Wojciech Jankowiak (scenograf)

Kultura i sztuka

Wojciech Jankowiak, znany polski scenograf, urodził się 15 września 1947 roku we Wrocławiu i zmarł tam 3 lipca 2019 roku. Jego bogata kariera obejmowała nie tylko teatr, ale także telewizję oraz działalność pedagogiczną. Zajmował się projektami wystawienniczymi oraz architekturą wnętrz, co pokazuje jego wszechstronność w dziedzinie sztuk wizualnych.

Jankowiak zrealizował wiele wspaniałych scenografii dla wrocławskiego Ośrodka Telewizji Polskiej, a w latach 1986–1990 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego do spraw artystycznych w TVP Wrocław. Jego twórczość teatralna związana była, szczególnie w początkowym okresie kariery, z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie pracował od 1980 do 1998 roku. W późniejszych latach jego talent wykorzystano nie tylko na scenach wrocławskich, ale również w teatrach w takich miastach jak Warszawa, Kraków, Katowice, Poznań, Łódź, Rzeszów, Zabrze oraz Jelenia Góra. Jego prace dostrzegano także poza granicami Polski, m.in. w Bułgarii, Czechach, Danii, Izraelu i na Litwie.

W zakresie edukacji Jankowiak wykładał w wrocławskiej filii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Jako uznany ekspert w swojej dziedzinie, później został profesorem Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, gdzie przekazywał młodym adeptom sztuki swoją ogromną wiedzę i doświadczenie.

Życiorys

Wojciech Jankowiak ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, gdzie specjalizował się w rzeźbie, a następnie w ceramice. W 1973 roku obronił dyplom na Katedrze Ceramiki w Studium Ceramiki i Szkła. Już w trakcie studiów rozpoczął współpracę z teatrami studenckimi Nawias oraz Kalambur, angażując się w projekty artystyczne do różnych spektakli. Istotną rolę w jego rozwoju artystycznym odegrał także Studencki Teatr Pantomimy Gest.

Jankowiak rozpoczął swoją karierę w Ośrodku Telewizji Polskiej we Wrocławiu w 1968 roku, zaczynając jako asystent scenografa, by od 1973 roku samodzielnie projektować scenografie. Jego debiutem w Teatrze Telewizji była dekoracja do spektaklu Wina z 1974 roku w reżyserii Wandy Laskowskiej.

W 1974 roku zadebiutował na scenie zawodowego teatru dramatycznego, tworząc scenografię do Księżniczki na opak wywróconej, wyreżyserowanej przez E. Kołogórską, w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu. W 1975 roku nawiązał owocną współpracę z Michałem Jędrzejewskim, ówczesnym głównym scenografem TVP Wrocław, co zaowocowało ponad 30 wspólnymi realizacjami telewizyjnymi i teatralnymi w latach 1975-1995.

Spośród wielu znaczących produkcji, zapamiętano takie dzieła jak Stara kobieta wysiaduje reżyserii Kazimierza Brauna (1976) oraz liczne przed­stawienia Wiesława Wodeckiego (m.in. Sprawa, 1977 oraz Śmierć Tarełkina, 1981) i Jacka Bunscha (Bobok, 1990). Wspólne realizacje w Teatrze Telewizji obejmowały również projekty do Kiedy przychodzi anioł w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu, również w reżyserii K. Brauna.

Równocześnie współpracował w latach 1976-1978 jako scenograf z Zespołami Filmowymi w Warszawie, gdzie m.in. pracował pod okiem Bolesława Kamykowskiego przy filmie Czerwone ciernie (1976).

Po 1980 roku dołączył do założonego przez Jacka Wekslera Teatru Wędrującego, uczestnicząc w jego powstawaniu i tworzeniu inicjatyw teatralnych w Wrocławiu. W latach 1980-1998 Jankowiak zrealizował wiele projektów w Teatrze Polskim w Warszawie, gdzie jego pierwszą współpracą z M. Jędrzejewskim było Wesele w reżyserii Igora Przegrodzkiego (1980).

