Budynek biurowy ZREMB we Wrocławiu

---

Położenie i najbliższe otoczenie

Budynek biurowy ZREMB usytuowany jest na wrocławskim osiedlu Przedmieście Oławskie, w obszarze, który dawniej nosił nazwę Krzyki. Jego administracyjny adres to ulica gen. Romualda Traugutta 1-7. Oprócz główniej konstrukcji, kompleks obejmuje również dwa pawilony, które aktualnie pełnią funkcję jednopoziomowego garażu, z osobnym adresem: ulica Podwale 80.

Budynek wydatnie zwrócony jest ku wspomnianej ulicy, a jego północna elewacja wznosi się wzdłuż, tworząc południową pierzeję tej ulicy w układzie zbliżonym do kierunku równoleżnikowego. Od jezdni oddalony jest na około 16 metrów. Wzdłuż budynku znajduje się chodnik oraz pas zieleni w postaci trawnika, który urozmaicony jest szpalerem drzew.

Zachodni narożnik budynku oraz garażowe pawilony usytuowane są w pobliżu ulicy Podwale, która przechodzi nad fosą miejską. Pawilony garażowe przylegają do kamienic, tworząc wschodnią pierzeję opisanej ulicy. Z kolei wschodni szczyt budynku ukierunkowany jest ku nowo powstałemu obiektowi o nazwie Studio Plac Dominikański, który powstał w latach 2020–2021. Nowy budynek usytuowany jest przy narożniku skrzyżowania ulicy gen. Romualda Traugutta i ulicy Zygmunta Krasińskiego, której adres to ulica gen. Romualda Traugutta 9-11 oraz Zygmunta Krasińskiego 13a.

Południowa elewacja budowli zwrócona jest w stronę terenu, na którym usytuowany jest biurowiec, rozciągającego się dalej ku wnętrzu bloku urbanistycznego, który ograniczają ulice: gen. Romualda Traugutta, Podwale, Zygmunta Krasińskiego oraz Skwer Zygmunta Krasińskiego. Na przeciwległej, północnej stronie ulicy gen. Romualda Traugutta, w kwartale ulic usytuowany jest blok zabudowy, składający się z nowoczesnego budynku Ovo Wrocław oraz zabytkowego obiektu poczty – Gmach Poczty Czekowej Rzeszy, obecnie znanym jako Gmach Poczty i Muzeum Poczty i Telekomunikacji.

Architektura

Opis ogólny architektury

Budynek biurowy we Wrocławiu przyciąga uwagę swoją modernistyczną formą, która jest wzbogacona o abstrakcyjne elementy architektoniczne. Warto podkreślić, że projektant czerpał inspiracje z nurtu brutalizmu, co przejawia się w dominującym usytuowaniu konstrukcji, która dodatkowo tworzy rzeźbiarską kompozycję. Szczególną rolę odgrywa kontrast zastosowanych materiałów, tak jak beton kontra szkło. Z opublikowanych opinii wynika, że wpływ na projekt miały także prace japońskiego architekta Kenzō Tange, a także odniesienia do Jednostki Marsylskiej autorstwa Le Corbusiera. Do istotnych cech budynku należy wymienić jego niezwykle interesującą szkieletową elewację, której moduły się powtarzają, a także obecność tarasu na dachu oraz oryginalny, łamany daszek nad głównym wejściem. Dodatkowo wyróżnia go przeszklony pawilon prototypowni.

Budynek jest wolnostojący, z dwoma wejściami – głównym od ulicy i gospodarczym od podwórza. W rzucie budowli dominujący jest kształt prostokąta, o wydłużonych bokach, gdzie dłuższy wymiar wynosi 54,54 m, co tworzy facjatę wzdłuż ulicy. Zawiera dziewięć nadziemnych kondygnacji oraz jedną podziemną. Na dachu ósmej kondygnacji, która stanowi dziewiątą, zaplanowano taras do wypoczynku, choć pierwotnie pokryty był on płytkami, które obecnie zostały zastąpione papą, co skutkuje zmianą jego pierwotnego charakteru.

Należy zaznaczyć, że późniejsze modernizacje i remonty znacząco wpłynęły na unikalny charakter budynku oraz na jego cenne cechy architektoniczne. W szczególności, wprowadzenie białych, plastikowych okien o szerszej niż pierwotnie szerokości, zmiana okien jednoskrzydłowych na dwuskrzydłowe oraz rezygnacja z marblitu na rzecz ocieplenia, wyraźnie obniżyły estetykę zewnętrzną.

