Willa Moritza Cohna we Wrocławiu

---

Historia posesji i kamienicy

Wolnostojący budynek, który obecnie znamy jako willę Moritza Cohna, powstał na działce znajdującej się w sąsiedztwie Parku Południowego, niegdyś zwaną ulicą Kaiser Wilhelmstrasse, a dzisiaj znaną jako Powstańców Śląskich. Oddzielało go od tej ulicy malownicze założenie ogrodowe. Z kolei od strony południowej, obiekt sąsiadował z dawną willą Schellera. Warto dodać, że osiedle Borek, w obrębie którego leży willa, zostało przyłączone do Wrocławia w 1897 roku. Ulica Kaiser Wilhelmstrasse szybko zyskała status jednego z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w mieście, przy którym wznoszono wspaniałe wille i ekskluzywne kamienice.

Na wschodniej stronie ulicy usytuowany był Park Południowy, który został założony w 1892 roku. Faktem świadczącym o prestiżu willi oraz zamożności jej właściciela jest to, że projekt obiektu przygotowali bracia Ehrlichowie, renomowani wrocławscy architekci pochodzenia żydowskiego, cieszący się zasłużonym uznaniem wśród żydowskich inwestorów.

Właścicielem willi był bankier i kupiec Moritz Cohn (1856–1941), który był współwłaścicielem firmy „Geschwister Trautner Nachfolger”, a ich produkty były sprzedawane w kolejnym znaczącym miejscu – kamienicy nr 49 przy wrocławskim rynku. Projekt willi zrealizowano w 1905 roku, a według informacji dostarczonej przez Martę Kowalską, Cohn był jej właścicielem aż do 1945 roku. Z drugiej strony, inne źródła twierdzą, że w 1939 roku wyemigrował z rodziną do Ameryki Południowej, osiedlając się w Buenos Aires, gdzie zmarł w 1941 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, willa Cohnów znalazła się w rękach kilku różnych właścicieli, a jej wnętrza zostały podzielone na kilka niezależnych mieszkań, co znacznie wpłynęło na jej pierwotny charakter i funkcję.

Opis architektoniczny

Willa Moritza Cohna, usytuowana we Wrocławiu, to obiekt o niepowtarzalnej strukturze, zaprojektowany na planie wydłużonego prostokąta. Architektura budynku charakteryzuje się trzytraktowym układem wnętrz, co sprawia, że rozplanowanie pomieszczeń jest niezwykle funkcjonalne i przemyślane.

W centralnej partii willi znajduje się przestronny hol, który jest połączony z otwartą klatką schodową. Klatka ta, wykonana w całości z drewna, ma trzy biegi i jest zakończona elegancką barierką tralkową. Wejście główne do budynku znajduje się w północnej fasadzie. Na zewnątrz znajdowała się dodatkowa klatka schodowa, stworzona z metalu, z drewnianymi stopniami, która łączyła wszystkie kondygnacje budynku, a po przebudowach zyskała funkcję łączenia przyziemia z parterem oraz I piętra z poddaszem.

W części frontowej znajduje się jadalnia z werandą oraz sąsiadująca z nią kuchnia, jak również pomieszczenia pomocnicze. W tylnej części willi umieszczono pokój dzienny oraz bawialnię dla dzieci, które dzielą wspólny taras o zaokrąglonych narożach, prowadzący do ogrodu. Na drugim piętrze, które jest częściowo ukryte pod dachem, usytuowane zostały sypialnie, łazienka, pokój guwernantki oraz gościnny, natomiast suterenę zajmują pomieszczenia gospodarcze oraz mieszkanie dla portiera.

Bryła budynku jest nieregularna i zwieńczona obszernym dachem mansardowym, który przyciąga uwagę swoimi łukowato wygiętymi liniami okapów naczółków. Dodatkowo w połaciach dachu umieszczono różnorodne lukarny, różniące się wielkością i kształtem. W rejonie północnym budynku dobudowano sień wejściową, której część dachowa wykonana została z drewna, a także zwieńczona została dachem mansardowym.

Od frontu willi dostrzegamy szeroką werandę z zadaszeniem, która jest ozdobiona drewnianymi balkonami, przystosowanymi do dostępu z pokoi usytuowanych na poddaszu. W zachodniej części fasady znajduje się taras z murowaną balustradą, który zachwyca swoją estetyką. Na elewacji budynku można zauważyć wykusze okienne: na pierwszym piętrze jedno z nich ma kształt łuku, podczas gdy na drugim piętrze zlokalizowane są dwa trójboczne wykusze, które prosto oświetlają znajdujące się tam pokoje.

W południowej elewacji dostrzegamy owalny wykusz z oknem, którego kształt został zainspirowany tradycyjnymi oknami termalnymi. Forma budynku w kreatywny sposób łączy w sobie style klasycyzmu oraz modernizmu, które wówczas zaczynały się wykształcać. Jednocześnie nawiązuje do lokalnego, wiejskiego budownictwa w typie Landhaus. Tego rodzaju domy były typowe dla osiedli Borek, Zacisze oraz Karłowice.

Po 1945 roku

Po zakończeniu II wojny światowej kamienica jako jedna z nielicznych przetrwała zniszczenia i nie ucierpiała w wyniku działań wojennych w 1945 roku. Po wojnie została zamieszkana przez różne rodziny, w tym przez wrocławską malarkę Teresę Buczyńską, która mieszkała w niej od 1974 roku. Z historycznego punktu widzenia, obiekt zachował wiele oryginalnych elementów, w tym stolarkę oraz wyjątkowe dekoracje sztukatorskie na sufitach, które pochodzą jeszcze z okresu sprzed wojny.

W 2012 roku przeprowadzono prace renowacyjne, które przywróciły dawny blask elewacji willi. Aktualnie, budynek pełni funkcję głównej siedziby konsorcjum Delta Security Group. W skład tej grupy wchodzą takie podmioty, jak Delta Security Sp. z o.o., Delta Business Service Sp. z o.o., European Security Academy oraz E.S.A. Consulting, co wskazuje na dynamiczny rozwój i różnorodność działalności, jaka ma miejsce w tym historycznym miejscu.

---

Oceń: Willa Moritza Cohna we Wrocławiu

---