Kamienica Pokoyhof we Wrocławiu

---

Historia

Pasaż Pokoyhofa

Kamienica Pokoyhof ma swoje miejsce w historycznym obrębie Wrocławia, gdzie znajduje się na narożniku działki, rozciągającej się pomiędzy ulicami Pawła Włodkowica 1/3, Krupniczą oraz św. Antoniego 2/4. Miejsce to znane jest jako pasaż Pokoyhofa, a jego nazwa może być ściśle powiązana z nazwiskiem Bartłomieja Pokquaies, który był pierwszym właścicielem posesji. Z dokumentów historycznych wynika, że obiekt został po raz pierwszy wymieniony w roku 1612, co czyni pasiż Pokoyhofa miejscem o bogatej tradycji.

W XVII wieku w tej części miasta znajdował się zespół budynków, które funkcjonalnie służyły ludności żydowskiej, w szczególności przyjezdnym kupcom. W obrębie pasażu zbudowane były dwukondygnacyjne domy z szachulca, które zawierały zajazdy oraz wozownie. Na parterze znajdowały się także stajnie oraz składnice towarów, natomiast na piętrach mamy do czynienia z małymi lokali mieszkalnymi, w których stacjonowali szamesi, odpowiedzialni za obsługę społeczności kupieckiej.

Rok 1659 przyniósł tragiczne wydarzenia, gdyż budynki zostały zniszczone na skutek pożaru. Po tych zdarzeniach, pod koniec XVII wieku, w środkowej części działki została zbudowana drewniana synagoga, znana jako Synagoga Krajowa. Jej architektura z pewnością przyciągała uwagę – dwukondygnacyjny budynek z frontowym gankiem na tzw. babiniec, pokryty dachem mansardowym z dekoracyjną facjatą. Mieściła sześćdziesięciu mężczyzn oraz pięćdziesiąt kobiet, pełniąc rolę głównej synagogi do XIX wieku oraz siedziby naczelnego rabina Śląska i Wrocławia.

Fryderyk II przypisał pasaż Pokoyhofa jako jeden z czterech zajazdów dla kupców żydowskich w 1744 roku, co ugruntowało jego znaczenie w społeczności handlowej. W dniu 21 czerwca 1749 roku, podczas Jarmarku Świętojańskiego, miastem przeszła potężna burza, która ze skutkiem tragicznie uderzyła w kamienicę, powodując jej częściowe zniszczenie.

Do pierwszej połowy XIX wieku, gdy wzniesiono murowaną trzykondygnacyjną kamienicę od strony ulicy św. Antoniego, na obrazie wrocławskiej architektury pojawiła się nowa koncepcja budowlana. W 1910 roku, na zlecenie „Towarzystwa Budowy Pokoyhof”, przeprowadzono gruntowną przebudowę pasażu, której projektantami była para renomowanych architektów Karl Heintze oraz Max Mathis. W wyniku zmian, pasaż został przekształcony w przestrzeń o charakterze handlowym.

Kamienica Pokoyhof

W 1854 roku, u zbiegu ulic Krupniczej i Włodkowica powstała nowa, czterokondygnacyjna kamienica, której autorem projektu był Alexis Langer. Budynek oferował nie tylko mieszkania, ale także sklepy oraz magazyny; w oficynie zaaranżowano przestrzeń synagogi. Była to kamienica unikalna jak na tamte czasy we Wrocławiu, stanowiąca przykład neogotyku angielskiego. Z kolei jej narożnik zapierał dech w piersiach dzięki wykuszowi, na którym umieszczone były figurki św. Jana Chrzciciela, patronującego diecezji wrocławskiej oraz św. Jadwigi, patronującej Śląska.

W latach trzydziestych XX wieku w kamienicy przeprowadzono zmiany w aranżacji wnętrz, co świadczy o jej dynamicznym rozwoju oraz ewolucji funkcji.

Po 1945 roku

Wojenne zniszczenia z 1945 roku omijają kamienicę Pokoyhof, która zachowała oryginalną elewację, co więcej, została odnowiona w drugiej dekadzie XXI wieku. W październiku 1945 roku, Tadeusz Jarmicki otworzył w tym historycznym budynku pierwszą powojenną polską księgarnię. Warto również zaznaczyć, że od czerwca 1945 roku, budynek był również siedzibą redakcji pierwszego wrocławskiego tygodnika, który przeszedł metamorfizacje, stając się Gazetą Dolno-Śląską, a następnie został przejęty przez Pioniera – późniejsze Słowo Polskie.

W kolejnych latach parter zajmowała restauracja Bierozka, natomiast w okresie od 1991 do 1999 roku, siedzibę miała redakcja „Gazety Wyborczej”.

---

Oceń: Kamienica Pokoyhof we Wrocławiu

---