Szewska Centrum

---

Położenie i otoczenie

Obiekt, o którym mowa, znajduje się w sercu Starego Miasta we Wrocławiu, w obrębie osiedla Stare Miasto, zaledwie 200 metrów od wrocławskiego Rynku. Teren ten przypisany jest do dzielnicy urbanistycznej Śródmieście, stanowiącej wielofunkcyjne centrum miejskie. Dokładny adres budynku to ulica Kazimierza Wielkiego 60, a dodatkowy numer porządkowy przypisany jest do ulicy Szewskiej 3A.

Obszar ten charakteryzuje się intensywną zabudową miejską, gdzie mieszkalnictwo łączy się z funkcjami handlowo-usługowymi. Można tu spotkać usługi o wielkomiejskim charakterze oraz atrakcje turystyczne. Sieć ulic jest gęsta, a komunikacja zbiorowa funkcjonuje w sposób zwarty i dobrze zorganizowany, co zapewnia mieszkańcom wyjątkowo korzystny dostęp do infrastruktury transportowej miasta. Duża gęstość zaludnienia oraz zróżnicowanie funkcji zabudowy są kluczowymi cechami tego miejsca.

Układ urbanistyczny swoją formą przypomina liniowy, kwartałowy układ bytów, gdzie bloki są rozmieszczone z myślą o funkcjonalności usługowej oraz reprezentacyjnej. W przypadku zabudowy wyróżniamy zarówno mieszkalne, jak i handlowe oraz biurowe przestrzenie. Całość fragmentaryzuje się w regularną siatkę ulic i placów, tworząc harmonijną strukturę.

Budynek otoczony jest nowoczesnym kwartalem, w którym ulice mają kluczowe znaczenie. Od południa znajduje się ulica Kazimierza Wielkiego (Trasa W-Z), od zachodu ulica Szewska, a po północnej stronie przebiega ulica Ofiar Oświęcimskich oraz ulica Łaciarska, zajmując wiele powierzchni kwartału. W przeszłości w tym miejscu znajdował się również biurowiec należący do Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego nr 2 Wrobis S.A., jednak budynek ten został wyburzony w 2023 roku.

Otaczająca zabudowa prezentowana jest w różnorodnych stylach. Na południu widoczne są przedwojenne kamienice, które wypełniają ulicę Kazimierza Wielkiego, a na zachodzie zespół zabudowy mieszkalno-usługowej przy ulicy Świdnickiej w obszarze dawnego Placu Młodzieżowego. Po północnej stronie na uwagę zasługują zabytkowe kamienice oraz nowoczesna konstrukcja budynku Oniro, natomiast po stronie wschodniej znajdują się biura firmy Junkernstrasse-Bau G.m.b.H., w której obecnie siedziby NBP oraz Mennicy Polskiej.

Warto również zwrócić uwagę na położony w północno-wschodnim narożniku skrzyżowania ulicy Ofiar Oświęcimskich z ulicą Łaciarską, gdzie mieścił się dawny dom handlowy i biurowiec Junkernstrasse-Bau g.m.b.h. (Biurowiec Hansa Poelziga we Wrocławiu), a obok niego, przy ulicy Szewskiej, można znaleźć historyczny dom towarowy Rudolfa Petersdorffa, później przekształcony w Dom Handlowy Kameleon.

Historia

Obiekt powstał w latach 1993-2000, a jego realizacją zajmowała się firma Parkingi Miejskie S.A.. W 1993 roku rozpoczęto prace projektowe, które były prowadzone przez zespół architektoniczny z pracowni Terra Architektoniczne Studio Autorskie Muller Stefan z Wrocławia. Głównym projektantem był Stefan Müller, który współpracował z architektem Pawłem Jaszczukiem. Budowa obiektu ruszyła w 1996 roku, a pierwsza kondygnacja nadziemna została rozpoczęta w 1998 roku.

