Dom z reliktami kościoła cmentarnego pw. św. Agnieszki we Wrocławiu

---

Historia parceli

W obszarze dzisiejszej kamienicy, rozciągającym się dalej na północ, na terenach niegdyś książęcych, w XIII wieku istniała kaplica poświęcona św. Jerzemu. Pierwsze znane wzmianki o tej budowli datują się na 1282 rok, jednak jej wzniesienie miało miejsce około 1270 roku. Jak twierdzi Rafał Eysymontt, pierwotnie kaplica mogła pełnić funkcję synagogi, by następnie, w latach 1253 lub 1319, zostać przekazana zakonowi Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. W 1350 roku obiekt został poświęcony św. Agnieszce, córce czeskiego króla Przemysła Ottokara I, co znajduje potwierdzenie w miejskich księgach.

W XIV wieku oraz na początku XV wieku kaplica została rozbudowana o jednofilarową nawę, a jej bryła pojawiła się na znanym widoku Wrocławia, stworzonym przez Barthela Weihnera w 1562 roku. W roku 1688 kościół przeszedł pod zarząd jezuitów. W trakcie wojny siedmioletniej obiekt wykorzystywano jako magazyn zboża. W 1775 roku do istniejącego kościoła dobudowano zakrystię. Jednakże, z powodu zniszczeń, jakie miały miejsce w latach 1806–1807 oraz sekularyzacji zgromadzenia krzyżowców, kościół został ostatecznie zamknięty w 1811 roku.

Na podstawie dokumentów z 1345 lub 1364 roku wiadomo, że przy kościele istniał cmentarz, znany jako sente Jorgin Kirchof. Został on zamknięty w 1775 roku na polecenie króla Fryderyka II, choć mógł pełnić funkcję miejsca pochówku do 1810 roku, a ostatecznie został zlikwidowany w 1811 roku i przeszedł pod administrację magistratu wrocławskiego.

Grunt został zakupiony przez hrabinę von Götzen, a następnie od niej odkupiony przez krupiarza Johann Karnascha. W 1819 roku zdemontowano chór (prezbiterium) oraz przylegający doń budynek szkoły, w ich miejsce zaś wzniesiono nową dwutraktową kamienicę o kalenicowej strukturze, w planie w kształcie litery „L”, wyróżniającą się ośmioosiową fasadą w stylu biedermeieru. Główna część kościoła była używana jako magazyn lub służyła jako szkolna świątynia; została rozebrana w latach 1897 lub 1899.

Architektura

Kościół pw. św. Agnieszki, który reprezentuje styl gotycki, był ciekawą budowlą jednonawową. Po rozbudowie zyskał rzut w formie krzyża łacińskiego, a jego struktura składała się z czterech przęseł oraz dwuprzęsłowego prezbiterium, które charakteryzowało się wielobocznym zakończeniem. Było ono węższe i niższe od głównej nawy, co dodawało architekturze szczególnego uroku.

Warto zwrócić uwagę, że korpus kościoła został wyposażony w przypory, które podtrzymywały konstrukcję. Prostokątna nawa, mająca 12,5 metra długości oraz 9,1 metra szerokości, zachwycała szczególnymi detalami architektonicznymi.

W zachodniej części budynku umieszczono okno zdobione trójdzielnym piaskowcowym maswerkiem, które pięknie wpuszczało światło do wnętrza. Na dachu, w miejscu styku nawy z prezbiterium, znajdowała się sygnaturka, będąca smukłym akcentem finalizującym całą kompozycję.

Wnętrze kościoła było sklepione trójpodporowym sklepieniem, które opierało się na jednym filarze, co stanowiło ciekawą charakterystykę architektoniczną. Niestety, z samego budynku przetrwała jedynie częściowo ściana północna oraz zachodnia, które obecnie są częścią XIX-wiecznej kamienicy.

W roku 1908 kamienica przeszła gruntowny remont, co przyczyniło się do zachowania i ochrony historycznego dziedzictwa kulturowego tego miejsca.

Po 1945

W 1980 roku odbyła się konserwacja pozostałości po świątyni, co stanowiło ważny krok w zachowaniu tego historycznego miejsca. W trakcie przeprowadzanych prac renowacyjnych w 2009 roku, w odkryciach dokonanych w piwnicach kamienicy, natrafiono na późnogotyckie nadproże portalu, które jest istotnym elementem architektonicznym, wzbogacającym wiedzę o tym obiekcie.

---

Oceń: Dom z reliktami kościoła cmentarnego pw. św. Agnieszki we Wrocławiu

---