Wśród jego najbardziej znanych realizacji można wymienić spektakle takie jak Transatlantyk (1981), Woyzeck (1983) oraz cykl przedstawień skoncentrowanych na twórczości Witkacego. Charakteryzowały się one znakomitym połączeniem plastyki oraz kompozycji przestrzennej, co wpływało na odbiór i interpretację sztuk.

Wysoka jakość jego pracy przyniosła mu wiele nagród, w tym Złotą Statuetkę Fredry za spektakl Szewcy oraz uznanie na festiwalach teatralnych w Polsce i za granicą.

Jankowiak miał także swoje osiągnięcia w Teatrze Muzycznym we Wrocławiu, gdzie jego prace obejmowały takie spektakle jak Cabaret (1992) oraz cykl przedstawień w warszawskim Teatrze Roma. W 1989 roku rozpoczął oryginalną współpracę przy musicalu Ósmy krąg, co zaowocowało wieloma innymi inscenizacjami, które odbywały się także w zagranicznych teatrach.

W 2003 roku powstał spektakl Wielka woda w Teatrze Rampa, a w 2012 roku w Teatrze Żydowskim premierę miało Ach, Odessa–Mama…, które zgarnęło wiele nagród publiczności.

Jego późniejsze prace to m.in. spektakle Marlene Dietrich – Błękitny Anioł w Teatrze im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie i Śmierć pięknych saren w Teatrze Bagatela w Krakowie.

Do końca swojego życia był cenionym pedagogiem, uczącym na Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego oraz w Katedrze Scenografii Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. W 2014 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych.

Zmarł w roku 2019, a jego znaczny wkład w sztukę scenograficzną pozostaje niezapomniany.

Nagrody i odznaczenia

Wojciech Jankowiak jest uznawanym scenografem, którego twórczość została doceniona na wielu płaszczyznach. Jego osiągnięcia są niezwykle znaczące, co potwierdzają liczne nagrody i odznaczenia, które zdobył w swojej karierze.

  • 1985: Otrzymał nagrodę miasta Wrocławia za twórcze dokonania w zakresie scenografii teatralnej, przyznaną wspólnie z M. Jędrzejewskim,
  • 1986: W ramach XII Opolskich Konfrontacji Teatralnych, otrzymał nagrodę za scenografię do przedstawienia Janulka, córka Fizdejki w Teatrze Polskim we Wrocławiu, również wspólnie z M. Jędrzejewskim,
  • 1991: Na XVII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych przyznano nagrodę zespołową dla aktorów i realizatorów spektaklu Biesiada u hrabiny Kotłubaj według Witolda Gombrowicza, prezentowanego w Teatrze Polskim we Wrocławiu,
  • 1993: Otrzymał Złotą Maskę za scenografię do przedstawienia Kram Karoliny w Teatrze Śląskim w Katowicach, współpracując z M. Hubką odpowiedzialnym za kostiumy,
  • 2018: Został wyróżniony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,

Każda z przyznanych nagród świadczy o jego talencie oraz wkładzie w rozwój sztuki teatralnej w Polsce.