Roboty budowlane zakończyły się w listopadzie 1999 roku, a 16 listopada tego samego roku otwarto część parkingową. Pozwolenie na użytkowanie całego obiektu wydano w roku 2000. Generalnym wykonawcą projektu był Mostostal Warszawa S.A., wspierane przez Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego nr 2 Wrobis S.A.. Wartość kontraktu wyniosła około 22,5 miliona PLN.

W kolejnych latach w samym budynku przeprowadzano różnorodne przebudowy niektórych części obiektu oraz wybranych lokali, co świadczy o jego dynamicznej ewolucji i dostosowywaniu się do potrzeb użytkowników.

Architektura i aspekty budowlane

Architektura obiektu wyróżnia się wyraźnymi nawiązaniami do modernizmu, szczególnie związanego z historycznymi budynkami, które znajdują się w sąsiedztwie. Mowa tu głównie o biurowcu Hansa Poelziga we Wrocławiu oraz o dawnym domu towarowym Rudolfa Petersdorffa, znanym później jako Dom Handlowy Kameleon. W ten sposób powstaje złożony dialog pomiędzy nową a starą architekturą.

Forma budynku zdaje się być ściśle determinowana przez otoczenie, a przede wszystkim przez wymienione obiekty. Autorki i autorzy nowego projektu nie poszli jednak na łatwe podobieństwa, lecz ukazali głębokie poszanowanie kontekstu urbanistycznego. Udało im się przełamać tradycyjne schematy, w subtelny sposób odnosząc się do wartościowego otoczenia, co jest zresztą szeroko komentowane przez architektów. Dodatkowo inspiracje z architektury brutalistycznej mogą być dostrzegane w wielu aspektach budowli, a także zastosowanie dekoracyjnych elementów typowych dla postmodernizmu nadaje jej charakterystyczny rys.

Budynek ma trapezoidalny kształt w rzucie prostokątnym oraz zaokrąglone narożniki. Powierzchnia całkowita zabudowy wynosi 2.936 m², a jego zasadnicza bryła składa się z siedmiu kondygnacji nadziemnych, przy czym dwie najwyższe kondygnacje są cofnięte, co podkreśla nowoczesny styl. Z dodatkowej perspektywy, jedna kondygnacja podziemna dopełnia całość, czego rezultatem jest całkowita powierzchnia użytkowa wynosząca 6.050 m² oraz biurowa o powierzchni netto 2.394 m².

Warto zaznaczyć, że parking, który jest częścią budynku, zdobywa uwagę swoją brutalistyczną formą i nawiązuje do wspomnianych już obiektów. Horyzontalne pasy przebiegające na jego elewacjach zaznaczają wyraźnie ideę spójności architektonicznej. Elewacje parkingu otaczają rytmicznie rozmieszczone betonowe słupy zakończone trójkątami z blachy nierdzewnej, co dodatkowo nawiązuje do wizji biurowca Hansa Poelziga, tworząc efektywną grę architektoniczną.

Jednakże w nowym budynku zaobserwować można pewnego rodzaju antytezę w stosunku do wcześniejszych przykładów. Szczególnie wyróżniający się element – wieża – zdaje się być wizualnym „rozszarpaniem” struktury, co podkreślają ostre zakończenia szczytów. Duża ilość przeszklenia w betonowych elewacjach sprawia, że całość nabiera nowoczesnego charakteru.

Program użytkowy budynku skupia się głównie na parkingu wielopoziomowym. Na początku funkcjonowało tam około 380 miejsc postojowych, które później zostały przekształcone w 343 stanowiska parkingowe. Obok głównej funkcji budynku, przewidziano również miejsce na dom handlowy oraz biura. Pierwotna koncepcja uwzględniała także lokal rozrywkowy oraz część handlowo-usługową z niezależnym wejściem.

Ostatecznie warto podkreślić, że ta przestrzeń staje się wyjątkowym przykładem na współczesne podejście do architektury, łącząc w sobie różnorodne stylistyczne inspiracje, które w sposób harmonijny wspierają przeszłość, a jednocześnie wytyczają nowe kierunki w architekturze nowoczesnej.

