Budynek szkoły przy ulicy Łukasza Górnickiego 20 we Wrocławiu

---

Położenie i otoczenie

Wrocławska szkoła znajduje się na osiedlu Ołbin, przy ulicy Łukasza Górnickiego 20. Położenie to należy do kwartalu, w którym ulokowane są również ulice: Łukasza Górnickiego, Henryka Sienkiewicza, Ukryta i Chemiczna. Znaczną część tego obszaru zajmuje teren szkoły, jednak w północno-zachodniej jego części można znaleźć dwie zachowane przedwojenne kamienice. Zielony skwer położony pomiędzy szkołą a ulicą Henryka Sienkiewicza, która jest jedną z głównych arterii komunikacyjnych, stanowi niewielki fragment otoczenia szkoły.

Teren, na którym zlokalizowany jest obiekt, uważa się za część zabudowy śródmiejskiej, gdzie występuje wysoka gęstość zaludnienia oraz intensywne zagospodarowanie przestrzenne. Charakterystyczne dla tego obszaru są kwartały zabudowy z ciągłymi pierzejami wzdłuż ul. i placów, a także obecność licznych obiektów publicznych oraz komercyjnych. Wspomniany teren charakteryzuje się dodatkowo korzystnym dostępem do komunikacji miejskiej, a w bliskim sąsiedztwie znajdują się przystanki tramwajowe, co jeszcze bardziej ułatwia mieszkańcom oraz uczniom dotarcie do szkoły.

Historia

W okresie przed II wojną światową, obszar, na którym obecnie znajduje się budynek szkoły, był osiedlem o gęsto zabudowanym charakterze polegającym głównie na kamienicach mieszkalnych w układzie pierzejowym oraz oficynach, które tworzyły lokalne wnętrza międzyblokowe. Niestety, w wyniku działań wojennych, szczególnie w czasie oblężenia Wrocławia w 1945 roku, wiele z tych budynków zostało zniszczonych, choć zniszczenia w tej konkretnej części miasta były znacznie mniejsze niż w niektórych dzielnicach południowych i zachodnich. Po wojnie w kompozycji miejskiej można było dostrzec puste przestrzenie, w tym kwartał, gdzie obecnie stoi szkoła.

Projekt budynku szkolnego zrealizowano w 1958 roku, a jego autorem był architekt Zenon Prętczyński. Uznaje się, że budowa rozpoczęła się 3 maja 1958 roku. To wtedy goście z Filipin oraz Indonezji wmurowali kamień węgielny pod nową szkołę, będącą trzecią tego typu placówką we Wrocławiu, z okazji X rocznicy Kongresu Intelektualistów, który miał miejsce w wrocławskim mieście w 1948 roku. Uroczyste otwarcie instytucji miało miejsce 4 marca 1961 roku, kiedy to nadano jej imię Ruchu Obrońców Pokoju. To symboliczne nadanie nazwy miało swoje korzenie w międzynarodowej organizacji, która zainicjowała się w Wrocławiu, podczas wspomnianego Kongresu z 1948 roku, odbywającego się jednocześnie z Wystawą Ziem Odzyskanych.

Warto dodać, że w tym samym czasie, po drugiej stronie ulicy Łukasza Górnickiego, realizowano osiedle budynków mieszkalno-usługowych dla Wrocławskiej Wspólnoty Mieszkaniowej, które miało służyć około 400 mieszkańcom regionu. W miarę upływu lat, szkoła stała się miejscem wielu znaczących wydarzeń, takich jak pożegnanie wrocławskiej delegacji na Kongres w Obronie Pokojowej Przyszłości Świata odbywający się w Warszawie w 1986 roku.

W XXI wieku, zauważono błagalną potrzebę modernizacji oraz rozbudowy placówki. Proces ten rozpoczął się w 2008 roku, a kluczowe kroki w tym kierunku były możliwe dzięki organizacyjnemu połączeniu tej szkoły z podstawową nr 60, która znajdowała się przy ulicy Świętokrzyskiej 45-55. W 2013 roku, aby możliwe było przeprowadzenie robót budowlanych, zdecydowano o przeniesieniu szkoły do budynku przy ulicy Świętokrzyskiej, co umożliwiło kontynuację obywatelskich działań. Prace budowlane rozpoczęły się w 2014 roku, a w ich zakresie przewidziano zarówno przebudowę, jak i nadbudowę istniejącego budynku oraz stworzenie nowej część szkoły.

Kiedy zakończono inwestycje, planowane przywrócenie uczniom możliwości nauki miało miejsce początkowo w 2015 roku, ostatecznie jednak ruszyło we wrześniu 2016 roku. Dzięki tej rozbudowie, liczba uczniów w placówce udało się zwiększyć z około 300 do 900-1.000. W 2017 roku planowano oddać nowy blok sportowy z basenem. Chociaż początkowy koszt budowy wynosił 25.344.000,00 zł, ostateczna suma zamknęła się kwotą 29,9 mln zł (bez wliczenia nowego bloku). To przedsięwzięcie pozwoliło na przywrócenie blasku architekturze, która wiele lat pozostawała zaniedbana. W 2021 roku, wprowadzono także program Szkolna Ulica, którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa dzieci, przez czasowe zamknięcie dla ruchu ulicy Łukasza Górnickiego, szczególnie w godzinach porannych, gdy uczniowie przychodzą do szkoły.

