych drogach wodnych. giz.uzs.gov.pl, 2004. [dostęp 11.12.2009 r.]
  7. a b c d e f g h Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego, 2007. [dostęp 11.12.2009 r.]

Oceń: Śluza Miejska we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.61 Liczba ocen:8