Biurowiec przy Rynku 9–11 we Wrocławiu

---

Historia kamienic i ich architektura

Kamienica nr 9

Kamienica nr 9 wywodzi się z epoki późnego gotyku, co czyni ją nie tylko jedną z najstarszych w okolicy, ale także elementem świadczącym o bogatej historii wrocławskiej architektury. Jej historia sięga XIII wieku, kiedy to w części frontowej zachowały się pozostałości przedproża. Zanim doszło do rozszerzenia zabudowy, do 1368 roku przylączyło się do niej tylne oficyny.

W końcu XVI wieku kamienica była już murowanym, trzykondygnacyjnym budynkiem, w którym szczyt wyróżniał się czterema kondygnacjami. Zgodnie z opisem Czernera, okna w drugiej i trzeciej kondygnacji były zdobione różnymi motywami kwadratowymi i prostokątnymi. Elementy takie jak gzymsy podzieliły kondygnacje szczytu, które kolejno zawierały różnorodne okna, w tym charakterystyczne okrągłe okienko na czwartej kondygnacji.

W XIX wieku, w wyniku przekształceń, parter budynku przeszedł znaczne zmiany, gdyż w jego nadprożach umieszczono nowoczesne осzklenie, co uwzględniało interesy ówczesnego właściciela sklepu narzędziowego „Herz & Ehrlich”, który był obecny w tej lokalizacji od 1846 roku. Na parterze znajdował się także salon sprzedaży kamienicy nr 25.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

W okresie 1364–1436, posesja ta była w rękach rodziny Glesel (Gläsen). Później, Thomas Vogel został nowym właścicielem w 1436 roku; wywodził się on z klasy patrycjuszy i wielokrotnie pełnił funkcje rajcy. Ponadto prowadził działalność kupiecką, posiadając komory handlowe przy sukiennicach. Zmarł w 1455 roku, a spadek po nim przeszedł na jego żonę Agnes oraz jej późniejszego męża Kaspra Kobera, również wybieranego na rajcę w latach 1466-1474.

Do 1486 roku, własność przechodziła na dzieci z obu małżeństw oraz na Hansa Utmana, który od 1478 roku był mieszczaninem, dołączając do Bractwa Ducha Świętego. Jego działalność handlowa obejmowała kontakty z Węgrami; był dzierżawcą Maślic Małych. Po problemach finansowych, jego majątek został zajęty przez sąd, a prawa do kamienicy przeszły na Sebalda Sauermanna i Hansa Kluge, potentatów rynku nieruchomości.

Sauermann, jako obywatel Wrocławia, był związany z różnymi klasami handlowymi, zdobywając cesarskie przywileje herbowe w 1492 roku. W 1486 roku, obaj właściciele sprzedali kamienicę Hansowi Mehelerowi, który dobrze prosperował jako kupiec.

Kamienica nr 10

Kamienica z numerem 10, znana też jako Kamienica Pod Złotym Krzyżem, datuje się na 1740 rok. Wtedy to była trzykondygnacyjnym budynkiem z wyraźnie gotyckim rodowodem, co potwierdzał skrajnie usytuowany portal. Jednak w 1837 roku, w zgodności z nowoczesnymi normami budowlanymi, została zburzona, a jej miejsce zajęła nowoczesna konstrukcja; nowy budynek z czterema kondygnacjami i płaskim dachem zamieniono na znacznie większy dom.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Od 1388 do 1421 roku, kamienica znajdowała się w rękach rodziny Riemer. W kolejnych latach 1421-1425, mijając przez różnych właścicieli, była pod nadzorem Thomasa Strachewicza oraz rodzeństwa Hans i Kunze Steinkeller. Najbardziej znaczącą postacią, która posiadała tę posesję, był Matthias Nosag, potentat w branży piwowarskiej, który inwestował w różne aktywa.

Nosag posiadał ziemię przy ulicy Ruskiej, co przynosiło mu przychody. Kolejnym ważnym właścicielem był Matthias Jentsch, którego dzieci dziedziczyły kamienicę po jego śmierci, a nadzorował je ich opiekun Peter Rothe, członek rady miejskiej. Stając się niekwestionowanym właścicielem w 1465 roku, rodzina Jentsch ostatecznie sprzedała ją w 1467 roku nowemu nabywcy, Nicolausowi Rindleischa.

Rindleisch pozyskiwał dom na tylko trzy lata, po czym w 1470 roku zakupował go Hans Aislinger, który zlikwidował zadłużenie, posiłkując się udanymi interesami.

Kamienica nr 11

Kamienica narożna, mająca 12 metrów szerokości, przeszła swoją pierwszą poważniejszą przebudowę w przełomie XV i XVI wieku. W XVIII wieku, kamienica ta uzyskała barokowy charakter i miała czterokondygnacyjną formę z podwójnie zdobionym szczytem. Tak jak wiele innych w tym rejonie, zostały zburzone w 1837 roku i w ich miejsce powstał nowoczesny budynek z płaskim dachem.

