Kamienica Pod Zimnym Kamieniem we Wrocławiu

---

Historia kamienicy

Kamienica znajdująca się w północnej pierzei tretu ma długą historię, sięgającą czasów XV–XVII wieku. Początkowo jej struktury były proste, składając się z parterowych drewnianych kramów, które z biegiem lat ewoluowały w piętrowe murowane pomieszczenia mieszkalne. Te budynki przylegały do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza, co tworzyło charakterystyczny dla tego miejsca układ architektoniczny.

W miarę upływu czasu, kamienice transformowały się w wielopiętrowe obiekty mieszkalne. Linia zabudowy tych pierwszych murowanych kramów, które znajdowały się na działkach od numeru 17 do 23, była umiejscowiona ponad sześć metrów przed smatruzem. Po 1824 roku, po likwidacji smatruzy, doniosłe zmiany nastąpiły w strukturze prawnej i własnościowej terenów. Właściciele kamienic po stronie północnej wykupili od miasta tereny za sumę 21 000 talarów, co pozwoliło im na przedłużenie swoich budynków na południe. Znajdujące się tu zabudowania, które przetrwały do dziś, wykazują cechy architektury późnoklasycystycznej.

Pierwszy murowany budynek na działce nr 24 datowany jest na okres gotycki, a jego ślady dokonanej wcześniej zabudowy zachowały się w formie muru piwnicy, której długość wynosi 2,75 metra. Piwnica ta była dobudowana do starszej, również murowanej, przynależącej do kamienicy Pod Złotym Kapeluszem. Nad tą piwnicą mogła wznosić się przynajmniej jedna kondygnacja budynku. W części wschodniej zachowały się kolejne pozostałości piwnicy z okresu renesansu, również o długości 2,75 metra, która była wyniesiona przed fasadę kamienicy i przylegała do gotyckiej struktury.

Obecna kamienica narożna, z elewacją o szerokości 5,5 metra w części północnej oraz 16,7 metra w części wschodniej, ma fragmenty pochodzące z trzeciej ćwierci XVI wieku. W jej części południowej znajdowały się dwa przejścia prowadzące do smatruza. Na narożniku budynku wbudowano ogromny wspornik, co nadało mu charakterystyczny wygląd. W roku 1700 fasada budynku otrzymała barokowy styl, a dalsza przebudowa nastąpiła w 1825 roku. Czterokondygnacyjna kamienica, od strony północnej, dysponowała dwiema osiami okiennymi, a jej elewacje kończyły się szczytem w formie aediculi z trójkątnym tympanonem otoczonym wolutami. Od wschodniej strony fasada podzielona była na siedem osi, z uproszczonym szczytem umieszczonym w zwieńczeniu trzeciej i czwartej osi. Natomiast w trzeciej osi na parterze umieszczono wejście do budynku.

Po 1945

Po zakończeniu II wojny światowej, działania wojenne doprowadziły do częściowych zniszczeń północnej pierzei. Proces odbudowy tej przestrzeni został podjęty w 1954 roku pod kierunkiem profesora Edmunda Małachowicza, który działał w Pracowni Konserwacji Zabytków. W tym projekcie brali również udział znani specjaliści, tacy jak prof. Stanisław Koziczuk, Jadwiga Hawrylak oraz Stefan Janusz Müller.

W ramach tego przedsięwzięcia, kamienica Pod Zimnym Kamieniem została odbudowana równocześnie z sąsiednimi obiektami przy ulicy, czyli z budynkami nr 23 i nr 25-26. Ta skomplikowana operacja była wynikiem oddzielnego konkursu projektowego, który zakończył się sukcesem architektów Włodzimierza Czerechowskiego, Ryszarda Jędraka oraz Ryszarda Natusiewicza. Celem odbudowy była adaptacja kamienic na potrzeby Domu Związków Twórczych oraz siedziby Związku Literatów Polskich, Związku Polskich Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Interesujące jest też to, że dwie z kamienic znajdujących się na posesjach 23 i 24 miały znaczenie zabytkowe i zachowały oryginalne mury, podczas gdy budynki nr 25-26, powstałe w XIX wieku, były całkowicie wypalone, choć ich konstrukcja pozostała nienaruszona. Zgodnie z przyjętym planem kamienice te zostały obniżone o jedną kondygnację oraz połączone z obiektami 23 i 24, jednocześnie zachowując przejście do wnętrza tretu w parterze.

Podczas wspomnianych prac, szczyt kamienicy Pod Zimnym Kamieniem od strony północnej został znacznie uproszczony, co wiązało się z usunięciem barokowych ozdób. Nad wejściem do obiektu umieszczono natomiast renesansowy kartusz, który zdobi litera „W” oraz data „1536”. Co ciekawe, kartusz ten przed rokiem 1935 był usytuowany nad wejściem do Przejścia Garncarskiego, w części wewnętrznej budynku. Po modernizacji kamienicy, dokonanej przez niemieckiego architekta Rudolfa Steina, kartusz został przeniesiony na frontową elewację kamienicy nr 24.

Od lat 60. XX wieku w tej kamienicy funkcjonował Klub Związków Twórczych, a aktualnie można tam spotkać restaurację o nazwie „Bierhalle”.

---

Oceń: Kamienica Pod Zimnym Kamieniem we Wrocławiu

---