Wybrane realizacje scenograficzne

Teatr Telewizji

  • 1974: M. Szabó, Wina, reż. W. Laskowska,
  • 1974: T. Różewicz, Stara kobieta wysiaduje, (wspólnie z Michałem Jędrzejewskim), reż. K. Braun, emisja 1975,
  • 1976: A. Suchowo–Kobylin, Małżeństwo Kreczyńskiego, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Burski, W. Wodecki,
  • 1977: A. Suchowo–Kobylin, Sprawa, (z M. Jędrzejewskim), reż. W. Wodecki,
  • 1977: R. Duncan, Abelard i Heloiza, reż. J. Burski,
  • 1978: C. Zuckmayer, Kapitan z Koepenick, (z M. Jędrzejewskim), reż. W. Wodecki,
  • 1980: S. Grochowiak, Okapi, reż. R. Ber,
  • 1981: A. Suchowo–Kobylin, Śmierć Tariełkina, (z M. Jędrzejewskim), reż. W. Wodecki,
  • 1984: W. Gombrowicz, Transatlantyk, (z M. Jędrzejewskim), reż. E. Korin,
  • 1988: S.I. Witkiewicz, Szalona lokomotywa, reż. J. Bunsch,
  • 1988: W. Gombrowicz, Kosmos, reż. E. Korin,
  • 1990: E. Robles, Montserat, reż. W. Adamczyk,
  • 1990: F. Dostojewski, Bobok, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch,
  • 1991: W. Wysocki, Ósmy krąg, reż. J. Szurmiej,
  • 1992: J. Giraudoux, Wariatka z Chaillot, reż. W. Adamczyk,
  • 1993: B.M. Koltès, Roberto Zucco, reż. M. Dejczer,
  • 1993: S.I. Witkiewicz, Gyubal Wahazar, reż. J. Bunsch,
  • 1994: H. von Kleist, Kasia z Heilbronnu, reż. J. Jarocki.