Nieruchomość i architektura

Budynek zlokalizowany jest na działkach gruntu, których łączna powierzchnia wynosi 1,4891 ha. Te tereny są własnością Gminy Wrocław, a ich zarządzanie oraz użytkowanie pozostaje w gestii gminy. Klasyfikacja użytkowania tych działek określona została jako Bi – inne tereny zabudowane. Największa z wymienionych działek, posiadająca identyfikator G5 026401_1.0005.AR_15.59 oraz identyfikator IIP PL.PZGiK.112.EGiB 36C80765-0E4D-4A2E-B57E-0C8AF043CCB1, jest także oznaczona numerami adresowymi: ul. Łukasza Górnickiego 20, ul. Chemiczna 7 oraz ul. Ukryta 3.

Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 7.051 m², a sama konstrukcja obejmuje cztery kondygnacje nadziemne. Zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych, obiekt ten zalicza się do grupy k – budynki oświaty, nauki i kultury oraz sportowe (107). Dodatkowo, budynek ten ma przypisany identyfikator G5 026401_1.0005.AR_15.59.1_BUD oraz identyfikator IIP PL.PZGiK.112.EGiB C6C39661-30E7-4751-8D57-B1154149573C. W jego wnętrzu znajduje się Szkoła Podstawowa nr 84 imienia Ruchu Obrońców Pokoju.

Projekt budynku wyróżnia się na tle zarówno historycznych realizacji, jak i współczesnych koncepcji architektonicznych. Zasługuje na uznanie, szczególnie za przemyślaną organizację przestrzenną. Architekt stworzył kompozycję z niższą częścią frontową tworzącą bardziej przyjazne otoczenie, a wyższą część usytuowaną w głębi działki, która została zaplanowana z różnorodnym przeznaczeniem. W strefie niższej zlokalizowano szatnie i świetlicę, podczas gdy wyższa część została dedykowana salom lekcyjnym, które zostały podzielone według grup wiekowych uczniów.

Ciekawym rozwiązaniem architektonicznym były sale lekcyjne, które w rzucie mają kształt kwadratu, co miało na celu zmniejszenie odległości pomiędzy nauczycielem a uczniami, tym samym sprzyjając tworzeniu przyjaznej atmosfery w klasie. Oświetlenie naturalne zapewniają okna usytuowane po obu stronach sal, co dodatkowo podnosi komfort nauki. Wbudowano również przestrzenie takie jak sale sportowe, amfiteatr oraz pomieszczenia przeznaczone do rekreacji.

Na szczególną uwagę zasługuje także sposób, w jaki zaaranżowane zostało główne wejście do obiektu. Wyróżnia się ono ekspresyjną konstrukcją z betonu, która pełni rolę nie tylko funkcjonalną, ale i estetyczną, będąc mocnym punktem architektonicznym w całej koncepcji budynku.

Odbiór i ochrona

Wiele osób zauważa, że budynek szkoły, w połączeniu z modernistycznymi blokami mieszkalnymi przy ulicy Górnickiego, tworzy nowoczesny i atrakcyjny obszar wśród poniemieckich kamienic, które często są w złym stanie. Można znaleźć opinie na temat zespołu zabudowy mieszkalno-usługowej, które podkreślają interesującą architekturę szkoły – nawiązującą do idei przedwojennego modernizmu oraz przemyślany sposób, w jaki zaprojektowano klasy, co zapewnia im odpowiednie doświetlenie. Istnieją również rozważania na temat możliwości wpisania tej szkoły do rejestru zabytków, co świadczy o jej wysokiej wartości kulturalnej.

Dzieło to jest uznawane za istotny element pracy Zenona Prętczyńskiego, który w światku architektonicznym Wrocławia uważany jest za autorytet i jednego z najbardziej wpływowych architektów powojennego okresu. Jego pomysłowość i umiejętności prawdopodobnie przyczyniły się do zachowania wyjątkowego charakteru tego obiektu. Nowatorska architektura oraz nadrzędne wartości artystyczne i historyczne sprawiły, że budynek został wpisany na listę wrocławskich dóbr kultury współczesnej.

Informacje te znalazły swoje przełożenie również w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Wrocławia z 2010 oraz 2018 roku. Jednakże nie brakuje kontrowersji dotyczących zachowania pierwotnego charakteru budynku, którego przebudowa w latach 2014-2017 wzbudziła wiele emocji. Sceptycy podnoszą, że obecny obiekt, mimo że odnosi się do wcześniejszego projektu, nie spełnia dostatecznie jego pierwotnych założeń.

Ważne jest również, aby zaznaczyć, że obszar, na którym znajduje się szkoła, jest chroniony poprzez wpis do gminnej ewidencji zabytków, co czyni go częścią historycznego układu urbanistycznego Przedmieścia Piaskowego. Układ ten kształtował się od XVIII wieku aż do 1945 roku, a rodzaj ochrony dla tego terenu określono jako inny. Wartość samego założenia określono jako dobrą, z identyfikatorem INSPIRE_ID: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_UU.4375.

---

Oceń: Budynek szkoły przy ulicy Łukasza Górnickiego 20 we Wrocławiu

---