Kamienice Jaś i Małgosia we Wrocławiu

---

Historia

Kamieniczki znane jako „Jaś” i „Małgosia” w Wrocławiu to niezwykłe przykłady architektury, łączące w sobie bogatą historię i ciekawe detale. Kamieniczka „Jaś”, która znajduje się przy ul. św. Mikołaja 1, jest właściwie połączeniem dwóch dawnych domów. W skład „Jasia” wchodzi trzykondygnacyjny budynek z trzema oknami, a także jednokondygnacyjny fragment sąsiedniej kamieniczki przy ul. św. Mikołaja 2. Oba te budynki stanowiły niegdyś część południowego obramowania kościoła cmentarnego. Całość zyskała obecny kształt z końcem XVI wieku, co zaowocowało wysokością trzech kondygnacji oraz charakterystycznym dwuspadowym dachem pokrytym białym tynkiem.

Kamieniczka „Małgosia”, nieco wyższa od „Jasia”, zlokalizowana przy ul. Odrzańskiej 39/40, powstała również w XV wieku. Znajduje się na wschodniej stronie byłego cmentarza, a jej gruntowna przebudowa miała miejsce w 1564 roku. Podczas tej rewitalizacji budynek zyskał trzecią kondygnację oraz nowy dach, wyróżniający się trzema szczytami od strony ul. Odrzańskiej. Na południowej elewacji umieszczono manierystyczny szczyt, ozdobiony kamiennymi sterczynami, co dodaje całości charakteru. Nowe okna ozdobione kamiennymi oprawami oraz jedno, które na parterze doczekało się kraty z ciekawymi godłami oraz inskrypcją „D 1564 H”, wzbogacają całość estetycznie.

W procesie przebudowy w 1564 roku do narożnika przy Rynku wbudowano granitowy odłamek romańskiej kolumny, otrzymany w wyniku likwidacji opactwa benedyktyńskiego na Ołbinie, zainicjowanej przez Heinricha Rybischa. Dziś, w miejsce tego opactwa, znajduje się kościół św. Michała Archanioła, a fragment kolumny można oglądać w Muzeum Architektury we Wrocławiu.

Warto również wspomnieć, że „Małgosia” jest także rezultatem połączenia dwóch dawnych budynków. Przylega do niej pozostałość następnego domku altarystów (ul. Odrzańska 39), co tworzy z sąsiadującą kamieniczką spójną funkcjonalną całość, pomalowaną na czerwonobrązowo. W 1728 roku, architekt Christoph Hackner przeprowadził barokową przebudowę bramy między kamieniczkami, a ostatni remont w tym stylu miał miejsce w 1740 roku.

Nazwa „Jaś i Małgosia” nadana tym budynkom wzięła się od osadników przybyłych do Wrocławia po II wojnie światowej, którzy dostrzegli w charakterze budowli dwie postaci trzymające się za ręce: mniejszego Jasia oraz większą Małgosię, znaną z nieśmiertelnej bajki braci Grimm. W latach 1959–1960 zrealizowano remont pod kierunkiem mgr. inż. arch. Emila Kaliskiego, podczas którego odkryto renesansowe dekoracje kamienic. W kolejnej dekadzie, w latach 60. XX wieku, kamienice trafiły pod opiekę Towarzystwa Miłośników Wrocławia.

Na przełomie lat 1972–1975 wykonano kolejny remont pod czujnym okiem architekta Kaliskiego. W 1995 roku „Jaś” został wydzierżawiony na 20 lat wrocławskiemu artyście grafikowi oraz profesorowi Akademii Sztuk Pięknych, Eugeniuszowi Getowi-Stankiewiczowi. Artysta urządził w kamienicy warsztat miedziorytu, prowadząc warsztaty dla studentów. W końcówce lat 90. XX wieku, w sąsiedztwie kamienic, na placu przykościelnym, dzięki pomocy Berlina, ustawiono pomnik Dietricha Bonhoeffera. Ten urodzony w Wrocławiu pastor i teolog, znany z działalności antyfaszystowskiej, został stracony tuż przed końcem II wojny światowej w obozie koncentracyjnym Flossenbürg.

---

Oceń: Kamienice Jaś i Małgosia we Wrocławiu

---