Właściciele i postacie związane z kamienicą

Działka, na której znajdowała się ta kamienica, przez niemal cały XIV wiek miała właścicieli z klasy średniej. W latach 1396-1421 sektor ten zarządzali przedstawiciele rodziny Schererów, którzy zajmowali się piwowarstwem. W późniejszych latach, kamienice chwyciła w swoje ręce rodzina Kunze. Dopiero po dłuższym czasie, posesja przeszła na ręce Hansa Koppersmeda, którego dziedzice dalej zarządzali kamienicą przez wiele lat.

Następnie, w 1497 roku, nowym właścicielem stał się Christoph Rindfleisch, syn wpływowego wrocławskiego kupca, którego kontrowersyjna historia oraz osiągnięcia handlowe przyczyniły się do rejestracji jego epitafium w kościele Św. Elżbiety. Christoph aktywnie handlował z Łużycami i Małopolską, obsługując wiele nieruchomości właścicielskich.

Historia gmachu Miejskiej Kasy Oszczędności

W 1930 roku rozpoczęto wrocławską budowę niezwykłej siedziby Miejskiej Kasy Oszczędności. Ten nowoczesny obiekt był efektem zamkniętego konkursu z 1929 roku i został zaprojektowany przez Henricha Rumpa. Było to pierwsze przedsięwzięcie miejskie w Wrocławiu, mające na celu stworzenie nowej siedziby dla instytucji finansowej. Przyznanie pierwszej nagrody w konkursie odzwierciedlało ówczesne trendy w architekturze modernistycznej, które były inspirowane nowojorskimi wieżowcami oraz nowatorskimi projektami urbanistycznymi, a w tym kontekście warto wspomnieć o Maxie Bergu, twórcy m.in. Hali Stulecia.

Budynek charakteryzował się unikatową konstrukcją, składającą się z dwóch stylowych brył: dziesięciokondygnacyjnej, zwróconej w stronę Rynku, oraz siedmiokondygnacyjnej, wychodzącej na pl. Solny. Całość wzbogacała dwukondygnacyjna piwnica, w której znajdował się skarbiec, a solidna żelazobetonowa konstrukcja była usztywniona stropami Ackermanna i monolitycznymi ścianami. Elewacja budynku została pokryta wapieniem muszlowym, co nadawało całości spektakularnego wyglądu.

Na najwyższej kondygnacji zlokalizowana była kawiarnia, która wyróżniała się cofniętą formą w stosunku do elewacji i była pokryta niklowaną stalą. Wejście główne, usytuowane od strony Rynku, przyciągało uwagę podwójnym portalem. Portal ten zdobiły wypukłe reliefy, inspirowane egipską sztuką, wykonane przez Gustava Adolfa Schmidta. Te artystyczne przedstawienia ukazywały sceny związane z apoteozą oszczędzania oraz z obiegiem pieniądza, a ich symbolika miała nawiązywać do codziennego życia mieszkańców.

Powyżej portalu był umieszczony relief z herbem Wrocławia, którego elementy stworzono w formie pionowo ułożonych pięciu części. Pod herbem umieszczono datę, wskazującą na lata 1930-1931 oraz sygnaturę architekta.

Nowoczesne wnętrze również nawiązywało do stylu modernistycznego. Znajdująca się w budynku sala operacji bankowej obejmowała parter oraz pierwsze piętro, a przestrzeń oświetlona była wygiętą przeszkloną ścianą. Wnętrze wzbogacały filary, podtrzymujące emporę, co miało przywoływać na myśl architekturę okrętową. Umożliwiono również wygodne przemieszczanie się ku górze dzięki schodom oraz czterem windom, w tym wyjątkowej windzie typu paciorkowego, zachowanej do dnia dzisiejszego. Według Wojciecha Chądzyńskiego, windę tę można zaliczyć do trzech zachowanych w Polsce i do jednych z niewielu na całym świecie.

W 1940 roku opracowano projekt mający na celu przebudowę budynku oraz części zachodniej pierzei Rynku i północnej pierzei pl. Solnego. Jego autorem był radca budowlany magistratu Rudolf Stein. Plan przewidywał obniżenie budynku do piątej lub szóstej kondygnacji oraz pokrycie go stromym dachem. Niestety, z powodu wybuchu II wojny światowej projekt nie doczekał się realizacji.

Po zakończeniu działań wojennych w budynku swoją siedzibę miały różne instytucje finansowe, w tym Bank Zachodni, który później funkcjonował pod nazwą Bank Zachodni WBK oraz Santander Bank Polska. W 2018 roku biurowiec został sprzedany, co stanowi kolejny etap w jego bogatej historii.

---

Oceń: Biurowiec przy Rynku 9–11 we Wrocławiu

---