Rzut i bryła

Budynek, w rzucie prostokątnym, przyjmuje formę wydłużonego prostokąta. Główne wejście i trzon komunikacyjny znajdują się w osi symetrii dłuższych boków, co sprawia, że bryła wydaje się zwartą i wysoką konstrukcją. Fasada oraz ściana tylna są do siebie podobne, chociaż dostrzegalne są pewne różnice. Natomiast ściany szczytowe są węższe i pozbawione okien. W budynku umieszczono również piwnice, które dzięki obniżonemu terenowi przy budynku doświetlono poprzez dodanie okien na tym poziomie.

Elewacje

Opis ogólny elewacji

Elewacje tego biurowca uznawane są za szczególnie interesujące i wartościowe. Szkieletowy układ, oparty na powtarzalnym module, generuje efekt gry światła i cienia, profilowany polami marblitu oraz kontrastującymi materiałami, takimi jak beton i szkło. W przyziemiu budynku zastosowano cokół z otoczaków, co nadaje mu dodatkowego charakteru.

Niestety, efekty wizualne, które były pierwotną cechą architektoniczną, zostały znacząco osłabione po przeprowadzonym remoncie, gdy w miejscu marblitu zastosowano styropianowe ocieplenie oraz zmieniono okna na standardowe profile PCV, co miało negatywny wpływ na atrakcyjność elewacji.

Fasada i elewacja południowa

Fasada, stanowiąca elewację północną od strony ulicy, została zaprojektowana w sposób symetryczny, z wyróżniającą się wertykalną kompozycją. Centrum fasady zajmuje główne wejście, które w późniejszym czasie wzbogacono o pochylnię dla osób niepełnosprawnych. Parter jest cofnięty względem wyższych kondygnacji, co wymusiło nadwieszenie części wejściowej budynku. Charakterystyczny, łamany daszek nad wejściem przybiera formę przypominającą kryształ, co dodaje unikalności całej konstrukcji. Elewacja wyższych kondygnacji jest ośmiokołowa i harmonijnie nawiązuje do słupów konstrukcyjnych.

Elewacje szczytowe

Elewacje szczytowe budynku, czyli wschodnia i zachodnia, przyjmują formę wąskich ścian, które poza parterem są bezokienne. Obydwie elewacje mają prostokątne podcięcia wynikłe z cofnięcia parteru, co tworzy ciekawy podcień. Górne krawędzie tych ścian są ścięte i wysunięte powyżej poziomu dachu. Na elewacji zachodniej, na wysokości parteru znajduje się jedno okno. Ściany te były do niedawna wykorzystywane do reklam gigantycznych rozmiarów, co negatywnie wpływa na estetykę oraz walory całego budynku.

Wnętrza

Wnętrza parteru zostały zaplanowane z uwzględnieniem osi symetrii, w której znajduje się główne wejście, prowadzące do przestronnego hallu z portiernią oraz trzonem komunikacyjnym, który wprowadza do klatki schodowej i windy. W lewej części parteru urządzone są biura, natomiast prawa strona dedykowana jest większej przestrzeni typu open space. Na wyższych kondygnacjach struktura wnętrz jest podobna: trzon komunikacyjny występuje pośrodku, a po obu jego stronach wydzielone są pomieszczenia na biura. Winda dociera do siódmej kondygnacji, natomiast dostęp do dziewiątej zapewniają jedynie schody.

Pawilon

Pawilon to jednokondygnacyjny budynek o powierzchni kwadratowej, który nie jest podpiwniczony. Elewacja zachodnia charakteryzuje się dużymi przeszkleniami wykonanymi w aluminiowych profilach. Obiekt ma trójosiową formę z rozległym gzymsem koronującym, podczas gdy od strony wschodniej umieszczono łamane drzwi. Elewacja północna nie zawiera okien ani drzwi, a od południa budynek sąsiaduje z garażem. Dach jest lekko wklęsły, a pierwotna funkcja pawilonu jako prototypowni i warsztatu została obecnie zastąpiona przez jego funkcję garażu. Wnętrze budynku to jedna duża przestrzeń, jedynie przerywana przez dwa słupy konstrukcyjne.

