Domek Romański, znajdujący się pod adresem Plac Biskupa Nankiera 8 we Wrocławiu, to wyjątkowy przykład wczesnogotyckiej architektury z początku XIII wieku, częściowo odtworzony po zniszczeniach II wojny światowej. Wzmiankowany już w 1208 roku, budynek był siedzibą cysterek z Trzebnicy, dlatego też zyskał miano "Domu Panien Trzebnickich". W obrębie tego miejsca można dostrzec zjawiskowy charakter, a tuż obok, wzdłuż ul. Kotlarskiej, znajdowały się dawniej Nowe Jatki, będące także częścią trzebnickiego klasztoru.
Budynek ten został wzniesiony na planie trapezu z cegły, ułożonej według wątków wendyjskich, zwanych też słowiańskimi. W architekturze Domku Romańskiego doskonale współistnieją romańskie elementy, takie jak łuki umiejscowione w centralnej części, z detalami gotyckimi, obejmującymi okna i łuki sklepień. Na każdej z dwóch kondygnacji, pierwotnie znajdowały się po trzy pomieszczenia. Budynek, przez wiele lat wielokrotnie przebudowywany, pozostał w rękach zakonu aż do kasaty klasztorów w 1810 roku.
W wyniku zniszczeń, jakie miały miejsce podczas II wojny światowej, w rejonie pl. Nankiera oraz Nowego Miasta, w 1959 roku odkryto zabytkowe fragmenty najstarszego założenia architektonicznego, które znajdowały się poniżej poziomu ulicy. W latach 1966–1969 dokonano ich częściowego odtworzenia według projektu Henryka Dziurli. Po ośmiu wiekach istnienia poziom okolicznych ulic podniósł się do wysokości górnej kondygnacji budynku, co sprawia, że obecnie do wejścia prowadzą schody. W dolnej części budynku zachowały się fragmenty sklepień kolebkowych, natomiast na górnej kondygnacji znajdują się sklepienia krzyżowe.
Podczas odbudowy usunięto strop, co połączyło kondygnacje w jedną przestrzeń, a całość przykryto nowoczesnym żelbetowym stropodachem. Nadziemna część budynku została przeszklona na zewnątrz i przystosowana do potrzeb galerii fotograficznej, która działała pod patronatem Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu. Galeria przekształciła się później w Foto-Medium-Art, a następnie w "Dolnośląskie Centrum Fotografii Domek Romański". Aktualnie w tym miejscu funkcjonuje "Galeria FOTO-GEN". W kwietniu 2017 roku w fasadę budynku wmurowano brązową tablicę upamiętniającą cysterską fundację tego miejsca, "Domu Panien Trzebnickich".
Przypisy
- W 1996 dodano jeszcze jedno pomieszczenie z antresolą.
- Odkrycia dokonał Tadeusz Kozaczewski, historyk sztuki i urbanistyki.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Dom wielorodzinny przy ul. Tramwajowej 2 we Wrocławiu | Dom z reliktami kościoła cmentarnego pw. św. Agnieszki we Wrocławiu | Kamienica Artzatów we Wrocławiu | Kamienica Pod Srebrnym Hełmem we Wrocławiu | Kamienica Pod Błękitnym Słońcem we Wrocławiu | Kamienica Pod Czterema Ewangelistami we Wrocławiu | Kamienica Pod Królem Salomonem we Wrocławiu | Kamienica Pod Siedmioma Elektorami we Wrocławiu | Kamienica Pod Starą Szubienicą we Wrocławiu | Kamienica Pod Trzema Dębami we Wrocławiu | Dom Oppenheimów we Wrocławiu | Dom Naukowca we Wrocławiu | Dom Igloo (Wrocław) | Dom jednorodzinny przy ul. Zielonego Dębu 17 we Wrocławiu | Dawny budynek administracyjno-biurowy Fundacji Fränckla we Wrocławiu | Budynki mieszkalne przy ulicy Mikołaja Reja 4, 6, 8 we Wrocławiu | Budynek mieszkalny przy ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego 92 we Wrocławiu | Budynek Loży Masońskiej przy Placu Muzealnym we Wrocławiu | Budynek archiwum medycznego przy ulicy Cieszyńskiego we Wrocławiu | Kamienice Jaś i Małgosia we WrocławiuOceń: Dom Panien Trzebnickich we Wrocławiu