Budynek Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu

---

Historia budynku

Historia budynku Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu wiąże się z miejscem, które pierwotnie pełniło rolę siedziby Prezydium Policji. Ta instytucja powstała w 1809 roku, a jej pierwsza siedziba zlokalizowana była przy obecnej ulicy Biskupiej. W latach 1811–1928 Prezydium znajdowało się w budynku przy ulicy Szewskiej 49, mieszczącym się w pałacu Piastów legnicko-brzeskich. W czasie międzywojennym, a dokładniej w drugiej dekadzie XX wieku, w Prezydium Policji zatrudniano około 2209 pracowników, którzy oprócz głównej siedziby mieli obowiązki w dodatkowych dziesięciu budynkach rozrzuconych po Wrocławiu.

Podjęto decyzję o budowie nowej, bardziej przestronnej siedziby, co było odpowiedzią na rosnące potrzeby administracyjne. Zanim wybuchła I wojna światowa, władze Prezydium nabyły teren dawnego ogrodu Eichborna, w którym do 1907 roku mieściła się rodzinna willa. Nowa lokalizacja, ulokowana przy ulicy Kościuszki 2-4, znajdowała się w obrębie ulic: Podwale, Łąkowa, Druckiego-Lubeckiego oraz Muzealnej. Choć miejsce to miało wiele zalet, to jednak architekci oraz budowniczowie napotkali na poważne wyzwania, ponieważ teren był zniszczony przez historyczne stawy parkowe, a stabilny grunt znajdował się dopiero na głębokości 11 metrów.

Pierwszy projekt nowego budynku powstał w 1917 roku. Plan zakładał wzniesienie czterech równoległych skrzydeł oraz jednego skrzydła wewnętrznego. Elewacja miała przybierać formę stylu neobarokowego, podobnie jak aranżacje wnętrz. Niestety, ówczesny inwestor – pruskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych – odrzucił ten projekt. W 1919 roku architekci Max Berg i Ludwig Moshamer przedstawili propozycję zbudowania jednego z czterech projektowanych przez siebie wieżowców na tym terenie. Budynek zaprojektowano na planie czworokąta, mającym trzy wewnętrzne dziedzińce, które miały zapewnić odpowiednie doświetlenie poszczególnych pomieszczeń.

Całościowa bryła składała się z czterech kondygnacji, a po jednej stronie umiejscowiono dwudziestopiętrowy budynek o formie walca, zwrócony w kierunku ul. Podwale. Choć ten projekt również nie został zaakceptowany, stanowił inspirację dla późniejszych budowli, takich jak Miejska Kasa Oszczędności w Rynku oraz Urzęd Poczty przy ul. Krasińskiego.

Ostatecznie realizację wybranego projektu rozpoczęto w maju 1927 roku, a prace nad pierwszym skrzydłem, od strony ulicy Druckiego-Lubeckiego, zakończono jeszcze w tym samym roku. Całkowite zakończenie budowy miało miejsce pod koniec 1928 roku, a otwarcie nowej siedziby nastąpiło 11 stycznia 1929 roku.

Opis architektoniczny

W latach do 1925 roku wrocławskie instytucje planowały nową siedzibę dla Komendy Wojewódzkiej Policji. Ostatecznie wybrano wizję Rudolfa Fernholza, współpracującego z mistrzem budowlanym Malwitzem. Projekt został zrealizowany przez Pruski Zarząd Budownictwa Lądowego, ściśle trzymając się wymaganych norm związanych z tego typu budowlami oraz ich przeznaczeniem. Zedefiniowane zostały odpowiednie pomieszczenia dla różnych działów policji oraz ich metraż, zależny od stanowisk zatrudnionych pracowników. Kluczową rolę w konstrukcji odgrywały także parametry okien – w przypadku tego budynku przewidziano ich aż 590.