Konstrukcja i rozwiązania techniczno-materiałowe

Projekt biurowca ZREMB we Wrocławiu charakteryzuje się innowacyjną konstrukcją, która została opracowana w formie szkieletowej, bazującej na prefabrykowanych elementach żelbetowych w kształcie ram H. Te ramy, zaprojektowane w układzie poprzecznym, posiadają rozstaw osi konstrukcyjnych wynoszący 6 metrów, co w przypadku 10 zamontowanych osi tworzy wsparcie dla 9 przęseł stropów.

W efekcie tego układu, całkowita długość w skrajnych osiach wynosi 54 metry. Dodatkowo, każda z ram została wzbogacona o dwa wsporniki, co potęguje stabilność konstrukcji. Stropy zrealizowano za pomocą typowych, prefabrykowanych płyt kanałowych, które zapewniają wysoką jakość i wytrzymałość.

W centralnej części budynku znajduje się klatka schodowa, której projekt uwzględnia również szybową windę oraz prefabrykowane bieg schodowy. Zaraz przed głównym wejściem umieszczono betonowy daszek o łamanym kształcie, który dodaje nowoczesnego wyglądu.

Cała konstrukcja spoczywa na pośrednich fundamentach w postaci pali, co zapewnia jej bezpieczne osadzenie. Na tym fundamencie zamontowano prefabrykowane ściany osłonowe, których wielkie wymiary oraz gotowa faktura zewnętrzna przyciągają wzrok. Do wysokości parapetów stropów zastosowano ścianki kurtynowe wykonane z marblitu oraz waty szklanej, które później zostały pokryte styropianowym ociepleniem oraz wyprawą elewacyjną, co dodatkowo izoluje budynek od warunków atmosferycznych.

Ściany szczytowe natomiast zostały wymurowane z cegły silikatowej, a następnie ocieplone styropianem, co podnosi ich efektywność energetyczną. Co więcej, stropodach zrealizowano jako wentylowany i ocieplony, a w jego pokryciu pierwotnie zastosowano płytki, by później przejść na papę dachową.

Budynek biurowy ZREMB jest również wyposażony w różnorodne instalacje, w tym elektryczną, teletechniczną, wodno-kanalizacyjną, centralnego ogrzewania oraz klimatyzacji, co czyni go nowoczesnym obiektem spełniającym wszelkie standardy współczesnego biura.

Pawilony przynależące do biurowca utrzymane są w podobnym stylu, wzbogaconym szkieletem żelbetowym, przykrytym delikatnie wklęsłą płytą żelbetową z pokryciem papą.

Teren zewnętrzny

W dzisiejszych czasach teren, na którym usytuowane są budynki biurowe, rozciąga się na dwóch działkach ewidencyjnych o powierzchni odpowiednio 2641 m² oraz 639 m², co w sumie stanowi 3280 m².

Obie posiadłości zostały zakwalifikowane do klasy użytkowania jako Bi – inne tereny zabudowane. Oprócz samej konstrukcji, działki te zawierają w sobie utwardzony teren wewnętrzny, a także obszar zieleni, na którym rosną drzewa.

Na terytorium posesji przeprowadzono prace, które obejmowały utwardzenie terenu, w skład którego wchodzi wewnętrzna droga. Ta droga łączy się z drogą publiczną – ulicą gen. Romualda Traugutta i przebiega pomiędzy budynkami pod numerami 1-7 oraz 9-19. Taki układ zapewnia dogodny dojazd do parkingów i innych obiektów znajdujących się wewnątrz kwartału, a także do chodników.

Warto zaznaczyć, że nawierzchnia drogi jest betonowa, a w ostatnim odcinku zmienia się na bitumiczną. Natomiast chodniki wykonano z prefabrykowanej kostki, co zapewnia ich trwałość i estetyczny wygląd. Dodatkowo część ogólnodostępnego chodnika przy ulicy Podwale jest ulokowana w obrębie opisanych działek gruntu.

Historia

W pierwszej części lat 60. XX wieku podjęto istotną decyzję o budowie nowego biurowca dla Wrocławskiego Biura Projektowo-Konstrukcyjnego Maszyn Przemysłu Materiałów Budowlanych ZREMB. Ten krok był odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na zatrudnienie w biurze konstrukcyjnym, co było wynikiemDynamicznego rozwoju prefabrykacji oraz mechanizacji prac budowlanych.