Odbiór i opinie

Lokalizacja budynku przyciąga wzrok dzięki swojej prominentnej pozycji w miejskim pejzażu, co sprawia, że jest on wyraźnie widoczny dla wszystkich przechodniów. Kontrowersyjna architektura oraz niezwykła wieża są elementami, które z pewnością budzą zainteresowanie. Ta wieża nie tylko wyróżnia budynek, ale także czyni go częścią wielu wrocławskich panoram, przyciągając spojrzenia gości i mieszkańców. Obiekt odgrywa kluczową rolę w tworzeniu urbanistycznego porządku, wzbogacając wcześniej postrzeganą jako monotoną przestrzeń, znaną jako „plazmatyczna” czy „magmatyczna”. Nie można pominąć także jego funkcji, związanej z akcentowaniem intensywnego ruchu na skrzyżowaniu ulic Kazimierza Wielkiego oraz Szewskiej, gdzie budynek stanowi architektoniczną dominację, kreując rozpoznawalne miejsce wśród otoczenia.

W sercu miasta, obiekt spotkał się z różnymi reakcjami. Dominująca wieża oraz masywna konstrukcja budynku budzą kontrowersje, zwłaszcza, gdyż przypominają one formą kościół, co zaowocowało przydomkiem „katedra Matki Boskiej Parkingowej”. Zdarzają się także mocniejsze opinie, które podkreślają szokującą estetykę tego miejsca. W kontraście do krytyki wpisują się pierwotne i współczesne oceny budowli, szczególnie wieży, która ma za zadanie być stylistycznym sprzeciwem wobec architektonicznej narracji wrocławskiego Starego Miasta z lat 1945-1980, która postrzegała Wrocław jako niewielkie miasteczko, mimo dążeń do metropolizacji i przynależności do europejskich ośrodków.

Sam Stefan Müller w tym kontekście wskazuje, że wieża nie konkuruje z historycznymi wieżami kościołów i Ratusza, lecz przesuwa granice percepcji, wprowadzając nowe znaczenia.

Gra z tradycją, gra z widzem, odwołania, cytaty i ekspresja – a to wszystko w jednym budynku.

Michał Duda, Agata Gabiś, Karolina Jara, wroapp.pl: Szewska Centrum. W odniesieniu do tej architektury można także spotkać określenia takie jak: nowoczesny, z interesującą architekturą, o unikalnej konstrukcji, oryginalny oraz strzelisty.

Klasyfikacja, identyfikacja i własność

Budynek, który jest tematem naszego opisu, znajduje się na działkach o łącznej powierzchni 3.551 m². Na większej działce usytuowany jest sam budynek, podczas gdy mniejsza działka została wykorzystywana jedynie do stworzenia naziemnego dojścia do wejścia od ul. Szewskiej 3A.

Większa działka została sklasyfikowana jako klasy użytku Bi – inne tereny zabudowane, natomiast mniejsza kwalifikuje się do grupy użytku Bp – urbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy. Warto również zaznaczyć, że nieruchomość jest własnością podmiotów prawnych, w tym przypadku jest to spółka ZPO OTIS (OTIS INVESTMENT SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ).

Budynek nosi adresy: ulica Kazimierza Wielkiego 60 oraz ulica Szewska 3A. Posiada on również unikalne identyfikatory: w Ewidencji Gruntów i Budynków to G5 026401_1.0001.AR_37.42/5.1_BUD, a jego identyfikator w IIP to PL.PZGiK.112.EGiB AA507A2D-C1ED-443B-8F0E-2FF01DDFE512.

Zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych, budynek ten jest przypisany do grupy t – budynki transportu i łączności (102). W publikacjach oraz innych opracowaniach funkcjonuje jego nazwa „Szewska Centrum”.

---

Oceń: Szewska Centrum

---