Dom Oppenheimów we Wrocławiu

---

Historia

Na działce nr 4, wzniesienie pierwszego budynku zrealizowano na przełomie XIV i XV wieku, istnieje przypuszczenie, że mogło to mieć miejsce już w XIII wieku. Zachowały się w nim późnogotyckie oraz renesansowe detale, które są świadectwem minionych epok. Budowla ta miała niegdyś płaską kondygnację, składającą się z trzech izb i kalenicowego dachu.

W okresie końca XVII wieku lub na początku XVIII wieku, kamienica przeszła gruntowną przebudowę. Uzyskała wówczas barokowy styl wykończenia. Zyskała nową bryłę w formie czterokondygnacyjnego obiektu z trzykondygnacyjnym szczytem i pięcioosiową fasadą, charakteryzującą się zdwojoną osią środkową oraz portalem wejściowym, prowadzącym do przelotowej sieni przykrytej sklepieniem kolebkowym z lunetami. Powstała sieni wydzielono z wcześniejszej, renesansowej, która obejmowała wschodnie pomieszczenie parterowe. Bryła budynku zdobiona była pilastrami wielkiego porządku, a pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami, jak i nad trzecią kondygnacją, znajdowały się wyraźne gzymsy. Szczyt był także podzielony gzymsem, co nadawało mu jeszcze większej finezji.

Wewnątrz zachowały się elementy barokowe, takie jak klatka schodowa oraz dekoracja sztukatorska na stropach, w tym profilowany gzyms fasetowy oraz barokowa stolarka w portalu wejściowym. W podwórzu, z kolei, dominowała konstrukcja drewnianej galerii, łączącej główny budynek z jednotraktową oficyną. Przykład tego typu konstrukcji można znaleźć jedynie w kamienicy przy ulicy Wita Stwosza 16.

Na przełomie XIX i XX wieku, parterowa część kamienicy doczekała się kolejnych zmian. Większe otwory okienne zostały wybite, co umożliwiło zamontowanie witryn sklepowych. Kluczowym momentem był pożar w 1929 roku, który strawił duże partie budynku, głównie klatki schodowe, jednak udało się je odbudować, choć już bez oryginalnych balustrad.

W marcu 1810 roku, nieruchomość została zakupiona od starosty królewskiego Heinricha Sachsa przez bankiera Heymanna Oppenheima. Pozostała w rękach rodziny Oppenheim aż do 1902 roku. Jego inicjał oraz data „1810” widnieją na tympanonie portalu. W dawnych czasach znajdował się tu bank, a od 1850 roku, także mieszkania czynszowe.

W 1888 roku, właściciele opuścili budynek, który przeszedł w ręce gminy żydowskiej, natomiast zarządzała nim żona oraz spadkobierczyni Ferdynanda Oppenheima, Julie von Cohn-Oppenheim. Kamienica zaczęła pełnić istotną rolę w życiu społeczności żydowskiej Wrocławia. W 1902 roku, budynek został formalnie przekazany gminie żydowskiej, która założyła fundację Heymanna Oppenheima wspierającą potrzebujących. W 1903 roku umieszczono nad wejściem marmurową tablicę z napisem: „Fundacja Heymanna Oppenheima”. Gmina żydowska zarządzała budynkiem do 1941 roku.

Handel w kamienicy

Od lat 30. XIX wieku, parter budynku przeznaczony był na cele handlowe. W 1837 roku ten poziom ukierunkowano na zakład szewski, a w sąsiedztwie znajdowała się księgarnia. Piwnice były wykorzystywane jako warsztat powroźnika, a w 1876 roku, zaczęto tam wyrabiać liny. W 1859 roku na parterze otwarto sklep z bielizną i pasmanterią Korna. W latach 1898–1938 w lewym skrzydle budynku funkcjonował sklep obuwniczy Herz. Na pierwszym piętrze do 1919 roku istniał sklep z tkaninami E.A. Hildebrandta, natomiast bielizna Strassmana była dostępna do 1988 roku. Po I wojnie światowej, standard kamienicy znacznie spadł, a duże pomieszczenia zajmowane przez rodzinę Oppenheim, przekształcono w jednopokojowe lub dwupokojowe mieszkania.

Po 1945

Kamienica Oppenheimów jest jednym z nielicznych obiektów na Starym Mieście we Wrocławiu, które przetrwały bombardowania podczas oblężenia miasta. W 2012 roku nowym właścicielem została Viola Wojnowski, która wraz z nią, zdecydowała się na opuszczenie budynku przez wszystkich dotychczasowych najemców. W latach 2013–2018 kamienica przeszła fazę renowacji, nadzorowaną przez Fundację Deutsch-Polnische Stiftung Kulturpflege und Denkmalschutz; projekt modernizacji, przebudowy oraz rozbudowy wykonała berlińska pracownia architektoniczna J. Mayer H.

Obecnie dom ten pełni funkcję Domu Dla Kultury OP ENHEIM, wprowadzając nową energię i użyteczność w zabytkowych murach.

---

Oceń: Dom Oppenheimów we Wrocławiu

---