Decyzję dotyczącą lokalizacji obiektu, podjął Główny Architekt Miasta Wrocławia, Zbigniew Bodak, 23 listopada 1964 roku. Projekt został stworzony przez pracowników bezpośrednio zatrudnionych u inwestora. Już w 1965 roku opracowano wstępny projekt, który różnił się od wersji, która finalnie została zrealizowana. Budynek w rzucie przypominał literę V i miał oddzielną klatkę schodową w wyodrębnionej bryle.

Jednakże z powodów oszczędnościowych, w koncepcji wprowadzono zmiany, które miały na celu uproszczenie budowy oraz obniżenie kosztów. Ostateczna wersja koncepcji, odpowiadająca przyjętym rozwiązaniom, powstała w 1967 roku, a projekt techniczny został ukończony w 1968 roku. Budowa rozpoczęła się w listopadzie 1969 roku i została przeprowadzona przez Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budowlane. Prace zostały zakończone w grudniu 1971 roku.

W pawilonie do końca lat 80. XX wieku funkcjonowały prototypownia i warsztat, a później budynek został przekształcony w garaż. W latach 1998–2002 przeprowadzono generalny remont budynku.

Obecnie właścicielem obiektu jest firma Asseco Poland S.A. z siedzibą w Rzeszowie.

Ocena i oddźwięk

Po zakończeniu prac budowlanych w grudniu 1971 roku budynek biurowy ZREMB zdobył uznanie i w 1972 roku został nominowany do prestiżowego tytułu wrocławskiego „Domu Roku 1971” w ramach plebiscytu zorganizowanego przez Słowo Polskie. W późniejszych latach, a konkretnie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia z 2010 i 2018 roku, budynek zyskał status dobra kultury współczesnej, co potwierdzają zalecenia zawarte w opracowanej karcie ewidencyjnej zabytków architektury.

Obiekt ten wyróżnia się w scenerii Wrocławia z kilku istotnych powodów. Przede wszystkim jest zauważany jako pierwszy wysoki budynek wzniesiony po II wojnie światowej w bezpośrednim sąsiedztwie ścisłego centrum. Niektórzy eksperci podkreślają, że jego obecność zainicjowała proces kształtowania wielkomiejskiego charakteru tego obszaru, szczególnie w kontekście placu Dominikańskiego, który w czasach budowy nosił nazwę placu Feliksa Dzierżyńskiego. W owym okresie miały miejsce liczne opracowania oraz konkursy mające na celu stworzenie koncepcji zagospodarowania tej części Wrocławia.

Budynek biurowy, w planach wraz z kolejnym biurowcem, miał pełnić rolę architektonicznego parawanu, który porządkowałby chaotyczną zabudowę zlokalizowaną po stronie południowej. Kolejnym atutem obiektu są nowatorskie rozwiązania architektoniczne oraz konstrukcyjne, które zamykają go w gronie najciekawszych budynków użyteczności publicznej z okresu PRL. Co więcej, projektanci wrocławscy udowodnili swoją zdolność do tworzenia na światowym poziomie, co potwierdzają innowacyjne koncepcje, takie jak taras wypoczynkowo-integracyjny usytuowany na dachu budynku.

Z perspektywy estetycznej, budynek ten jest klasyfikowany jako obiekt o wysokiej klasie artystycznej, ulokowany w prestiżowej lokalizacji. Wyróżnia się przemyślaną oraz oryginalną kompozycją, co czyni go dominantą architektoniczną w swoim otoczeniu. W 2010 roku ocena stanu obiektu i jego kondycji technicznej była pozytywna, przy czym zauważono jedynie kilka niewielkich niedociągnięć.

Warto również odnotować, że projekt budynku, po niewielkich modyfikacjach dotyczących głównie fasady poprzez zastosowanie poziomych pasów lustrzanych szyb oraz aluminiowej okładziny, został wykorzystany do budowy innego obiektu we Wrocławiu – siedziby Budopolu, zlokalizowanej przy ulicy Racławickiej 15/19.