Budynek został zbudowany z dwóch frontowych, trzech-traktowych bloków od strony ulicy Podwale oraz Druckiego-Lubeckiego, a także czterech równoległych skrzydeł w formie łuków, zewnętrznych przy Muzealnej i Łąkowej oraz wewnętrznych. Każde z tych skrzydeł, w celu zwiększenia funkcjonalności, zostało połączone łącznikami, tworząc pięć dziedzińców – jeden centralny oraz cztery mniejsze, z przeznaczeniem na więziennictwo, mieszkalnictwo oraz oświetlenie korytarzy. Elewacje skrzydeł różniły się między sobą stylistyką.

Wysokość budynku, na pierwszych kondygnacjach, otoczona była cokołem składającym się z cegieł, które na przemian były wysunięte i cofnięte, co dało efekt cieniowania. Okna tej kondygnacji są głęboko osadzone w wnękach. Trzy kolejne piętra charakteryzują się oknami umieszczonymi w linii fasady, natomiast piąta kondygnacja wyróżnia się mniejszymi oknami, które są oddzielone gzymsem międzykondygnacyjnym, tworząc fryz koronujący budowlę.

Fasada północna, główna, jest niewątpliwie najbardziej majestatyczna i doskonale widoczna z ulicy Podwale oraz reprezentacyjnego placu Wolności. Wtóry portyk, wsparty na czterech monumentalnych filarach sięgających 13,1 metra, zdobią rzeźby rzymskich wojowników, autorstwa Feliksa Kupscha. Dodatkowo, schody zewnętrzne prowadzą do portalu, który ozdobiony jest terakotowymi reliefami, również stworzonymi przez Kupscha.

Nad portykiem znajduje się zębate nadproże, a do holu głównego prowadzą podwójne drzwi z brązu, z nadświetlem. Po jego bokach znajdują się dwa rzędy okien. Attyka, dwustopniowa w części nad portykiem, dodatkowo zdobi elewację frontową. Narożniki tej fasady są akcentowane poprzez cofnięcie, a w ich miejscu umieszczono filary, które są zgodne z architektonicznym stylem budowli. W 1929 roku na cokole, przy ulicy Łąkowej i Podwale, umieszczono rzeźbę z brązu, także autorstwa Kupscha.

Warto również podkreślić, że elewacja południowa, biegnąca od ulicy Druckiego-Lubeckiego, ma długość osiemdziesięciu metrów i cechuje się skromniejszym wyglądem. Jedynym wyróżniającym się elementem jest dwukondygnacyjna brama wjazdowa z bocznymi wejściami. Elewacje zachodnia i wschodnia mają kształt łuku, wraz z korzystnym wkomponowaniem narożnego wykusza wspieranego na czterech kolumnach. Wnętrza wzdłuż dziedzińca zaprojektowano gładko, a na dziedzińcu więziennym umieszczono płaskorzeźby przedstawiające sceny związane z pracą policji.

Wnętrza budynku

Przestrzeń wewnętrzna, w tym hol wejściowy, klatki schodowe oraz sale posiedzeń, zaprojektowane zostały z wyjątkową starannością i reprezentacyjnym stylem. Hol oraz korytarze przed salą posiedzeń są utrzymane w stylu art-deco, z jasną, zielono-turkusową ceramiką o krystalicznych kształtach. Okna ozdobione są matowym, piaskowym szkłem. Atrakcyjne geometryczne formy i abstrakcyjne ornamenty zdobią również ściany w klatkach schodowych. W sali posiedzeń można dostrzec elegancką boazerię z hebanu oraz freski egipskie autorstwa Ludwiga Petera Kowalskiego.

Budynek dysponuje nowoczesnym systemem centralnego ogrzewania oraz dwoma odrębnymi sieciami telefonicznymi – jednym dla skutecznej komunikacji z posterunkami w mieście, a drugim dla komunikacji ogólnoużytkowej. Znajdziemy tu również czujniki przeciwpożarowe oraz windy, które ułatwiają poruszanie się wewnątrz budynku. Na dziedzińcu głównym ulokowano duży zegar o średnicy trzech metrów, który zdobi tę przestrzeń.

Po 1945

Budynek, który w 1945 roku przetrwał działania wojenne, nie doznał zniszczeń i zachował swoją pierwotną funkcję, jaką pełnił przed wybuchem II wojny światowej.

---

Oceń: Budynek Komendy Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu

---