Spektakle teatralne

  • 1974: P. Calderon de la Barca, Księżniczka na opak wywrócona, reż. E. Kołogórska, Teatr Dramatyczny, Wałbrzych,
  • 1974: S. Mrożek, Tango, reż. J. Burski, Teatr im. C.K. Norwida, Jelenia Góra,
  • 1978: T. Różewicz, Kartoteka, (wspólnie z Michałem Jędrzejewskim), reż. K. Braun, Teatr Sofia, Sofia, (Bułgaria),
  • 1978: T. Karpowicz, Kiedy przychodzi anioł, (z M. Jędrzejewskim), reż. K. Braun, Teatr Współczesny, Wrocław,
  • 1981: S. Wyspiański, Wesele, (z M. Jędrzejewskim), reż. I. Przegrodzki, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1982: W. Gombrowicz, Transatlantyk, (z M. Jędrzejewskim), reż. E. Korin, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1982: S.I. Witkiewicz, Szewcy, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1983: G. Büchner, Woyzek, (z M. Jędrzejewskim), reż. T. Minc, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1984: L. Kruczkowski, Niemcy, (z M. Jędrzejewskim), reż. H. Adamek, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1984: S.I. Witkiewicz, Oni, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1985: T. Różewicz, Na czworakach, (z M. Jędrzejewskim), reż. T. Minc, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1985: W. Gombrowicz, Historia, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1986: S.I. Witkiewicz, Janulka, córka Fizdejki, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1987: J. Szymkiewicz, J. Weksler, Dziady – Gusła, reż. J. Weksler, Teatr Wędrujący, Wrocław,
  • 1987: J. Genet, Balkon, (z M. Jędrzejewskim), reż. T. Minc, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1988: Z. Krasiński, Nie-Boska komedia, reż. H. Adamek, Teatr Nowy, Zabrze,
  • 1988: A. Rybakow, Dzieci Arbatu, reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1989: A. Czechow, Iwanow, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1989: W. Wysocki, Ósmy krąg, reż. J. Szurmiej, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1989: W. Shakespeare, Najwyborniejsza opowieść o kupcu weneckim, (z M. Jędrzejewskim), reż. T. Minc, Teatr Polski, Wrocław i Teatr Polski, Warszawa,
  • 1990: S. Mrożek, Pieszo, reż. H. Adamek, Teatr Nowy, Zabrze,
  • 1990: W. Gombrowicz, Biesiada u hrabiny Kotłubaj, reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1991: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny–Operetka Wrocławska, Wrocław,
  • 1991: P. Schaffer, Amadeusz, reż. W. Adamczyk, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1992: F. Dürrenmatt, Fizycy, reż. H. Adamek, Teatr Nowy, Zabrze,
  • 1992: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr im. J. Osterwy, Lublin,
  • 1992: J. Kander, Cabaret, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny–Operetka Wrocławska, Wrocław,
  • 1992: M. de Ghelderode, Kram Karoliny, reż. E. Markowska, Teatr Śląski; Katowice,
  • 1992: S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, reż. J. Bunsch, Odense Teater, Odense (Dania),
  • 1993: J. Iwaszkiewicz, Matka Joanna od Aniołów, reż. F. Falk, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1993: W. Gombrowicz, Iwona, księżniczka Burgunda, reż. J. Bunsch, Odense Teater, Odense (Dania),
  • 1993: P. Gems, Piaf, reż. J. Szurmiej, Operetka Warszawska, Warszawa,
  • 1993: L.M. Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza, reż. J. Szurmiej, Operetka Warszawska, Warszawa,
  • 1993: F. Dürrenmatt, Wizyta starszej pani, reż. W. Adamczyk, Teatr Współczesny, Warszawa,
  • 1994: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny „Roma”, Warszawa,
  • 1994: A. Czechow, Wiśniowy sad, reż. B. Tosza, Teatr Śląski, Katowice,
  • 1994: H. von Kleist, Kasia z Heilbronnu albo próba ognia, reż. J. Jarocki, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1995: F. Dostojewski, Gracz, (z M. Jędrzejewskim), reż. J. Bunsch, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1996: G. Grass, Kot i mysz, reż. H. Adamek, Teatr Śląski; Katowice,
  • 1997: S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, reż. J. Bunsch, Teatr Śląski, Katowice,
  • 1997: S. Mrożek, Tango, reż. H. Adamek, Teatr Zagłębia, Sosnowiec,
  • 1997: J. Kander, Zorba, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny–Operetka Wrocławska, Wrocław,
  • 1998–2000: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Konzertdirektion Landgraf GmbH & Co – tournée Niemcy, Szwajcaria, Austria, Holandia,
  • 1998: R. Kołakowski, Księga dżungli, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny–Operetka Wrocławska,
  • 1998: A. Ostrowski, Nasz człowiek, reż. W. Fokin, Teatr Polski, Wrocław,
  • 1998: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny–Operetka Wrocławska,
  • 1999: H. von Keist, Kasia z Heilbronnu, reż. Z. Zasadny, Moravské divadlo Olomouc (Czechy),
  • 1999: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny. Łódź,
  • 2000: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny, Kłajpeda (Litwa),
  • 2000: J. Kander, Zorba, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny, Łódź,
  • 2001: R. Kołakowski, Przygody Hucka Finna, czyli O czym dziś napisałby Mark Twain, reż. J. Szurmiej, Teatr Polski, Wrocław,
  • 2001: R. Leoncavallo, Pajace, reż. W. Adamczyk, Opera i operetka, Kraków,
  • 2001: J. Słowacki, Fantazy, reż. H. Adamek, Teatr Zagłębia, Sosnowiec,
  • 2002: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Żydowski, Warszawa,
  • 2002: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów,
  • 2003: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Bagatela, Kraków,
  • 2003: A. Osiecka (wg), Wielka woda, reż. J. Szurmiej, Teatr im. C.K. Norwida, Jelenia Góra/Teatr Rampa na Targówku, Warszawa,
  • 2004: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr Rampa na Targówku, Warszawa,
  • 2004: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Teatr Bagatela, Kraków,
  • 2005: Voltaire, Kandyd, czyli optymizm, reż. H. Adamek, Teatr Zagłębia, Sosnowiec,
  • 2008: I.B. Singer, Sztukmistrz z Lublina, reż. J. Szurmiej, Yiddishpiel Theater, Tel Awiw (Izrael),
  • 2009: R. Harwood, Jesteśmy braćmi?, reż. J. Zaorski, Teatr im. C.K. Norwida, Jelenia Góra,
  • 2009: Ch. Dickens, Scrooge. Opowieść wigilijna, reż. H. Adamek, Teatr im. C.K. Norwida, Jelenia Góra,
  • 2010: Y. Reza, Bóg mordu, reż. H. Adamek, Teatr Śląski; Katowice,
  • 2011: J. Bock, Skrzypek na dachu, reż. J. Szurmiej, Teatr Muzyczny, Kłajpeda (Litwa),
  • 2012: H.F. Tabęcki, Ach! Odessa–Mama…, reż. J. Szurmiej, Teatr Żydowski, Warszawa,
  • 2013: D. Goggin, Siostrunie, reż. J. Szurmiej, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego, Zielona Góra,
  • 2013: P. Gems, Piaf, reż. J. Szurmiej, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego, Zielona Góra,
  • 2014: W. Shakespeare, Burza, reż. H. Adamek, Stowarzyszenie Teatralne Tespis, Katowice,
  • 2014: H.F. Tabęcki, Ach! Odessa–Mama…, reż. J. Szurmiej, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego, Zielona Góra,
  • 2017: G. Gershwin, George & Ira Gershwin, reż. J. Szurmiej, Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego, Zielona Góra,
  • 2018: P. Gems, Piaf, reż. J. Szurmiej, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów,
  • 2018: W. Jankowiak, J. Szurmiej, Xięgi Schulza, reż. J. Szurmiej, Teatr Polski, Wrocław,
  • 2019: J. Szurmiej, Marlene Dietrich. Błękitny Anioł, reż. J. Szurmiej, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów,
  • 2019: O. Pavel, Śmierć pięknych saren, reż. J. Szurmiej, Teatr Bagatela, Kraków.

