Kamienica Rynek-Ratusz 13 we Wrocławiu

Kamienice i domy

Kamienica Rynek-Ratusz 13, znana również pod nazwą "Pod Białym Niedźwiedziem", to historyczna budowla umiejscowiona na wrocławskim Rynku. Znajduje się ona w północnej pierzei tzw. traktu rymarzy lub złotników, co czyni ją jedną z wielu interesujących kamienic w tej części miasta.

Większość kamienic oddzielających ten piękny plac ma swoje korzenie sięgające XV–XVII wieku. W dawnych czasach były to parterowe kramy drewniane, które z biegiem lat ewoluowały w piętrowe budynki mieszkalne, przylegające do dwukondygnacyjnej murowanej ściany północnej smatruza. Z czasem te pomieszczenia przekształcono w wielopiętrowe kamienice, co świadczy o dynamicznym rozwoju architektonicznym tej części Wrocławia.

Po roku 1824, w wyniku likwidacji smatruzy, właściciele kamienic z tej strony Rynku zdecydowali się wykupić tereny miejskie za kwotę 21 000 talarów. Wówczas przedłużyli swoje budynki na południe, czego efektem są zachowane do dzisiaj zabudowania wykazujące cechy architektury późnoklasycystycznej.

Niestety, działania wojenne w trakcie II wojny światowej wpłynęły negatywnie na stan pierzei północnej, która uległa częściowemu zniszczeniu. Odbudowa tego fragmentu została zaplanowana w 1954 roku przez profesora Edmunda Małachowicza z Pracowni Konserwacji Zabytków, a w zespole pracowali także prof. Stanisław Koziczuk, Jadwiga Hawrylak oraz Stefan Janusz Müller. Ich wysiłki przyczyniły się do zachowania historycznego dziedzictwa Wrocławia.

Historia kamienicy

Na początku swoją obecność na wrocławskim rynku zaznaczył budynek barokowy, który przyciągał uwagę swoją charakterystyczną fasadą. Około roku 1730 powstała jego struktura w zbliżonej do dzisiejszej formie, a w 1825 roku odbyła się znaczna przebudowa. W tym czasie kamienica osiągnęła pięć kondygnacji oraz sześcioosiową konstrukcję, z szerokością wynoszącą blisko 10,5 metra.

Na wysokości drugiego i trzeciego piętra, całe piętro oddzielone było gzymsem, co tworzyło elegancki podział. Jak wskazuje Olgierd Czerner, fasada charakteryzowała się pilastrami osiągającymi do dwóch kondygnacji, które były skonstruowane według harmonijnego schematu dwóch porządków architektonicznych.

Konstrukcja dachu była mansardowa i czterospadowa, a nawet wzbogacona o dwukondygnacyjną latarnię w kalenicy, co dodawało całej budowli wytworności. Po lewej stronie na parterze znajdowało się przejście prowadzące do wnętrza, które prowadziło aż na pierwsze piętro, gdzie niegdyś mieściły się Smatruz.

Od 1794 roku budynek stał się siedzibą sklepu Braci Somme, znanego z oferowania różnorodnych wyrobów jubilerskich. Wkład tej kamienicy w historię Wrocławia jest nieoceniony, a jej architektura z pewnością przyciąga wzrok zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Po 1945

W wyniku działań wojennych w 1945 roku, kamienica uległa całkowitemu zniszczeniu. Odbudowa budynku miała miejsce około 1954 roku, zgodnie z projektem Anny Fus-Zaorskiej. Wówczas zrealizowano czterokondygnacyjną konstrukcję, która wyróżniała się czterema oknami na szerokości fasady.

Nowa bryła budynku została zamknięta jednokondygnacyjnym dachem, a dwukondygnacyjny szczyt zyskał trzy okna w osi środkowej, co ostatecznie kończyło się otwartym tympanonem. Jak twierdzi prof. Czerner, forma fasady budynku nie ma podstaw w źródłach dotyczących kamienicy.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
  2. Wiśniewski 2002 ↓, s. 110.
  3. Wiśniewski 2002 ↓, s. 109-110.
  4. Brzezowski 2005 ↓, s. 278.
  5. Brzezowski 2005 ↓, s. 277.
  6. Czerner 1976 ↓, s. 143.
  7. Czerner 1976 ↓, s. 28.
  8. Małachowicz 1985 ↓, s. 211.
  9. Słownik języka polskiego PWN

Oceń: Kamienica Rynek-Ratusz 13 we Wrocławiu

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:17