Norbert Elias

---

Życie i kariera akademicka

Norbert Elias był niezwykle wszechstronny w swoim kształceniu, studiował medycynę, psychologię oraz filozofię. Po przybyciu do Paryża w 1933 roku, uciekł przed reżimem hitlerowskim. Dwa lata później, w 1935 roku, osiedlił się w Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął swoją karierę akademicką, wykładając na prestiżowych uczelniach w Londynie, Cambridge oraz Leicester.

W latach 1962–1964 pełnił funkcję profesora socjologii na uniwersytecie w Akrze, będącym stolicą Ghany. Po tym okresie jego ścieżka kariery prowadziła go do różnych instytucji edukacyjnych w Niemczech, gdzie nauczał m.in. w Konstancji oraz w Ośrodku Badań Interdyscyplinarnych w Bielefeld.

Pod koniec swojego życia Elias osiedlił się przede wszystkim w Amsterdamie, gdzie zmarł. Jego bogaty dorobek naukowy oraz różnorodne miejsca, w których pracował, świadczą o jego znaczącym wpływie na rozwój socjologii.

Koncepcje i publikacje

W definicji Eliasa, socjologia jest uważana za dynamizm, który skupia się na procesach społecznych i nieustannych zmianach, wynikających z niezamierzonych działań jednostek. W jego koncepcji, aktualne stany społeczne wywodzą się z długotrwałych procesów historycznych. Żaden komponent społeczny nie posiada charakterystyki stałej i niezmiennej.

Jednym z kluczowych dzieł Eliasa jest Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, w którym dokonuje szczegółowej analizy ewolucji zachowań obyczajowych w Europie, sięgając od średniowiecza. W oparciu o studia nad podręcznikami i różnorodnymi dokumentami z kolejnych okresów, Elias przestawia mechanizmy, które doprowadziły do ukształtowania się norm społecznych, obecnie uważanych za oczywiste, szczególnie w kontekście zasad dotyczących zachowania czy moralności, na przykład w zakresie posługiwania się sztućcami.

Z perspektywy Eliasa, w miarę upływu czasu, ludzie nabywali coraz większe zdolności do kontrolowania swoich emocji i reakcji. Na początku jego prac, twórczość Eliasa pozostawała w cieniu, ale z biegiem lat awansował on do rangi jednej z najważniejszych postaci współczesnej socjologii.

Wybrane prace

Norbert Elias, wybitny socjolog, pozostawił po sobie szereg znaczących prac, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy socjologicznej. Poniżej przedstawiamy listę jego kluczowych publikacji, które otworzyły nowe perspektywy w zrozumieniu społeczeństwa oraz zachowań ludzkich.

• Über den Prozeß der Zivilisation, 1939,
• Die Höfische Gesellschaft, 1969,
• Was ist Soziologie?, 1970,
• Über die Einsamkeit der Sterbenden, 1982,
• Engagement und Distanzierung, 1983,
• Über die Zeit, 1984,
• Die Gesellschaft der Individuen, 1987,
• Studien über die Deutschen, 1989,
• Etablierte und Aussenseiter, 1990,
• Mozart. Zur Soziologie eines Genies, 1991,
• Symboltheorie, 2001.

Tłumaczenia na język polski

Norbert Elias, wybitny socjolog, na przestrzeni swojego życia przekazał światu wiele istotnych dzieł, które różnorodnie odnosiły się do rozwoju cywilizacji oraz społecznych obyczajów. Wśród jego najważniejszych prac znajdują się:

• – O procesie cywilizacji, 2011, Wyd W.A.B., ISBN 978-83-7414-937-2 (Über den Prozeß der Zivilisation, 1939),
• – Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, tł. Tadeusz Zabłudowski, Warszawa 1980, PIW, ISBN 83-06-00258-X (na podstawie Über den Prozeß der Zivilisation, 1939),
• – Czym jest socjologia?, tł. Bogdan Baran, Warszawa 2010, Wydawnictwo Aletheia, ISBN 978-83-61182-44-3 (Was ist Soziologie?, 1970),
• – Zaangażowanie i neutralność, Warszawa 2003, Wyd. PWN, ISBN 83-01-14098-4 (oprawa twarda), ISBN 83-01-14099-2 (oprawa broszurowa) (Engagement und Distanzierung, 1983),
• – Społeczeństwo jednostek, tł. Janusz Stawiński, red. nauk. i przedm. do wyd. pol. Mirosława Marody, Warszawa 2008, Wyd. PWN, ISBN 978-83-01-15438-7 (Die Gesellschaft der Individuen, 1987),
• – Rozważania o Niemcach: zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany, Poznań 1996, Wydawnictwo Poznańskie, ISBN 83-86138-62-9 (Studien über die Deutschen. Machtkämpfe und Habitusentwicklung im 19. und 20. Jahrhundert, 1989),
• – Mozart. Portret geniusza, tł. Bogdan Baran, 2006, Wyd W.A.B., ISBN 83-7414-172-7 (Mozart. Zur Soziologie eines Genies, 1991),
• – Esej o czasie, tł. Ada Łobożewicz, Warszawa 2017, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, ISBN 978-83-235-2420-5 (Über die Zeit, 1984).

---

Oceń: Norbert Elias

---