Przypisy

  1. Wrocław. Nie żyje Wojciech Jankowiak. e-teatr. [dostęp 27.07.2019 r.]
  2. Wojciech Jankowiak, habilitacja. ASP Wrocław. [dostęp 27.07.2019 r.]
  3. Wojciech Jankowiak, biogram. dolnośląskość.pl. [dostęp 27.07.2019 r.]
  4. K. Augustyniak: W poszukiwaniu straconego czasu. Dziennik Teatralny Wrocław, 11.06.2018 r. [dostęp 27.07.2019 r.]
  5. Z. Haczek: Rozśpiewana premiera w Lubuskim Teatrze: „George & Ira Gershwin” – nowy spektakl Jana Szurmieja. Gazeta Lubuska, 12.01.2018 r. [dostęp 27.07.2019 r.]
  6. A. Wincencjusz–Patyna: Michał Jędrzejewski. Wrocław: ASP, 2011, s. 99-111. ISBN 978-83-60520-46-8.
  7. red. J. Minałto i in.: Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011. Wrocław: wyd. TP, 2011, s. 58-60, 496-507. ISBN 978-83-930986-1-3.
  8. M. Mokrzycka-Pokora: Tadeusz Minc. Culture.pl, 2005. [dostęp 27.07.2019 r.]
  9. E. Walczak-Andersen: Recepcja teatralna Witolda Gombrowicza w Danii. W: Teatr Witolda Gombrowicza, Pamiętnik Teatralny r. LIII, z.1-4 (209-212). Warszawa: IS PAN, 2004, s. 364-365.
  10. Wojciech Jankowiak nie żyje. Teatr Polski, Wrocław. [dostęp 27.07.2019 r.]
  11. Czerwone ciernie. FilmPolski.pl. [dostęp 27.07.2019 r.]
  12. Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 27.07.2019 r.]
  13. a b c d e Wojciech Jankowiak, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 27.07.2019 r.]
  14. Michał Kosma Jędrzejewski, sylwetka artysty. ZPAP Wrocław. [dostęp 27.07.2019 r.]
  15. Wojciech Jankowiak. FilmPolski.pl. [dostęp 27.07.2019 r.]
  16. A. Wincencjusz–Patyna: Michał Jędrzejewski. Wrocław: ASP, 2011, s. 84–97. ISBN 978-83-60520-46-8.
  17. Wojciech Jankowiak. W: red. J. Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 2006, s. 31. ISBN 83-7384-561-5.
  18. M. Dzieduszycka. Janulka, córka Becketta i Różewicza. „Teatr”. 1986, nr 6. brak numeru strony.
  19. Z.Gebhard: Wojciech Jankowiak, Michał Jędrzejewski. Scenografia i nie tylko... scenografia, (katalog). Wrocław: 1986. Brak numerów stron w książce.

Oceń: Wojciech Jankowiak (scenograf)

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:22