Ochrona

Obiekt usytuowany jest na terenie Przedmieścia Oławskiego, które zostało uznane za obszar ochrony zabytków 20 czerwca 2005 roku, w wyniku decyzji o wpisie nr 538/A/05. W ramach tego obszaru przedmiotem ochrony jest w szczególności układ przestrzenny, który kształtował się od XIII do XIX wieku, a także archeologiczne nawarstwienia kulturowo-osadnicze. Miasto uznało ten teren za cenny i istotny z punktu widzenia ochrony, włączając go do parku kulturowego – Parku Kulturowego „Stare Miasto”. Celem tego parku jest zachowanie krajobrazu kulturowego oraz odpowiednie uporządkowanie i ochrona historycznego charakteru najstarszej części Wrocławia.

W 2010 roku na zlecenie Gminy Wrocław stworzono kartę ewidencyjną dla zabytków architektury i budownictwa, znaną jako karta biała nr 11671. Warto zaznaczyć, że obiekt został zapisany na geoportalu Narodowego Instytutu Dziedzictwa pod pozycją PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.206659. Należy jednak podkreślić, że w marcu 2022 roku nie został on uwzględniony w wykazie zabytków prowadzonym przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu ani w zestawieniu gminnej ewidencji zabytków Miasta Wrocławia z czerwca 2021 roku. Mimo to, na wspomnianym geoportalu NID nadal figuruje jako ujęty w rejestrze zabytków.

W wskazanej karcie zapisano rekomendację, aby obiekt został wpisany do kategorii dóbr kultury współczesnej. Zgodnie z tym zaleceniem, obiekt podlega ochronie na zasadach przewidzianych dla dóbr kultury współczesnej, tym bardziej, że został uwzględniony w studium uwarunkowań oraz kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Wrocławia, dokumenty te datują się na 2010 i 2018 rok.

Wybrane parametry i charakterystyka

Budynek biurowy ZREMB to istotny obiekt w Wrocławiu, który pełni funkcję siedziby firm oraz biur. Jego charakterystyka obejmuje kilka kluczowych elementów.

• kategoria: budynek publiczny,
• główna funkcja: siedziba firmy lub firm (1220.Sf),
• rodzaj według klasyfikacji: b – budynki biurowe (105),
• klasa budynku: b – budynki biurowe (1220).

W kontekście parametrów budynku, jego struktura i wymiary prezentują się następująco:

• liczba kondygnacji nadziemnych: 9 (7 pięter – 8 kondygnacji i nadbudówka),
• liczba kondygnacji podziemnych: 1,
• powierzchnia zabudowy: 527 m²,
• szerokość elewacji frontowej: 54,54 m,
• powierzchnia użytkowa: 5 897 m².

Warto również wspomnieć o budynkach garażowych, które są ich integralną częścią.

• główna funkcja: garaż jednopoziomowy (1242.Gr),
• rodzaj według klasyfikacji: t – budynki transportu i łączności (102),
• klasa budynku: t – budynki garaży (1242).

Ich parametry obejmują:

• liczba kondygnacji nadziemnych: 1,
• powierzchnia zabudowy: 345 m² i 62 m².

Firmy, podmioty, osoby

W ramach rozwoju budynku biurowego ZREMB we Wrocławiu należy zwrócić uwagę na kluczowe podmioty oraz osoby, które odegrały istotną rolę w powstaniu tego obiektu.

Wśród głównych firm i instytucji możemy wymienić:

• inwestora naczelnego: Zjednoczenie Przedsiębiorstw Remontu Maszyn i Urządzeń Budownictwa ZREMB,
• biuro projektów, inwestora bezpośredniego oraz pierwszego właściciela: Wrocławskie Biuro Projektowo-Konstrukcyjne Maszyn Przemysłu Materiałów Budowlanych ZREMB,
• wykonawcę: Wrocławskie Przedsiębiorstwo Budowlane,
• właściciela: Asseco Poland S.A. z siedzibą w Rzeszowie, biuro Wrocław: ulica gen. Romualda Traugutta 1-7.

W zakresie osób zaangażowanych w projekt można wyróżnić:

• projektanta – architekta: Zenon Branowski,
• projektanta – konstruktora: Mieczysław Zgódka,
• projektanta – architekta wnętrz: Maria Lasota-Chorąży.

Taki zespół profesjonalistów przyczynił się do realizacji budynku, który spełnia wysokie standardy jakości oraz funkcjonalności.

---

Oceń: Budynek biurowy ZREMB we Wrocławiu

---